Norðurland - 06.01.1906, Side 2

Nl.
68
Sannleikurinn er sagna beztur: Ef
vér komum sunnan úr hlýjari löndum,
þá sýnist ísland svo ófrjótt, hart og
hrjóstrugt, að það er aldrei nema eðli-
Iegt þó margur útlendingurinn álíti
það óbyggilegt siðuðum mönnum. Og
ekki verður það álitlegra, þegar þess
er gætt að hafís getur lagst að strönd-
unum þegar minst varir, en jarðskjálftar
og eldgos vofa yfir höfði manna eins
og biturt sverð í veikum þræði.
Vissulega er ekki mikið yfir lands-
kostunum að láta! Landið er afskekt
harðindajörð. Hér vex hvorki skógur
né korn. Landsins börn verða að
sækja hvert mjölpund og hverja spýtu
til útlanda. Fáfræðin ein veldur því,
að nokkur skuli líkja íslandi saman
við hlý lönd og frjósöm eða hyggja
það jafnvel standa þeim framai að
landskostum. Slík trú á landið er
hættuleg, eins og ætíð er, að trúa
því sem ekki er.
* *
*
Þrátt fyrir alt þetta má eigi að
síður til sanns vegar færa að ísland
eigi góða framtíð í vændum og geti
orðið sæmilegur bústaður fyrir siðaða
þjóð!
Alt er viðmiðað og dæmist eftir
því, sem það er borið saman við.
Þeim, sem kemur að sunnan, sýnist
landið hart og hrjóstrugt ,hinum, sem
kemur að norðan, þykir það ágætt í
samanburði við annað verra.
Ætla mætti að þeim liði betur, sem
lifa í blíðara loftslagi og betri lönd-
um. Eg er ekki viss um að úr þessu
sé mikið gerandi. Vaninn sljóvgar, og
þeim sem sffelt venst góðu finst ekki
svo mjög til um það. Eg efast um að
Suðurlanda börnin gleðjist meira yfir
rósum og skrautblómum vorsins þar,
en íslenzku börnin yfir fíflum sínum
og sóleyjum hér. Eg efast um, að
sælunnar sé fremur að leita í háreist-
um höllum, en Iátlausu húsi mannsins,
sem vel hefir fyrir sig og sína.
Aftur er það kynleg kredda, sem
stundum heyrist hjá oss, að harðindin
og erfiðleikarnir séu stóreflis kostur.
Það séu þeir, sem ali upp menningu
og mannsdáð og hefji á hærra stig.
Slík skoðun kemur í bága við alla
reynslu. Hvervetna er nóg við að
stríða, og það eru sannarlega ekki
köldu löndin, sem hafa verið vagga
menningar og framfara. Menningin er
öll suðræn. Frá Kína, Assyríu, Egipta-
landi, Grikklandi og Ítalíu hefir hún
seint og síðarmeir brotist norður á
við, breytt hinum óálitlegustu löndum
í frjósamar, ræktaðar lendur og gert
heimkynni villimanna að bústöðum öfl-
ugra og framtakssamra menningarþjóða.
Það er einmitt þetta vald mannvitsins
og mannshandarinnar yfir náttúrunni,
sem gefur einnig oss íslendingum
góðar vonir um að oss verði framtfð-
ar auðið, ef ekki er mönnunum um að
kenna. Eg er sannfærður um, að ís-
lendingar standa að andlegum og lík-
amlegum hæfileikum jafnfætis öðrum
þjóðum, þó orðnir séu þeir nú aftur
úr í mörgu. Beztu lönd verða léleg í
höndum þeirra sem ekki kunna með
að fara, en það land má sannarlega
vera ilt, sem ötul og hyggin þjóð
getur ekki gert að\ sæmilegu heim-
kynni. Af því eg trúi á fólkið í land-
inu, get eg trúað á landið og framtíð
þess.
Vér getum að vísu aldrei hindrað
arðskj álfta, eldgos eða hafís. Vér
getum heldur ekki lengt sumarið til
muna, en batna mun það þó að því
skapi 'Sem mýrum og foræðum fækk-
ar. Alt þetta er nóg til þess, að lands-
kostirnir standa ætíð að baki mörgum
öðrum löndum, en vér getum orðið
jafn farsælir fyrir því, enda er sætt
sameiginlegt skipbrot hvað það snertir.
Fæstir geta verið þar seni bezt er og
ákjósanlegast. Víst er um það að oss
íslendingum stendur ekki annað betra
land til boða, nema vér skiftumst sinn
í hverja áttina og hættum um leið að
vera sérstök þjóð með sérstakri tungu.
Þetta kann að vera hið bezta og
ákjósanlegasta fyrir þá sem eingöngu
hugsa um nokkur líkamleg þægindi
og óvissa auðsvon. Þeim mönnum
er vorkunn þó þeir leiti til Ameríku
eða annara landa. Fyrir heiminn og
siðmenninguna hygg eg það tjón.
Þjóðirnar eru einstaklingar heimsins
°g *eggja allar sinn þýðingarmikla
skerf til menningar og framfara. Vér
höfum einnig gert það íslendingar og
mundi sjást skarð í þekkingu Norður-
álfunnar, eða að minnsta kosti Norð-
urlanda, ef íslendingar hefðu hvergi
verið, og enginn þeirra stungið niður
penna. Hvað oss sjálfa snertir þá
væri slfk sundrun íslendinga blátt
áfram sjálfsmorð. Þessa afskektu harð-
indajörð, sem vér búum á eigum vér,
og hún stendur til mikilla bóta. Það
verður farsælla og framtíðavænlegra
að búa á henni og bæta hana, en að
sundra börnunum sínu í hverja áttina
og gerast lítilsmetnir leiguliðar stór-
bændanna í sveitinni, eða ánauðugur
verkalýður auðmannanna í kaupstaðn-
um. —
Landið er illt, en vér getum gert
það gott. Með nægri forsjálni, dugn-
aði og þolgæði getum vér eflaust
breytt svo flestu til batnaðar, að ná-
grannarnir sem nú líta með nokkur-
um rétti á oss sem hálfgerða skræl-
ingja bendi síðan á Islendinga við
hliðina á Hollendingum, sem dæmi
þess hversu þjóðin geti skapað landið
og há menning þrifist þrátt fyrir alla
erfiðleika. En út f þessa erfiðu bar-
áttu leggjum vér hvorki til þess að
verða danskir og auka veldi Dana
eða til þess, að hjara hér á enda álf-
unnnar, sem verndaður forngripur og
sýnishorn úreltrar norrænnar menn-
ingar. Vér gerum það með þeirri sann-
færingu og þeirri trú, að vorið sé
að koma eftir langan vetur og fram-
tíðin flytji oss íslendingum eigi ein-
göngu vöxt og viðgang, heldur eigum
vér eftir að lifa nýja gullöld, mynda
bókmentir, sem verði heimsfrægar í
sinni röð og gerast einnig fyrirmynd
annara í fleiri greinum, ekki sfzt í því
hversu mannvitið, mannshöndin og
einbeittur vilji getur gert gott land
úr illu og þjóð varðveitt frelsi sitt,
þjóðerni og þjóðarsóma sér og öðrum
til blessunar, þó lítil sé.
, G. H.
» » » « t « » « » « » « « • • » » «-*-
Hákarlsafli.
Nýlega hafa Hríseyingar farið á motor-
bát til hákarlaveiða út hjá Hrólfsskeri og
útá Hjalla (út af Gjögri). Lágu þéir rúmt
dægur og fengu nær 50 hákarla og 5 tunnur
lifrar. Hér er eitt dæmi þess hvert gagn má
hafa af motorbátunum, því varla hefði það
verið árætt að fara þetta á árum, nú í há-
skammdeginu. Er þetta og karlmannlegri
vinna en að sitja við spilin í öllu skamm-
degismyrkrinu.
X
Um hrossasölu til útlanda.
Eftir að grein herra stórkaupmanns
Arthurs Sörensens, um hrossasöluna til
Danmerkur, kom út í Norðurlandi 14.
okt., hefi eg leitast við að afla mér
upplýsinga um þetta þýðingarmikla
mál, og vil nú biðja yður, herra rit-
stjóri, um rúm í blaði yðar fyrir þessar
línur.
Það leynir sér ekki, að grein S. er
stíluð að miklu leyti gegn Louis
Zöllner, sem um mörg undanfarin ár
hefir haft á hendi útflutning og sölu
mikils meiri hluta allra þeirra íslenzkra
hesta, er fluttir hafa verið út.
Verzlunarhúsið Carl Höepfner, sem
S. er umboðsmaður fyrir hér á landi,
hefir um nokkur undanfarin ár flutt
út kiingum 50 hesta árlega, þangað
til í fyrra; þá flutti það út 200—300,
af þvf að eftirspurnin var þá miklu
meiri f Danmörku en áður, sökum
þess að Rússar höfðu bannað hesta-
útflutning eftir að stríðið við Japan
byrjaði; en Danir hafa keypt mikið af
rússneskum hestum, eins og kunnugt
er. Þessi útflutningur Sörensens er
nú samt ekki stór, þegar hann er
borinn saman við það, sem Z. hefir
flutt, en það eru 2600—3600 hestar
árlega nú f mörg ár. Hestar þeir, er
S. hefir flutt út, hafa einnig verið
sérstaklega valdir, og hefir því sá
útflutningur minni almenna þýðingu,
eftir því sem nú er varið búnaðar-
háttum og viðskiftalífi manna í þeim
sveitum, sem mest verzla með hesta.
S. beinir þeirri ásökun að Z., að
hann hafi með vilja reynt til að eyði-
leggja verðhækkun íslenzkra hesta er-
lendis, með því að láta selja þá á
uppboði. Það ætti nú raunar eigi
að þurfa nema heilbrigða skynsemi
til að sjá, að þetta getur ekki verið
rétt. Z. hefir í mörg ár selt að minsta
kosti 4/5 hluta allra þeirra hesta, er
út hafa verið fluttir, og hefði hann
gert það á þann hátt og með það
mark fyrir augum, sem S. gefur í
skyn, þá sjá allir, til hvers það hefði
leitt. Þetta er auðvitað gagnstætt öll-
um sanni, og það er auðvelt að sýna
og sanna, að Z. hefir þvert á móti
tekist að fá verðið til að hækka smátt
og smátt, þannig að það er nú 18 kr.
hærra til jafnaðar, en þegar hann byrjaði
að flytja út hross.
í fyrra flutti Z. út 3495 hesta, og
af þeim fóru c: 500 til K.hafnar. Nú
í ár taldi hann líklegt, að hægt væri
sð bæta söluna, einkum með því að
selja á uppboði, eins og nærri allir
íslenzkir hestar eru seldir í Englandi.
Hagurinn við að selja á þann hátt er
sá, að hestarnir seljast fyr, og spar-
ast þannig sá kostnaður, sem haga-
ganga hestanna hefir í för með sér;
en sá kostnaður er tilfinnanlega hár
á hverjum degi. Þetta er og samkvæmt
þvi, er herra Guðjón Guðmundsson
skýrir frá í Búnaðarritinu um sölu
hesta þeirra, er hann fór með á sýn-
inguna í sumar er leið; enda voru
þeir hestar seldir á uppboði. Hin að-
ferðin, sú er Sörensen brúkar, hlýtur
að verða ærið kostnaðarsöm, þar sem
hestarnir eru fyrst fengnir umboðs-
manni til umboðssölu. Hann reiknar
sér 10 kr. fyrir hvern hest í umboðs-
laun, auk alls kostnaðar. Síðan selur
hann hestana minni hestakaupmönnum
og af þeim kaupa svo loks þeir menn,
sem þurfa að fá og brúka hestana.
Það virðist þvf vera auðsætt, að
mikill óþarfakostnaður á að geta spar-
ast við það, að selja hestana beint
til þeirra, er þurfa að fá þá; en það
verður einmitt helzt með uppboðssölu.
Nýjar tilraunir kosta vanalega tölu-
vert. Hér sýnist mér tilraunin einmitt
hafa tekist vel. Kaupfélag Skegfirð-
inga átti nokkurra af hestum þeim,
er Z. seldi í Danmörku, en önnur fé-
lög áttu enga af þeim. Eg geri mér
í hugarlund, að Skagfirðingar séu all-
vel ánægðir mcð verð það, er þeir
fengu, kr. 81.66 fyrir hestinn. Eg
skal um leið skýra frá, hvaða verð
hinir ýmsu eigendur hafa fengið fyrir
hesta þá, er Z. hatði til umboðssölu
í ár.
KaupfclagArnesinga,Stokkseyri fekk:
kr. 62.08, 63.95, 67.10 og 75.90 og
fyrir tvævett kr. 40.94.
Kaupfélag Arnesinga, Reykjavík kr.
68.46.
Verzlunarfélag Dalasýslu kr. 59.12,
þar á meðal tvævett.
Kaupfélag Húnvetninga kr. 66.18.
Pálmi Pétursson (fyrir 3 góða hesta)
kr. 121.35.
Verzlunin »Framtíðin« kr. 80.50
Vopnafjarðarverzlun kr. 71.12.
Z. hefir ásett sér, að auka flutn-
inginn til Danmerkur næsta sumar,
og selja á uppboði eins og nú. Hesta-
markaðurinn í Englandi hefir síðan
snemma í haust verið afar daufur og
eykur það auðvitað ástæðuna til að
selja sem mest í Danmörk og gera
markaðinn þar sem beztan og hag-
feldastan.
Samkeppni í hestasölunni hefir alt-
af átt sér stað, og verður svo lfklega
fyrst um sinn, og svo verður auð-
vitað eins, þótt markaðurinn færist
meira frá Englandi til Danmerkur, og
mun engin geta við því gert að svo
stöddu. Jafnaðarlega þegar hestafarmar
Z. koma til Newcastle auglýsa aðrir
uppboðssölu á íslenzkum hestum á
ýmsum stöðum, og stundum eru ís-
Ienzkir hestar sendir frá öðrum bæjum
til Newcastle til að seljast þar, annað-
hvort til að keppa, eða af því að
hlutaðeigendur búast við betri sölu
þar. Þetta er almennur gangur í verzl-
un og viðskiftum og er engu meiri
ástæða fyrir S. að kvarta yfir því, en
fyrir aðra, sem verða fyrir hinu sama.
Annað mál er það, að þessi framboðs-
samkeppni er skaðleg fyrir seljendur,
þvf eðli hennar er það, að lœkka
verðið. Eg benti á þennan einfalda
og auðskilda sannleika í blaði fyrir
nokkurum árum, en þá var æpt að
mér og mér brugðið um úreltar skoð-
anir, einokunarfylgi og eg man ekki
hvað. Vera má að eg minnist á þessa
hlið málsins einhverntíma síðar, ef eg
hefi tíma til.
Það hefir nokkurum sinnum verið
vakin athygli á þvf, einkum minnist
eg þess að Guðjón Guðmundsson
hefir gert það, Bergur Helgason o. fl.,
hve þýðingarmikið það væri fyrir álit
og verðhækkun íslenzkra hesta, ef að
eins væru fluttir út tamdir hestar og
nokkurn veginn fullþroskaðir. Eins og
nú hagar til í hinum eiginlegu hesta-
sveitum t. d. í Skagafirði, þá mundi
afleiðingin verða sú, ef t. a. m. eng-
inn hestur væri fluttur út yngri en
fjögra vetra, að útflutningshestarnir
yrðu miklu færri en nú, ef miðað er
við það, að sú höíðatala héldist, sem
nú er. Mjög verulegur hluti af við-