Norðurland - 09.03.1907, Blaðsíða 3

111
Svo er og háttað enn í dag, að
fuglabjörg eru gersemi sem mest.
En þó er illa farið með þessi gæði
náttúrunnar og svo forsjárlaust að
þeim unnið, sem frekast er hægt að
gera, að sögn kunnugra manna.
Svartfuglinn er víst aðalfuglinn í
björgunum. Mér er sagt, að hann sé
drepinn í varpinu: skotinn og veidd-
ur á ýmsar lundir. Egg hans eru tek-
in hlífðarlaust og hann er snaraður á
flekum, þúsundum saman, á sjónum.
Ungar sumra bjargfugla eru teknir
á hillunum, ósjálfbjarga. Lundi er
veiddur í net, þegar hann fer af eggj-
um sínum — eggjamæðurnar sjálfar
o. s. frv.
Þetta er alt saman grimdarleg veiði-
aðferð og ómannleg. Þetta hátterni
er þvílíkt, sem konur væru drepnar
— t. d. í hernaði — á barnsfararsæng-
um sínum.
Vera má, að mér mundi verða svar-
að því í þessu máli, að því að eins
geti not orðið að bjargfugli, að hann
sé veiddur, þegar til hans næst, og
að hann gangi ekki í greipar mönn-
um nema við fuglabjörgin og í þeim.
En þau svör liggja til þessa máls,
að svartfugl er skotinn töluvert á
vetrum, þegar hann er feitastur og
fengmestur. Sú veiði er reyndar á
fjörðum inni og mun hún ganga úr
greipum þeirra manna, sem fuglabjörg
eiga. En þeir hafa jafnan eggin vís í
hendur sínar og er í þeim veiður-
inn mestur.
Annars skal eg engar dulur draga
á þá skoðun mína, að réttast væri . ð
friða bjargfuglinn fyrir dráptólum þeim
öllum, sem mennirnir hafa ráð á. Egg-
in ætti að taka, á skynsamlegan hátt,
þannig. að viðkomunni sé þó ekki
stofnað í voða. Egg eru komin í hátt
verð og munu stíga. Hagurinn af eggj-
um bjargfugla mun því að líkindum
verða meiri, en hagurinn er af drápi
þeirra og eggjum nú, að saman lögðu.
Þessi hjörð gengur sjálfala og er
engum manni bagi að lifnaðarháttum
þeirra. Það er því viðlíka heimskulegt
að drepa fuglinn, sem gefur af sér
eggjaarð, hvaða nafni sem fuglinn er
nefndur, sem það er óbúmannlegt að
drepa ær á.unga aldri, sem gengið
geta sjálfala og gefa af sér ull og
lömb og mjólk að kostnaðarlausu.
Á hitt er að líta, að sjá ráð við
fækkun bjargfuglsins. Eg heyri nú og
hefi lengi heyrt sömu söguna að sunn-
an, úr Vestmanneyjum, og að norðan,
úr Grímsey, og að austan og vestan,
að bjargfuglinn fari fækkandi og egg-
verin gangi til þurðar þar. Þetta staf-
ar vafalaust af því, að veiðibrellur og
morðtól færast í aukana, svo að fugl-
inn stenzt þau ekki.
Æðarfug/.
Meðferðin á æðarfuglinum hér við
land er hrein og bein þjóðarsmán.
Því að: Hann er sannast að segja
drepinn kringum alt land, eitthvað
meira og minna, þegar færi gefur.
Varpeigendur vita þetta, en hlífast
við að kalla á lögregluna til hjálpar
atvinnu sinni og til verndar fuglinum.
Þetta er góðmenska að vísu. En
hvað á hún að ná langt? Á hún að
ná inn í eilífðina ?
Þessi fugl er einhver fegurst skepna
fjaðrakyns í landi voru og til unaðar
óspiltri augnasjón. Á gagnsmunum hans
leikur enginn vafi. Hann er tvímæla-
laust, fuglinn sá, gullberi varpeigenda,
sem aldrei bregst verulega, þar sem
hann er orðinn iandvanur.
Lögverndin hefir tekið æðarfuglinn
undir forsjá sína og lagt sektir við
drápi hans. En fjöldi manna skellir
skollaeyrunum við fyrirmælum laganna.
Þeir látast ekki skilja, að þessi fugl
sé rétthærri, eða eigi að vera, en
»hver önnur skepna í sjó«, enda sé
hann og »ómarkaður« !
Svona er landinn á víð og dreif.
Hann lýtur ekki lögunum.
Þessir menn segja og að fuglinn
þoli það, þótt hann sé skotinn »dálít-
ið«, þar sjái ekki högg á vatni.
En hve lengi mundu skotmenn hafa
æðarfuglafjöldann fyrir morðhólkum sín-
um, ef varpeigendur hættu að hlynna
að honum?
Þá er. rétt farið með æðarfuglinn,
þegar hann er hsendur að varplönd-
um. Allir menn hafa rétt til þess, þeir
sem svo eru settir, að þess sé kost-
ur. Þau afnot hans eru hin einu réttu
og er hann svo sem skapaður til
þeirrar tamningar. Vörpum mætti vafa-
laust koma á miklu víðar en þau eru
enn til; og reyni menn sig á þeim
leik!
En æðarfugladrápið er til skaða og
skammar þjóðinni og ætti að ganga
að þeim mönnum með oddi og eggju
laganna, sem ata hendur sínar í blóði
hans og eru að því leyti vargar í véum.
Andii.
Andir eru víða í landi voru til
gagnsmuna og unaðar. Stórkostleg
andavörp eru t. d. í Mývatnssveit og
þó nokkur með fram Laxá og í hólm-
um hennar og eyjum. Þar er öndun-
um hlíft að vísu, í varplöndunum
sjálfum. En þar sem andir eru á víð
og dreif alviltar, vofir yfir þeim dráps-
hönd almennings alt árið um kring.
Sumar andategundir eru að gereyð-
ast, t. d. toþpandir. Stóra toppönd er
nálega útdauð. Þær eru, vesalings fiski-
endurnar, friðlausar að lögum — af því
að þær eta hornsíli og smábröndur!
Miklir menn hafa stundum á þingi
setið, og merkilegt lögmál samið!
Grænhöfðaönd er og mjög á þrot-
um Hún er staðfugl hér og sídvelja,
og þess geldur hún. Landanum er
sjaldan ant um þá, sem sitja heima,
hérna í landinu.
Fleiri andir geta vel verið á þrot-
um, þótt eg kunni ekki deili á því
máli til hlítar. En sárt væri til þess
að vita, ef vér útryddum öndum vor-
um á 20. öld siðmenningarinnar, svo
sem geirfuglinn var gerdrepinn fyrir
fáum öldum.
\
Hraðskeytitil Nls.
Reykjavlk >/3 '07 kl. 2.27.
Frá útlöndum.
Félag stofnað i Kaupmannahöfn til
hrossakaupa á íslandi, handa dönskum
húsmönnum; mikill höfuðstóll.
Skipströnd vlða ytra; af enska gufu-
skipinu „Berlín" björguðust alts 15 menn,
165 fórust.
Snjóflóð í Noregi; yfir 20 menn hafa
farist i þeim.
Að sunnan.
„Reykjavíkin" mölbrotnuð. Afgreiðslu-
maður byrjar málsókn, heimtar 50 þús.
kr. skaðabcetur af norska kolaskipinu
vegna áreksturs. Nýr gufubátur vœntan-
legur nœstu daga.
Jakob frá Árbakka dáinn úr krabba-
meini.
Símaslitin.
Ekki ber mikið á því að þau séu að
hætta. Nú í vikunni hafa þau verið með
meira móti, svo örðugt er að fá fréttir.
Þessvegna getur Norðurland ekki
flutt hraðskeyti frá Reykjavík í þetta
sinn, né neinar fregnir af sýslufundum
þeim, er haldnir hafa verið hér nærlendis.
Verzlanasamsteypan.
Snemma í þessari viku barzt hingað
sú frétt með hraðskeyti frá Kaup-
mannahöfn, að hætt væri þar við allar
tilraunir til þess að steypa verzlunum
hér norðan- og austanlands saman.
Þegar til kom hafði staðið á fé til
þessarar félagsstofnunar og lánsstofn-
unura í Höfn þótti tryggilegra að skifta
við gömlu verzlanirnar, en við nýtt
stórt félag.
ÞjóQvesurinn út Krœklingahiið.
Til hans eru lagðar í ár 6ooo kr.
og má þá búast við því að svo togni
úr honum á næsta sumri, að hann verði
npp frá því notaður af ferðamönnum
í stað gamla vegarins. — Eins og áður
stendur Páll Jónsson kennari fyrir vega-
gerð þessari.
Sýslufundur Eyfirðinga.
Hann var haldinn hér 4. — 8. þ.
m. Allir nefndarmennirnir á fundi.
Þetta gerðist á fnndinum meðal
annars.
1. Símamál. Oddviti skýrði frá þeim
undirbúningi, er hann hafði gert í þessu
máli. Hér var að ræða um að leggja
símalínu frá Siglufirði til Sauðárkróks
eða Skriðulands, frá Akureyri fram
að Grund í Eyjafirði, frá Möðruvöll-
um fram Hörgárdal, frá Völlum að
Dalvík og frá Dalvík að Ólafsfjarðar-
horni. í tilefni af tillögum nefndar
þeirrar (sýslum., St. St. og St. B.),
e.r kosin var í þessu máli, samþykti
sýslunefndin að leggja þessar línur:
Frá Dalvík til Ólafsfjarðar.
— Akureyri - Grundar.
— Akureyri - Glæsibæjar.
Fram Hörgárdal.
Til þess að leggja þessar línur vill
sýslunefndin leggja fram helming kostn-
aðar á móti hlutaðeigandi hreppsfé-
lögum, en þau leggi stöðvunum til ó-
keypis húsnæði og starfrækslu 2 tíma
á dag, en skaði eða ábati skiftist
jafnt milli sýslusjóðs og hlutaðeigandi
hreppsfélaga.
Línu frá Siglufirði til landsímans
i Skagafirði vill nefndin og leggja, en
hugsar sér að til þess sé stofnað
hlutafélag með 7 hlutum á 1000 kr.
hver. Þaraf hafi Eyjafjarðarsýsla 2
hluti, Hvanneyrarhreppur 1, tveir Norð-
menn á Siglufirði sinn hlut hvor, Skaga-
fjarðarsýsla 1 og hinn norski vicecon-
sull 1. Fé það sem þá vantar uppá,
30—35 þús. kr. sé útvegað með sölu
á handhafaveðbréfum, er trygð séu
með veðrétti f línunni og tekjum
hennar, án frekari ábyrgðar frá hér-
uðunum, afborgist á 20 árum og á-
vaxtist með 4 °/o. Sýslunefndin sam-
þykti fyrir sitt leyti að taka þessa
tvo umræddu hluti í' fyrirtækinu, ef
það komist á fót.
Til þess að koma ályktunum sýslu-
nefndarinnar í símamálinu í framkvæmd
sem fyrst og sem bezt kaus hún sýslu-
mann Guðl. Guðm., kaupm. Pál Bergs-
son og séra Bjarna Þorsteinsson. Verði
Hjalteyrar- og Dalvfkurlínurnar ekki
bygðar á landsjóðskostnað felur nefnd-
in hinni kosnu nefnd að láta byggja
þær sem allra fyrst, með hinum settu
skilyrðum.
Kpnungskoman. í bréfi frá heimboðs-
nefndinni var farið fram á að léðir
verði 18 hestar úr sýslunni að sumri,
þá er konungur er væntanlegur. Skyldi
þeim fylgja einn myndarbóndi og 2 — 3
hestasveinar. Málið fekk góðar undir-
tektir. Sýslunefndin samþykti að verja
til hestaleigu við förina suður nokk-
urri upphæð (5—600 kr.) og jafna
henni niður á hreppana með öðrum
sýslugjöldum og í sama hlutfalli og
þau og er það talið með óvissum
gjöldum sjóðsins. Væntanlegum far-
stjóra falið að útvega hestasveina eða
NI.
fylgdarmenn, með ráði oddvita, en
farstjóri og fylgdarmenn útvegi hesta
með tiistyrk sýslunefndarmanna. Far-
stjóri fyrir Fyjaljarðnrsýslu kosinn
Kristján Jónsson sýslunefndarmaður í
Glæsibæ.
Gufubátsmálið. Almenn óánægja kom
fram yfir gufubátnum Guðrúnu frá
sýslunefndum Eyjafjarðar- og Þing-
eyjarsýslna. Skorað var á Pétur Bjarna-
son að láta betri og stærri bát til
ferðanna í sumar. Samþykt að leita
styrks af landssjóði til gufubátsferða
1908 og frv. alt að 600 kr. árlega.
Nefnd kosin til að vinna að undir-
búningi málsins til næsta árs (G. G.,
Kr. J., P. B.). Skyldi hún leita tilboða
um stærri bát og um hluttöku bæjar-
stjórnar Akureyrar og ef til vill næstu
sýslunefnda.
Amísráðsfullírúar. Fulltrúi kosinn
Stefán Stefánsson kennari. Varafull-
trúi Magnús Sigurðsson á Grund.
Afhending Hólaskóla til landsstjórn-
arinnar á næsta vori samkvæmt lög-
um um bændaskóla. Amtsráðsm. St.
Stefán og oddviti skýrðu fyrir nefnd-
inni ágreining þann, er væri milli amts-
ráðsins og stjórnarráðsins um það hvað
væri eign Hólaskóla. Amtsráðið segir
að það sé húsið og ef til vill jörðin,
en alls ekki búið, en stjórnaráðið tel-
ur alt sem amtið á á Hólum eign skól-
ans, skólahúsið, jörð og bú.
Sýslunefndin er samþykk áliti amts-
ráðsins í þessu máli og æskir þess að
afhending fari fram, en óskar þess að
sú krafa sé gerð að landssjóður endur-
gjaldi amtinu það, sem amtið á skuld-
laust á Hólum og vilji þingið ekki
sinna þeirri kröfu, þá sé skólinn með
öllum eignum afhentur amtinu aftur.
Girðingar. Sveitarfélagi C æsibæjar-
hrepps veitt leyfi til þess að taka 6000
kr. lán til girðinga um tún og engjar,
12500 faðma að lengd.
Hólamannafélagi synjað um 100 kr.
styrk til skólahalds til eflingar alþýðu-
mentunar, einkum í búnaðarmálum.
Verðlaun úr búnaðcrsjóði Eyjajjarð-
arsýslu. voru veitt þeim Jóni Arasyni
á Þverá 25 kr., Kristjáni Jóhannessyni
á Jódísarstöðum 25 kr. og Þorleifi
Sigurðssyni á Syðra-Holti 20 kr.
Ábyrgð á láni. Hreppsnefnd Arnar-
neshrepps veitt leyfi til að taka að
sér ábyrgð á 1100 kr. láni til þess
að byggja yfir tvær fjölskyldur á Hjalt-
eyri.
Útrýming refa. í tilefni af erindi frá
sýslum. Skagfirðinga var oddvita falið
að undirbúa í sameiningu við hann og
sýslum. í Þingeyjarsýslu reglugjörð til
útrýmingar refum, svo betri samvinna
komist á í því máli milli sýslnanna.
Breyling á lœknishéraði. Sýslunefnd-
in mælti með þeirri beiðni frá Ólafs-
firðingum, að Ólafsfjörður verði fram-
vegis talinn með Höfðahverfislæknis-
héraði.
Póstar. Sýslunefndin mælir með því
að bréfhirðing í Ólafsfirði sé flutt frá
Kvíabekk í Ólafsfjarðarhorn og enn-
íiemur að póstur fram Eyjafjörð gangi
ofan Staðarbygð að Þverá og sett verði
bréfhirðing í Hrafnagilshreppi.
Kyennaskólamál. Rætt um að lands-
sjóður veiti annaðhvort ríflegan styrk
til byggingar kvennaskóla í grend við
Akureyri, eða til byggingar húsmæðra-
skóla (í ííkingu við bændaskólana) hér
við Eyjafjörð á kostnað landssjóðs.
Skólanefnd G. G., Kr. J., Kr. B.
Sýsluvegasjóðsgjald hækkað úr kr.
1.25 í 1.50 fyrir hvern verkfæran
mann. I illaga um hækkun upp í kr.
1.75 feld.
Hundalœkningar. Vanrækt hefir verið
í flestum hreppum sýslunnar að fylgja
reglugerðinni um hreinsun hunda og
ekki síður um hálsbönd. Ákveðið að
prenta skýrslu um vanræksluna í sýslu-
fundargerðinni.
Heilbrigðissamþykt fyrir Ólafsfjarðar-
kauptún yfirfarin og samþykt.
Sjúkrahúsreglugerð. Til að endur-
skoða hana kosnir B. E. og E. S.
Dýralœkningar. Jóhanni bónda á Botni
veittar 40 kr. til dýralækninga.