Norðurland - 01.10.1904, Blaðsíða 2

Nl.
2
Sigurður JSunn/augsson
óðalsbóndi í Ærlækjarseli.
Eftirmæli.
Okkur vantar ást til landsins
engu síður en fé,
ást sern lætur landi og fólki
lífstarf sitt í té.
Okkur vantar Islendinga
eftir fornum sið:
þá sem hafa kempu-krafta,
kjark og stefnumið.
Okkur skortir óðalsbændur,
aðalborinn lýð,
þá sem vilja og þora að berjast,
þegar harðnar stríð;
þá sem vinna gagn og gæfu
gamal-frægri þjóð;
þá sem ekki þolað geta
þynt og svikið blóð.
Þú varst einn af þessum mönnum,
þjóðlegur í raun,
sem af kongsins kjöltu-þingum
kýs sér engin laun.
Atgerfin í okkar landi
ekki er mikið ræmd,
jafnvel þótt ’ún hafi á herðum
heillar þjóðar sæmd.
Höfðingsmaður heim að sækja,
hald og traust og dáð
þeim sem undir þínar hendur
þurftu að sækja ráð.
Sveitarstoð og sómi varstu
sæti þínu í.
Verið hefir í voru landi
virðing stór að því.
Verið hefir, — verður ennþá,
vild’ eg geta sagt.
Þegar landsins bygðir batna
blómskrúð verður lagt
yfir bænda leiðin lágu,
lýðsins grafir, — því
þeir hafa barist, líf sitt látið
landvörn sinni í.
Allra mesta okkar nauðsyn
er í vörnum þeim:
byggja landið, bjarga lýðnum,
berjast höndum tveim
móti vorri örbirgð allri,
auðn í hverjum stað;
ekki að gleyma mentun múgsins.
Mest er vert um það.
Eittsinn þegar ungur var eg
augum þig ég leit
gervilegan, gamlan höldinn
góðan bónda í sveit.
Mér er enn í minni fersku
myndin gjörvöll þín.
Ótal slíka einkasyni
aldu fóstra mín!
fjárhag landsins í betra horf. Hann
kvaðst og mótfallinn trúarbragðaof-
sóknum og kvað það skoðun sfna,
að hvert trúbragðafélag ætti að hafa
leyfi til að lifa samkvæmt trú sinni.
Þó kvað hann ekki takandi í mál að
veita Gyðingum svo mikið frelsi sem
kirkjutrúarmönnum.
Frá Finnlandi.
LandstjóriFinnlands,Obolenskifursti,
hefir nýlega ferðast um alt landið. Hefir
hann þótt koma undarlega vel fram í
fór þessari, veitt móttöku fjölda sendi-
nefnda til viðtals, sagt bændum, að
keisari Rússa hefði alls ekki í hyggju
að gera þjóðina rússneska, beðið verka-
menn að tala við sig um það, sem þjak-
aði að þeim o. s. frv. Við blaðamann
einn sagði hann, að hann væri því mjög
hlyntur, að fult prentfrelsi kæmist aftur
á, en bætti því við, að blöðin mættu
ekki spilla æskulýðnum. Hann hefir
tekið öllum vel og er hann sagður
óbráður og bregst ekki illa við, þó
að menn segi honum ofurlítið til
syndanna. En að öðru leyti er alt í
sama horfi á Finnlandi, en þó þykir
þetta heldur góðs viti.
Frá Frakklandi.
Hin frjálslynda Frakkastjórn lætur
hvergi undan síga í leiðangri sínum
gegn klerkum og kirkju. Combes ráða-
neytisforseti hélt nýlega ræðu eina,
þar sem hann lýsti yfir því, að nú
skyldi látið ^erða úr því að aðskilja
ríki og kirkju og að það væri óhugs-
andi, að nokkur málamiðlun kæmist
á í því efni.
Combes er algerlega sjálfmentaður
maður og er sagt, að hann hafi verið
prestahatari frá því að hann var barn,
enda hefir hann verið klaustrum og
munkum og klerkum óþægur ljár í
þúfu, síðan hann hófst til æðstu valda
í Frakklandi.
Ýmislegt.
Voðaslys af gaddavír. Á stað einum
í Svíþjóð lét járnbrautarfélag eitt ný-
lega afgirða svæði nokkurt með gadda-
vír. Af ógáti voru fáeinir hestar girtir
inni, að því er virtist. En að þessu
afgirta svæði lágu víðáttumiklir hrossa
hagar. Hnegg hrossanna, er voru kró-
uð inni, hefir svo kallað á hrossin, er
voru í högunum umhverfis, þau hlaupið
til og rekið sig á vírinn — þetta var
um nótt. — Girðingin var sex feta há
með sex gaddaröðum og stungust þær
allar inn í hestana. Er hroðalegt að
heyra, hversu þeir voru leiknir. Einn
flaut í blóði sínu dauður, er að hon-
um var komið um morguninn, með
sundurskorna hálsæðina og láu inn-
ýflin út úr kviðnum. Annar lá þar hjá,
lifandi, þó að báðir aíturfæturnir væru
skornir af, annar lafði að eins við á
ofurlítilli ræmu af húðinni, er hafði
ekki farið í sundur. Drápust io—20
hestar af þessu.
Hefir þetta vakið mikla eftirtekt,
bæði í Svíþjóð og Danmörku, og
segja merkustu blöð hér, að það sé
yfirleitt mjög hættulegt að girða með
gaddavír og sé ofmikið gert að því.
Gaddavírslöggjafarnir islenzku ættu
að hugleiða þetta.
Morð og sjálfsmorð í Kaupmanna-
höfn. Nafnkunnur blaðamaður og rit-
höfundur, Gústav Esmann, var skotinn
til bana af konu einni, cand. phil.
Karen Hammerich, sunnudaginn 4.
sept., er skaut sig á eftir. Var hann
Guðm. Friðjónsson.
Japanar hafi hvorki náð vistum né
vopnum við Liaoyang, en Dyama
marskálkur, yfirhershöfðingi Japana,
segir að þeir hafi náð miklum birgð-
um af hvorttveggja, og mun það meira
að marka. Er sagt, að það hafi verið
ætlun Kuropatkins, yfirhershöfðingja
Rússa, að kvía Kuroki, einn af hers-
höfðingjum Japana, inni með lið sitt,
af því að hann hafði hætt sér yfir
ána Taitse, en þetta mishepnaðist
algerlega. Mannfallið var afskaplegt:
17500 fallnir og særðir úr liði Jap-
ana í orustunni við Liaoyang. Og
rússneskir fangar gizka á, að Rússar
hafi mist um 25000 manns frá 26.
ág. til 4. sept.
Flótti Rússr.. Það var ætlun Kuro-
patkins að hafa vetrarsetu í Mukden,
en eftir ósigurinn við Liaoyang hefir
hann hætt við það, og hefir nú látið
það boð út ganga, að menn skyldu
flýja úr Mukden. Ráðgerir hann nú
að hafast við í Charbin í vetur. Fyrst
er þó för hinna flýjandi rússnesku
hersveita heitið til Tieling, og er nú
förinni hraðað svo mikið sem auðið
verður. En þó að Rússar hafi járn-
brautina á valdi sínu, þá gengur þó
ferðalagið ærið seint. Því að þótt
rússneskum hermönnum sé viðbrugðið
fyrir þolgæði, þá eru þeir nú teknir
að þreytast eftir þessa sífeldu ósigra,
sem Rússar hafa beðið frá upphafi
stríðsins. — Rússar hafa ekki unnið
neinn sigur, enn sem komið er —.
Fólkið flýr óttaslegið með heljarhraða
úr borgum og bæjum, er að járn-
brautinni liggja, og hefir ekki ráðrúm
til að taka með sér annað en það
allra nauðsynlegasta. Fara vagnar með
særða menn á undan öðru. — Japanar
reka vasklega flóttann og hefir aftur-
hluti hers Kuropatkins æ átt fult í
fangi með að verjast aðsókn Japana,
og viðbúið að meiri eða minni hluti
þess verði kvíaður inni og stýjað írá
aðalhernum og falli í greipar Japön-
um. Er sagt, að 12000 manns séu
staddir í hinni mestu hættu. Er og
ekki enn séð, hversu Kuropatkin reið-
ir af, því að hersveitir Japana brjót-
ast áfram báðum megin við hann og
járnbrautina, er flytur Rússa norður á
bóginn. Er Oku að vestan, en Kuroki
að austan.
Við Port Arthur hefir lítið gerzt
sögulegt nú um hríð. 3. sept. gerðu
Japanar harða atrennu að víggirðing-
um borgarinnar, en fengu ekki áunnið.
Heima í Rússlandi gerist nú mikill
kurr í fólki. Vex óánægjan dag frá
degi og berst út næstum meðal allra
stétta þjóðfélagsins. Hefir Rússastjórn
og leynt menn hinu sanna um ástand
og horfur þar eystra, látið mjög drjúg-
lega yfir öllu og kveðið enga hættu
á ferðum og það jafnvel, þegar alt
hefir verið í sem mestu óefni. En
mælt er, að Kuropatkin hafi alt af
greint rétt frá öllu og á hann enga
sök á atferli stjórnarinnar í Péturs-
borg. Blöð Rússa hafa og stutt stjórn-
ina drengilega, að því er snertir að
hylma yfir hrakfarir þeirra í Austur-
heimi. En nú er svo komið, að þau
fylgja henni ekki öll lengur að málum,
og greina nú sum blöðin sem gerzt
frá öllum óförunum, og fær nú rúss-
neska þjóðin allan sannleika að heyra,
og má geta nærri, hversu henni bregð-
ur við.
Eftirmaður Plehve.
Hann heitir Sviatopol Mirski og
hefir alið aldur sinn að mestu úti á
landsbygðinni. Þess er getið, að hon-
um hafi aldrei verið veitt banatilræði.
Hann hefir látið það í ljós við blaðu-
mann cinn, að hann vildi vinna að
aukinni sjálfstjórn héraða og svcita
og að hann hefði áhuga á að koma
örendur, er að þeim var komið, hafði
verið að klæða sig, er kúlan hitti
hann, en hún var með lífsmarki, en
meðvitundarlaus. Dó hún morguninn
eftir. Höfðu kærleikar verið með þeim
um nokkur ár. Ætla menn, að afbrýðis-
semi hafi valdið tiltæki hennar. Hann
var kvæntur maður. Lík hans var
brent, samkvæmt skriflegri ósk hans,
er fanst í skjölum hans. Kom enginn
prestur þar nálægt, en einn af vinum
hans, skáldið Hermann Bang, flutti
stutta ræðu, áður en hann var á bál
borinn.
X
Hrapallegt stórslys.
Mánudag 5. þ. m. varð hrapallegt
stórslys vestur á Patreksfirði. Þar var
nýkomin inn á skipaleguna (um kl. 2)
fiskiskútan Bergþóra frá Nýjabæ á
Seltjarnarnesi, eign Guðmundar bónda
Olafssonar. Skipstjóri Sigurður Guð-
mundsson, brá sér fyrst á land að
fala þar ís til beitugeymslu. Það gekk
vel. Hann ætlaði síðan aðra ferð til
lands á kænunni sömu og með honum
stýrimaður og 8 hásetar. Þegar kæn-
an er að leggja á stað frá skipinu,
beiðast 3 þeirra 6, er eftir voru, leyf-
is að koma með yfir í aðra fiskiskútu,
Gunnvöru, er var alveg nýlögst fáa
faðma frá Bergþóru. Þeir fengu það.
En þá hefir kænan ofhlaðist. Því að
vörmu spori gekk sjór upp f hana
aftan. Ruddust þá skipverjar fram í,
en við það sökk hún með þá alla 13,
og kom ekki upp aftur fyr en löngu
eftir, né heldur skaut mönnunum fyr
upp en þeir voru allir druknaðir.
Skipstjóri á Gunnvöru lét þegar höggva
bátinn þar úr tengslum og hleypa nið-
ur, og henda út bjargsveigum; slysið
varð þar rétt hjá. En það kom fyrir
ekki, með því að ekki bólaði á nein-
um manninum.
Veður var hvast nokkuð á norðan,
en sjólaust þó inni á höfninni.
Þrír af skipverjum höfðu kunnað
nokkuð til sunds. En hinir ósyndu
hafa sjálfsagt haldið sér í þá og allir
farið fyrir það eina leið.
Ellefu þessara 13 voru úr Reykja-
vík og tveir af Seltjarnarnesi.
Líkunum skaut upp síðar og rak á
land eða þau náðust hins vegar öll
nema 1. Þau komu hingað á miðviku-
daginn, öll 12 í einu, sitt í hverjum
kassa, og voru flutt upp í líkhús. Harma-
sjón var það, enda blöktu merki í miðri
stöng þann dag um bæinn allan.
(Eftir »ísafold«.)
X
Laffarfljótsbrúin
var opnuð til umferðar 21. f. mán.
Verkfræðingur Sigurður Thoroddsen
lýsir brúnni á þessa leið.
»Brúin er bygð á staurum þannig, að
með 16 álna millibili eru reknir niður í
botninn 2 — sumstaðar 3 — staurar, sem
mynda tréstöpla undir brúna, alls eru í
henni 29 þannig lagaðir stöplar, en til
endanna eru hlaðnir 2 rúmlega 5 álna
háir sementeraðir steinstöplar; ofan á
stöplana eru Iagðir járnbitar eftir endi-
Iangri brúnni — tveir í breiddinni —;
þvert yfir bitana liggja þvertré með 2
feta millibili og á þessi þvertré er planka-
gólflð nelgt; til beggja handa er 3 feta
hátt handrið úr járni. —Lengd allrar brú-
arinnar er um 480 álnir, en frá báðum
steinstöplum ganga upp á land háir vega-
spottar (5—6 álna háir þar sem þeir eru
hæstir), að norðanverðu um 70 álna lang-
ur kafli, að mestu hlaðinn úr grjóti, en