Lögrétta - 27.06.1928, Blaðsíða 1

LOGRJETTA
XXm. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 27. júní 1928.

29. tbl.
Um ¥»ða veröld.
Kirkjan og framtíðin.
Bretsku kirkjudeilumar.
Eins og áður er sagt frá all-
nákvæmlega í Lögrjettu hafa und-
anfarið staðið miklar deilur um
bretsku helgisiðabókina og breyt-
ingar, sem biskupamir hafa lagt
til að gerðar yrðu á henni og
þykja hneigast í rómversk-ka-
þólska átt. Saga málsins á síð-
ustu árum er í stuttu máli sú, að
1904 var sett kgl. nefnd til að
athuga málið og skilaði hún áliti
sínu 1906 og stakl^ upp á því að
bókinni yrði breytt og frá 1906
til 1919 var starfað að endurskoð-
uninni. 1920 voru breytingartil-
lögurnar lagðar fyrir kirkjuþing
og settar þar í nefnd og svo 1922
lagðar fyrir biskupafund. En það
var ekki fyr en 1927 að hin end-
urskoðaða helgisiðabók kom opin-
berlega frá biskupunum (í júníí
og var samþykt af lávarðadeild
þingsins (14. des.), en feld í neðri
deildinni skömmu seinna. I febrú-
ar í ár var bókin enn lögð fyrir
kirkjuþing með ýmsum breyting-
um og staðfest af því í apríl og
lögð aftur fyrir neðri deild þings-
ins og þar var hún feld á nýjan
leik 14. þ. m. með 266 atkv. gegn
220 (í des. s. 1. var hún feld með
240:207 atkv.).
Umræðumar um kirkjuskipun-
ina urðu mjög heitar og hefur
verið fylgt með athygli meðal
kirkjumanna um víða veröld. Það
er erkibiskupinn í Kantaraborg,
Dr. Davidson, sem er fmmkvöð-
ull breytinganna og fylgir honum
yfirgnæfandi meirihluta allra bisk-
upa. Helsti andstæðingur breyt-
inganna innan kirkjunnar er Dr.
Bames biskup í Birmingham, en
í þinginu innanríkisráðherrann,
Sir. Joynson-Hicks. Annars hefur
flokkaskipun öll riðlast í afstöð-
unni til málsins. Baldwin forsæt-
isráðherra og Churchill fjármála-
ráðh. voru með breytingunum,
sömul. Hugh Cecil lávarður og
ýmsir jafnaðarmannaleiðtogamir,
Arthur Henderson, Lansbury og
Ponsonby. En Snowden var á
móti, sömul. Lloyd Greorge, Sir.
John Simon o. fl. Ástæðumar,
sem nú vora færðar fram með
og móti breytingunni voru flest-
ar hinar sömu og við síðustu um-
ræðuna, sem áður var rakin.
Andmælendur breytinganna
hjeldu því fram, að þær fjar-
lægðu ensku kirkjuna grundvall-
aratriðum siðbótarinnar og gætu
orðið hættulegar sjálfstæði henn-
ar með því að setja á hana of
rómverskan blæ. Hinir hjeldu því
fram, að fyrst og fremst væri um
að ræða breytingar á kirkjuskip- i
uninni, sem bráðnauðsynlegar i
væru til þess að efla aga og álit
kirkjunnar, en í trúaratriðum
væri endurskoðaða bókin í insta
eðli sínu ekkert kaþólskari en
enska kirkjan hefði ávalt verið.
Þar að auki væri verið að ganga
á sjálfsagðan sjálfsákvörðunar-
rjett kirkjunnar, með því að
banna henni að nota þá helgisiða-
bók, sem hún sjálf vildi. Þessu
var m. a. haldið fram af Churchill
og Ponsonby og Baldwin að ýmsu
léyti, en hann telur sig ekki til
neins ákveðins flokks innan kirkj-
unnar og Ponsonby, sem er jafn-
aðarmaður, stendur utan aJlra
trúarfjelaga. Hann sagði að best
væri að láta kirkjuþingið sjálft
um þessi mál, enda mundi ekki
meiri hætta á því, að Bretar yrðu
rómversk-kaþólskir, en að þeir
yrðu múhameðstrúar. Kenninga-
pexið og hjátrúartalið þótti hon-
i um harla fánýtt, enda væri svo,
! ef menn vildu skoða málin hrein-
skilnislega, að hver hefði sína hjá-
; trú og hver elskaði sína hjátrú. En
| það sem við hötuðum væri annara
i manna hjátrú og af þessu hefðu
sprottið meiri deilur, eymd og
grimd en af nokkurri annari
mannlegri ástríðu. Þetta sagði
Churchill að sjer þætti vel mælt
• og ætti hið veraldlega þing, að
beita mjög varlega valdi sínu í
! kirkjumálunum og greiddi hann
i því sem þingmaður atkvæði með
| breytingunum, af þvi kirkjan
' sjálf æskti þeirra, þótt persónu-
lega væri hann óánægður með
sumar þeirra. Joynson-Hicks hjelt
því hinsvegar fram, að þetta
; væri skakt skoðað að því leyti,
að vilji kirkjunnar væri ekki ein-
| ungis vilji biskupanna og prest-
anna, sem væru með breytingun-
um, en einnig vilji leikmannanna
| í söfnuðunum, en þeir mundu
flestir móti breytingunum.
Það er nú talið líkíegt, að af-
! leiðing málsúrslitanna verði sú, að
| erkibiskupinn segi af sjer, en
i hann er maður nvikilsvirtur, einn-
; ig af andstæðingum sínum, en há-
aldraður.
j Eitt af helstu blöðunum, sem
barist hefur móti breytingunum,
j segir m. a. svo um úrslitin (The
Moming Post 15. þ. m.): Þegar
alt kemur til alls, þá er enska
S kirkjan ekki til fyrst og fremst
j til þess að form tilbeiðslunnar
skuli vera þetta eða hitt, heldur
til hins, að þrýsta fagnaðarerind-
inu inn í hjörtu mannanna og til
! þess að predika trú Krists, með
! hvaða orðum sem það er gert.
| Kirkjan hefur ekki síður, heldur
j miklu fremur en nokkuru sinni
áður, mikið hlutverk að vinna í
! lífi þjóðar okkar og ríkis. Það er
verkefni hennar að gera mannúð-
legra það líf, sem við lifum öll í
sameiningu. Það er oft sagt, að
kirkjunni hnigni í þessu landi.
Það er vafasamt. Andi trúarinn-
ar hefur verið að verki meðal
þjóðarinnar með vaxandi afli síð-
an heimsstyrjöldin neyddi okkur
til þess að horfast í augu við
hina miklu leyndardóma og við
dauðann. Að vísu er ef til vill
ekki um að ræða þann anda trú-
arinnar, sem leitar fastra forma
eða er fús til þess, að láta fjötr-
ast af slíkum formum. Það er
frjáls og óháður, jafnvel upp-
reisnargjam andi. En oss skjátl-
ast mikillega, ef hann er ekki full-
ur innileika og alvöra. Þessi andi
setur blæ sinn á þjóðlífið og gef-
ur sannri og lifandi kirkju tæki-
færi, sem eru sjaldgæf í sögunni.
Reyndar hefur gætt hnignunar í
kirkjurækni og er að miklu leyti
sprottin af sjálfstæðisþörf nú-
tímamannsins og ástandi nútíma-
lífsins. En að nokkra leyti er hún
kirkjunni sjálfri að kenna. Kirkj-
an hefur talað ýmsum tungum.
Prestar hennar og prelátar hafa
of oft látið sig það meira skifta
að sýna lærdóm sinn og það,
hversu þeir fylgdust með tíman-
um, í stað þess að sýna brenn-
andi loga lifandi trúar. Deilurnar,
sem klofið hafa kirkjuna og hin
slæmu kjör, sem þjónar hennar
eiga við að búa, J>etta hefur
hvoratveggja hamlað starfi henn-
ar og verið þröskuldur milli al-
mennings og þeirra, sem vera
áttu talsmenn hans hjá guði. Nú-
tíminn er örlögþranginn, en
framtíðin mun sýna það, hvort
kirkjan er deyjandi eða lifandi.
Hið sanna trúarstarf fer ekki
fram í höllum biskupanna eða
sölum þingsins. Hið afskaplega
starf verður að vera unnið í söfn-
uðunum og á heimilum almenn-
j ings. Og það er andinn en ekki
bókstafurinn, sem lífgar. Fólkið
biður nú um brauð. Á þá að gefa
því steina?
Nobile og Amundsen.
Undanfarið hafa ýmsar flug-
vjelar verið að leita að Nobile og
mönnum hans. Loks tókst ítalska
flugmanninum Maddelena að
finna Nobile í ísnum, en treysti
sjer ekki til þess að lenda hjá
honum, en varpaði niður til hans
ýmsum nauðsynjum. Síðan hefur
sænskum flugmanni tekist að
lenda hjá honum og bjarga hon-
um. Einn af þeim, sem var í leit-
inni að Nobile, var Amundsen og
| hvárf hann í einni ferðinni og
| hefur ekki spurtst til hans nje
j vjelar hans síðan, en leiðangur
j gerður út til þess að leita hans.
Nvtt rit
og stórmerkilegt
eftir erkibiskup Svía.
Erkibiskup Svía, sá er nú situr
á Uppsalaerkistóli, Natan Söder-
blom, er tvímælalaust einn af
langatkvæðamestu kirkjuhöfðingj-
um evangeliskrar kristni vorra
tíma, sökum gáfna, lærdóms
og mikilvirkni og flestra annara
mannkosta, er slíkan höfðingja
prýða. Löngu áður en hann sett-
ist að stóli í Uppsölum (1914)
var það orðið alkunna, hver vits-
munamaður hann var og frábær
að lærdómi, einkannlega í átrún-
aðarsögu. En mikilvirkni hans og
alveg óvenjuleg fjölhæfni kom þó
fyrst fyllilega í ljós eftir að hann
gerðist erkibiskup. Margir af
erkibiskupum Svía hafa að visu
gert garðinn frægan um dagana,
enda ræður að líkum, að í þá
tignarstöðu veljast sjerstaklega
afburðamenn, en enginn eins og
hann. Natan Söderblom virðist
höfði hærri en allir forverar hans
í þeirri stöðu og er þá mikið sagt.
Aðsópsmeiri kirkjuhöfðingja hafa
Norðurlönd aldrei átt nje athafna-
meiri og sætir undran hve miklu
hann fær afkastað í þessu um-
svifamiklu embætti sínu. Það er
eins og honum vinnist tími til alls.
Hann má heita allan ársins hring
á ferð og flugi, ekki aðeins um
stifti sitt, heldur bæði innanlands
i og utan. Hann er frábær mælsku-
í maður og því sótst eftir honum
i sem fyrirlestra- og ræðumanni á
kirkjulegum samkomum innan-
lands og utan. Það hefir komið
fyrir að hann hefir á sama degi
flutt erindi bæði í Stokkhólmi og
í Helsingjafors á Finnlandi, en þá
i hefur hann notað flugvjel sem
farartæki. En sjerstaklega er
varla nokkur meiri háttar kirkju-
fundur haldinn innan evangel-
iskrar kristni, að ekki sje Natan
Söderblom þar viðstaddur eða
eitthvað viðriðinn og jafnan er