Lögrétta - 10.09.1930, Page 1

LOGRJETTA
XXV. ár.
Um víða veröld.
Sir John Simon
uni Indlandsmál.
Sir John Simon, forseti Ind-
landsnefndarinnar, sem Lögrj etta
sagði nýlega frá, hjelt fyrir
skömmu tvær ræður um Indland
og tillögur nefndarinnar og verð-
ur sagt hjer nokkuð frá þeim.
Þegar menn fást við hinn ó-
skaplega málafjölda í Indlandi og
við framtíð indverskra mála, er
það viturlegt að minnast orða,
sem hinn spakasti af öllum
Grikkjum, Aristoteles, sagði fyrir
2200 árum. Hann hjelt því fram,
að nauðsynlegt væri, að greina
milli tveggja atriða: 1. Hvaða
stjórnskipulag er heppilegast í
orði eða á pappírnum og 2.
hvaða stjórnskipulag er heppileg-
ast á borði eða undir þeim kring-
umstæðum, sem fyrir hendi eru?
Þeir, sem nú á tímum ræða um
stjómskipulagsbreytingar muna
ekki ávalt aðvörun Aristotelesar,
en hvergi er nauðsynlegra að
minnast hennar, en þegar um Ind-
landsmál er að ræða.
Það, sem menn reka fyrst aug-
un í um staðreyndir þær, sem
Indlandsnefndin hefur safnað í
fyrra bindi álits síns er það,
hversu þær eru flóknar og marg-
breyttar. Þarna er um að ræða
mjög þjettbýlan hluta jarðarinn-
ar, c. 4,7 milljónir ferkílómetra,
tuttugu sinnum stærra land en
England og íbúamir em fimt-
ungur allra jarðarbúa (c. 320
milljónir). Mestur hluti þessa
fólks býr í 500 þúsund þorpum
sem eru sjerkennileg fyrir ind-
verskt þjóðlíf. Það er flest ger-
samlega þekkingarlaust 0g lifir á
því að rækta jörðina á sama hátt
og forfeður þeima gerðu. I öllu
Indlandi eru aðeins 33 bæir, sem
í er fleira fólk en 100 þúsundir.
í þessum bæjum býr mestur hluti
hins mentaða minnihluta. Það eru
blaðamenn, stjórnmálamenn, út-
lærðir verkamenn og verslunar-
menn og umfram alt málaflutn-
ingsmenn, sem leggja til leið-
toga indversku hreyfingarinnar.
Bretska Indland (að frátöldum
indversku ríkjunum, sem hafa
sjerstöðu og sjerstaka fursta) er
tveimur og hálfum sinnum fólks-
fleira en Bandaríkin. Af níu
helstu fylkjunum má nefna
Birma, sem er stærra en alt
Frakkland, og Madras og Bombay
eru stærri en Ítalía og jafnvel
minsta fylkið, Assam, er stærra
en England. Á flæmi þessu eru
töluð meira en 200 mismunandi
tungumál, og meðal þeirra er
meira en tylft höfuðmál, sem töl-
uð eru afarvíða. Mál þessi eru oft
af gerólíkum stofnum og alveg
Reykjavík, miðvikudaginn 10. september 1930.
37. tbl.
cskiljanleg fólki, sem annarsstað-
ar býr. Ensku skilur mentaður
minnihluti alls landsins, en ein-
ungis 16 af hverju þúsundi karl-
manna og 2 af hverju þúsundi
kvenna. Við þennan málaglund-
roða og þetta afskaplega víðlendi
bœtist svo þjóðflokka og trúar-
bragðamunur. I bretska Indlandi
eru 163 milljónir Hindúa og 60
milljónir Múhamedsmanna og
milli þeirra eru sífeldar viðsjár
og væringar. Hindúamir skiftast
svo enn í aðra smærri flokka,
hinar æfagömlu stjettir, frá
bramínum og niður í hina
„óhreinu", sem er lægsta stjettin
og hin minst virta, svo að aðrir
mega ekki eiga mök við hana.
Þessir „óhreinu“ menn eru um
fimtungur allra Indverja, en
nærri þriðjungur allra Hindúa.
Þegar menn hugsa um Indland
og reyna að gera sjer grein fyrir
því, sagði Sir John, mega menn
því ekki gera ráð fyrir því að
landsbúar sjeu allir eins og þeir
Indverjar, sem þeir kynnast í
Evrópu eða lesa ræður eftir. Auð-
vitað á að taka nauðsynlégt tillit
til indverskra stjórnmálamanna
og rithöfunda, sem vegna ensku-
kunnáttu sinnar hafa getað gert
umheiminum kunn sjónarmið sín.
Þeir eru talsmenn menningar, sem
er eldri en okkar menning og
talsmenn þjóðbálka og menningar-
útsýnis, sem við eigum öll að
reyna að skilja betur en áður.
En það er margs að minnast
þegar menn ætla að skapa sjer
skoðun á indverskum málum,
fjölbreytnin er svo mikil. Menn
verða að taka tillit til indverska
bóndans, því meira en 200 mill-
jónir manna eiga lífsuppeldi sitt
beinlínis undir ræktun. síns eigin
jarðarskika. Menn verða að taka
tillit til þorpsbúanna, sem næst-
um því ávalt lifa og deyja á sama
blettinum, sem þeir eíu fæddir
á, sem fylgja fornum erfðavenj-
um fjarri bæjum og blöðum, eru
einyrkjar á nokkrum hekturum,
oft stórskuldugir okurkarli þorps-
ins vegna geisilegra gjalda við
brúðkaup barnanna. En okurkarl-
inn reiknar tryggingu sína fólgna
í þeirri öruggu og rjettlátu stjóm
og í arði þeirra áveitufyrirtækja,
sem eru meðal helstu fram-
l.væmda Breta þar í landi. Menn !
verða einnig að minnast verka- j
mannanna í iðnaðinum, því að !
þótt Indland sje fyrst og fremst !
búnaðarland er það einnig eitt af
átta mestu iðnaðarlöndum heims-
ins. Slíkir verkamenn eru oft
reknir af efnalegri neyð úr sveit-
inni í bæinn, en verða að skilja
fjölskyldu sína eftir, en í bæjun-
um lifa þeir oft við mjög hörmu-
leg kjör, þótt mikið sje gert til
þess bæði af hálfu Breta og Ind-
verja að bæta húsnæði þeirra.
Ekki má heldur gleyma hinum
harðgeru, æstu landamærabúum á
norðvesturlandinu, sem lifa í víg-
girtum bæjum í stöðugum skær-
um við nágranna sína og reiðu-
búnir til ránsferða, en lifa annars
á því að rækta einhvem grýttan
skika með fornum verkfærum. Þá
má ekki gleyma stórbændunum,
sem eru einskonar aðall, og krefj-
ast og njóta margvíslegra rjett-
inda, Einnig verður að minnast
hinna tíu milljóna fmmbyggja og
þjóðflokka, sem fyrir löngu hafa
verið hraktar á fjöll og skóga og
lifa þar alveg einangraðir. Þá
verður ekki síst að minnast
Múhameðsmannanna, sem áður
vom sigurvegarar landsins, em
eingyðistrúar, lifa í sífeldum ótta
um framtíð sína, þar sem alstaðar
umhverfis þá er meiri hluti
Hindúa. Þeir standa hinum að
baki að mentun, en era stoltir af
ljóma þeim, sem frá fomu fari
stendur um þjóðflokk þeirra og
staðráðnir í því að verja til hins
ítrasta trú sína og þjóðleg ein-
kenni. Menn verða einnig að
reikna með hinum sterka siíkha-
flokki í Pandshab. Menn verða að
taka tillit til hinna skörpu og
góðu gáfna Hindúans, einkum lær-
dómsmanna bramínanna, sem við
prófborðið standa fyllilega á
sporði hinum bestu Bretum. 1
þeim kemur fram hið undursam-
lega samband manna, sem em
skólaðir í vestrænum hugsunar-
hætti, sem tala og jafnvel hugsa
á ensku, en finna samt að þeir
eru forvígismenn og talsmenn
austrænna vona. Svo verða menn
að muna eftir ömurlegri og úr-
ræðalausri tilveru öreigastjett-
anna og síðast en ekki síst eftir
konunum, sem víða í Indlandi búa
við hörmuleg kjör.
Alt þetta þurfa menn að vita og
skilja til þess að skilja indversk
mál. Enn þurfa Indverjar á
bretskri hjálp að halda, indversk
og bretsk samvinna er nauðsynleg j
til úrlausnar. Frá því verður sagt
næst hvernig ' Simon-nefndin
hugsar sjer þá samvinnu.
Dostojevskij
og trúin og fegurðin.
Fjórða þætti sögunnar eftir
Hostojevskij, sem nú er að koma
i Lögrjettu, er nú bráðum lokið I
og eru þá einungis eftir tveir
þættir, báðir stuttir. En fyrstu
þrír þættimir koma innan skams
út í bók.
Dostojevskij og rit hans era
sífelt mikið rannsóknarefni úti
um löndin. Fagurfræðingar, mál-
fræðingar, trúfræðingar og þjóð-
félagsfræðingar og ekki síst sál-
arfræðingar og geðveikisfræðing-
ar skrifa um hann og rit hans
hverja ritgerðina og bókina á
fætur annari og hann er meira
lesinn nú, en hann var í lifanda
lífi. 1 nýrri bók um fagurfræði og
trú eftir Hans Ording, er m. a.
rannsökuð afstaða Dostojevskijs
til trúar og fegurðar og afstaða
nokkurra annara öndvegishöf-
unda, s. s. Platons, Goethe, Ib-
sens, Frans frá Assisi o. fl. Um
Dostojevskij segir höf. m. a.
þetta:
Frá því í æsku tók Dostojev-
skij lífinu með takmarkalausri á-
stríðu. Vakandi dreymdi hann
stóra drauma. En umhverfið virt-
ist honum flatt og sviplaust.
Hann hendir sjer geiglaus út I
byltingarhreyfinguna og fyrir
honum verður það skelfilegasta,
sem fyrir nokkurn mann getur
komið: að lifa síðustu augnablik
dauðadæmds manns. Honum er
sagt, að hann sje dæmdur til
dauða og hann er leiddur til af-
tökustaðarins og þar standa her-
mennimir í röð með byssur sínar.
Fætur hans og hendur eru bundn-
ar hægt og hægt og hann er
reyrður við staur. Það er bundið
fyrir augu hans. Hermennimir
miða byssunum og koma nær.
Dostojevskij er rólegur og kyrr.
Hann berst við sjálfan sig og
sjer hinn eilífa guð, sem hann
ann. Hann finnur nálægð guðs
eins og hlýjan blæ. Hvað varðar
hann um mennina? Guð stendur
frammi fyrir honum og hann er
honum þakklátur fyrir alt og alt
og hann ætlar einnig að þjóna
bonum í dauðanum og unna hon-
um ávalt. En í stað dauðans kem-
ur sendiboði keisarans með náð-
un: tíu ára þrælkunarvinnu í Sí-
beríu.
Þetta atvik hafði djúptæk áhrif
á hann allan, en yfir því er eng-
in lyfting listarinnar, það er sig-
ur trúarinnar og verður til þess,
að styrkja hann ávalt í trúnni.
Dostojevskij er kristinn og und-
ursamleg er sagan um það, hvern-
ig hann les úr biblíunni fyrir ó-
hamingjusama fjelaga sína í Sí-
beríu, hvemig hann varðveitir
kærleikann innan um hina tak-
markalausu mannvonsku og eymd.
Eitt af því, sem er ósviknast
kristilegast í fari hans, er með-
aumkunin með mönnum og dýr-
um og einkum með slæmum
mönnurn. En af því að hann á
sigur trúarinnar, hefur hann
kjark og- kraft til þess að sökkva
sjer niður í mannlega eymd í
skáldskap sínum, kjark til þess
að rekja sundur hið dimma og
sjúka sálarlíf í allri skelfingu
þess. Hann hefur leiðst að þessari
skuggahlið sálarinnar vegna þess
sem fyrir sjálfan hann kom og
vegna hins ægilega sjúkdóms
síns, niðurfallssýkinnar. Söguhetj-
ur hans, sem em blóð af hans
eigin blóði, eru ekki ýmist hetjur
eða afbrotamenn, en hver þeirra