Norðri - 28.01.1910, Síða 1

V, 4,
Akureyri, föstudaginn 28. janúar.
1910.
Fregnmiði „Norðra”
Akureyri 24. jan. 1910.
Norðra hefir borist eftirfarandi símskeyti frá fyrv. stjórn Lands-
bankans í Reykjavík í tilefni af útdrætti úr skýrslu bankaransóknar-
nefndarinnar, sem mun vera samhljóða símskeyti því, er »Norður-
land« flutti 21. þ. m.
Til almennings.
Skýrsla bankaransóknarnefndarinnar er ekki enn komin út, oss
hefir eigi gefist kostur á að sjá útásetningar ransóknarnefndarinnar.
En þrátt fyrir það hefir ráðherrann hvað eftir jannað látið »ísafold«
auglýsa ýmislegar sakagiftir gegn oss. Þetta sæmir ef til vill ritstj.
»ísafoldar« en ekki ráðherra íslands.
í »ísafold« á laugardaginn er var eru enn á ný bornar sakir
á oss, og fyrir þeim borin skýrsla ransóknarnefndar.
Að svo vöxnu máli látum vér oss nægja að mótmæla þessum
sakaráburði, og sérstaklega staðhæfingunni um 400.000 kr. tap bank-
ans, sem er hrein fjarstæða, um leið og vér einnig mótmælum
fastlega öllu atferli stjórnarinnar gagnvart Landsbankanum, og bend-
um almenningi á hið ósæmilega háttalag, að láta »Isafold« á blaðs-
ins ábyrgð birta sakargiftir gegn oss undir því yfirvarpi, að það
séu útdrættir úr skýrslu ransóknarnefndarinnar í stað þess að birta
skýrsluna sjálfa. Vér munum á sínum tíma, ef skýrslan nokkru
sinni kemur fyrir vor augu, tjá almenningi andsvör vor gegn sak-
argiftum þeim, sem stjórn og ransóknarnefnd vill vera þekt fyrir
að bera fram í sínu eigin nafni, sér og framkomu sinni til rétt-
lætingar.
Tryggvi Gnnnarsson.
Eiríkur Briem. Kristján Jónsson.
Fnlltrúafundarinn á
Sauðárkrók.
(Frá tiðindaritara Norðra.)
Á þessum tímum, þegar nálega allir
eru tortryggðir, og flokksfylgisandinn
virðist gjöra svo marga blinda, mun
næsta fágætur viðbnrður sá, er gerst
hefir í Skagafirðinum á ársins fyrstu
dögum, og sem svo sérkennilega kom
fram á hinum pólitíska fundi, sem hald-
inn var á Sauðárkróki hinn 8. þ. m.—
Málið stóra, bankamálið, með þess stuttu
en margbreytilegu sögu, var þar til með-
ferðar tekið af þingmönnum Skagafjarðar
og 26 fulltrúum úr hreppum sýslunnar. I
fulla 8 klukkutíma var á fundi þem set-
ið í samfellu, og féllu aldrei niður
ræður. Fjöldi manna töluðu, bæði
fulllrúar og aðrir hinna fjölmörgu, sem
mættir voru til ræðuþátttöku, en fulltrú.
ar einir höfðu atkvæðisrétt. Meðal full-
trúanna sjálfra ríkti almennt hin mesta
hógværð, og gjörðu menn sér sýnilega
far um, að ræða hið þýðingamikla mál
með sem mestri alvörugefni og hleypi-
dómalaust.
Um það voru ekki deildar skoðanir,
að hér væri, þar sem bankamálið er,
komið á dagskrá hjá þjóðinni, slíkt al-
vöruþungt málefni, að alþingi Islend-
inga yrði að taka alvarlega í strenginn
og gæta réttinda þjóðarinnar gagnvart
framkvæmdarvaldinu, — en um hitt
komu fram deildar skcðanir, hvort nauð-
syn bæri til að knýja fram sem bráðast
dóm þingsins með aukaþingi, eða bíða
mætti eftir reglulegu þingi, sem þá að
sjálfsögðu kæmi saman í febrúar 1911,
— því að hitt myndi óhugsandi, að því
yrði frestað til 1. maí 1911, þótt orða-
sveimur Iægi á því, sennilega vakinn af
mótstöðumönnum stjórnarinnar,
Fingmenn héraðsins og meirihluti
fulltrúanna litu svo á, að núverandi á-
stand og fyrirkomulag við stjórn bank-
ans væri með öllu óþolandi, þar sem
í stjórn hans sætu: »tveir þingkosnir
gæzlustjórar« í trássi við stjórnina, og
tveir stjórnskipaðir gæzlustjórar, ef ekki
í trássi við þing og þjóð, þá samt ó-
kosnir og ósamþyktir af þinginu. Óánæg-
ja hjá minnihluta fulltrúanna með þetta
vandræðafulla ástand kom og fram, en
þó allra berlegast í tillögu einni til
fundarsamþyktar, er kom fram frá öðr-
um fulltrúanum úr Hólahreppi, sem var
minnihlutamaður á fundinum. Tillaga
sú gekk út á, að skora á ráðherrann,
að setja hina burtviknu gæzlustjóra aft-
ur í gæzlustjórasætin, og samþykkja þá
sem slíka, ella kalla saman aukaþing
sem fyrst. Pessi tillaga þótti meirihluta
fulltrúanna of nærgöngul við ráðherra
eftir atvikum, og fela í sér helzt til* á-
kveðinn dóm, og vék henni því til hlið-
ar fyrir þeirri tillögunni, er kom fram
frá fyrsta þingmanni héraðsins, og í sér
felur kröfu um aukaþing, grundaða á
því er allir vita:
að þing en eigi landsstjórn hefir rétt
og skyldu til að kjósa gæzlustjóra til
langframa.
að engri stjórn, ekki einu sinni hinni
núverandi, er svo vel trúandi, aðgjör-
legt sé fyrir þjóðina að sleppa við
hana öllu valdi og öllum yfirráðum
yfir peninga- og láhsstofnun landins.og
að það þoli enga bið, að þingið ran-
saki fyrir þjóðina sakir þær, sem
bornar eru á hennar starfs- og trún-
aðarmenn, þingkosnu gæzlustjórana.
Tillaga þessi þannig að efni til, en
öðruvísi orðuð, var og samþykt á fund-
inum, en engar aðrar tillögur undir at-
kvæði lagðar.
Margir töluðu óneitanlega vel og
skipulega á fundi þessum, en engum er
hallmælt, þótt það sé viðurkent, að
fyrsti þingmaður bar af öðrum að skarp-
leik í röksemdaieiðslum, svo að kynj-
um sætir, að jafn skýr og auðskilin
rök skyldu eigi megna að sannfæra alla
á nauðsyn aukaþings, sem auk þess eng-
inn ætti fremur eftir að æskja en sjálf-
ur ráðherrann, ef hann hefir rétt gjört.
Framkoma skagfirzku þingmannanna
í hinu þýðingarmikla bankamáli, er svo
einarðleg, svo röksamleg, og sönnum
þingræðismönnum samboðin, að eng-
inn efi er á, að hún skapar þeim verð-
skuldaðan vöxt í augum þeirra, er síð-
ar skulu um dæma, og öll meðferð
málefnisins á fundinum undir þeirra
forystu, fór fram á þann hátt, sem fylli-
lega er samboðinn alvarlega hugsandi
og þroskuðum kjósendum, er hafa Ijósa
meðvitund um, að þeir eigi gegnum
þingmenn sína hluttöku í dómsvaldinu
yfir stjórn landsins og málum bankans,
Less ber að geta, að frumkvöðull að
fundarhaldinu var fyrsti þingmaðurinn,
Ólafur Briem, enda gekk hann hvervetna
öruggum skrefum á undan í máli þessu.
Akureyrarbær
hefir fengið loforð stjórnarráðsins um
að fá að borga jörðina Kjarna með
sömu kjörum og ieiguliðar ftorga þjóð-
jarðir.
Bæjarstjórnin mun ætla að kaupa
jörðina í fardögum og þarf þá að borga
1000 kr., og að kunnugra manna sögn,
mun þurfa að kosta öðru eins til að
girða tún og verja engi jarðarinnar, svo
það verði viðunandi.
Bréf
úr Þingeyjarsýslu.
Margt er nú talað hér, eins og ann-
arsstaðar í landinu, umfrávikningu banka-
stjórnarinnar; og óvinsælt er það verk,
að því er eg veit bezt hjá báðum flokk-
um. Yfirleitt mun þó þeim, er Birni
ráðherra hafa fylgt að málum hingað
til, þykja of snemt að kveða upp full-
naðardóm í þessu máli, fyr en skýrsla
ransóknarnefndarinnar er kunn orðin.
Er þeim það nokkur vorkunn. En raun-
ar ætti «ísafold« þó að vera búin að
sannfæra alla þá, sem hana lesa, um
það, að miklar geta sakirnar til frá-
vikningarinna ekki verið; að minsta
kosti ritar hún ekki þesslega, að lík-
legt sé að hún dragi fjöður yfir það,
er réttlætt geti verk ráðherrans. Og ekki
er það glögt skyn á það, er til þjóð-
þrifa horfir, sem þess er dulið, að verk
eins og frávikningin, verður ekki rétt-
Iætt með léttvægum ástæðum.
Hér er ekki aðeins að ræða um
traust og vantraust á bankanum sérstak-
lega, heldur jafnframt, og í rauninni
miklu fremur, um tiltrú á landinu yfir-
leytt og sóma þjóðarinnar í heiid. Ef
þeim er ekki að treysta, Tr. G., Kr. J.
og E. Br., sem allir eru úr flokki þeirra
manna, sem þjóðin hefir trúað bezt og
talið sér mestan sóma að eiga, þá mun
mörgum þykja vant að sjá hverjum
treysta skal, og trúin á þjóðinni yfir-
leytt, fá þau sár, er seint munu gróa.
En eigi þeir tiltrúna skilið, sem yfir-
gnæfandi líkur eru til; ef frávikningin
er í aðalatriðunum hefndarverk á Tr.
G. og frávikning gæzlustjóranna aðeins
blekkingarvefur um það aðalatriði, hví-
líkur dómur er það þá ekki á þjóðina,
að hafa lyft þeim manni, er slíkt verk
lætur sér sæma, til æðstu metorða? —
verk eins og frávikning bankastjórnar-
innar, má engin stjórn gera, nema
m j ö g brýnar ástæður séu til. Og
þær brýnu ástæður hafa enn ekki verið
sýndar og eru jafnvel óhugsandi
eftir öllum gangi málsins; sérstaklega
þegar þess er gætt, hve stuttan tíma
Tr. G. átti eftir að vera við bankann,
og hve lítið sá stutti tími hlaut að þýða
í hlutfalli við fortíð bankans annarsveg-
ar, og afleiðingarnar, af frávikningunni
hinsvegar. — Að líkindum ætlast ráð-
herrann til, að í staðinn fyrir traustið, sem
hann er að plokka af þessum mönnum,
komi traust á sér og sínum fylgi-
fiskum. En ekki hefir æði hans í
þessu máli, verið'á þann hátt, að til þess
séu miklar líkur. í fyrsta lagi er frávikn-
ingarskjalið þannig úr garði gert, að
það vekur ótrú en ekki tiltrú óvilhallra
manna. Á því er orðbragð óvalins
liðæsingamanns, en ekki gætinnar stjórn-
ar. Líkt er að segja um dylgjur
ráðherra, um að sumt af sökum banka-
stjórnarinnar sé þess eðlis, að ábyrgð-
arhluti geti verið að gera þær heyrum
kunnar. Slíkar dylgjur gera aðeins ilt
verra — ef nokkur tryði þeim — og
eru alveg furðu óþokkalegar. Og svo