Norðurland - 14.03.1908, Blaðsíða 2

Nl.
122
Aðalfundur
KAUPFÉLAG5 EYFIRÐINGA
verður haldinn á Hrafnagili laugardaginn 28. niarz næstkomandi
og byriar kl. 11 f. h.
28/2 '08.
Félagsstjórnin.
Þá skal eg fara nokkrum orðum
um bréf mitt og athugasemdir þær,
sem Norðri gerir við það.
Helzta athugasemdin er þessi: »En
hvað kostar að gera ísland að sjálfstœðu
ríki? Hvað þangur skattur mundi það
verða á þjóðina?
Þarna sprakk blaðran! Sjálfstæðis-
hetja vill Norðri vera undir kosning-
arnar, en þegar hreyft er við kjarna
málsins, hvort land vort sé »ríki eða
danskur ríkishluti« þá er óðara sleg-
ið á þá strengina, sem alþýða er við-
kvæmust fyrir, sem sé fjárhaginn og
aukna skatta á þjóðina. — Alt þetta
er reynt til þess að smeygja óhug
og tortrygni inn f fólkið til »landvarn-
armannanna*, í þeirri von að slík að-
ferð geti orðið kosningabeita fyrir*
stjórnarliðið, með innlimunina í rass-
vasanum — svo eg taki upp ummæli
Norðra þar sem þau hiklaust eiga við.
Eg vil vekja athygli Norðra á því
að hin gamla íslenzka stefna er einmitt
sú að landið sé sjálfstœtt ríki. Jón Sig-
urðsson taldi sjálfsagt að vér greidd-
um fé á konungsborð, legðum fé til
utanlandsmála og kæmum jafnvel upp
herliði til strandgæzlu.
Svo framarlega sem heimastjórnar-
leiðtogarnir halda í innlimunarkenning-
ar sínar, þá er það snúningur, sem
þeir ættu sem fyrst að færa góðar og
gildar ástæður fyrir. Það eru þeir sem
enga sönnun og engin líkindi hafa
fært fýrir nauðsyn slíkrar gerbreyt-
ingar á stjórnmálastefnu íslendinga.
Á Norðra hvílir sú skylda að sanna
þetta. Geri hann það. Eg skal athuga
hve gildar sannanirnar reynast.
Eg hefi aldrei efast um að vér
réðumst í mikið íslendingar, ef vér
reyndum að sigla vorn sjó sem sjálf-
stætt ríki, að það yrði oss nokkur
byrði og ef til vill ærinn vandi. Eg
hefi engar dulur dregið á þetta í »1
afturelding< og eg hefi iauslega fært
rök fyrir því þar, að ókleyft yrði þetta
þó engan veginn. Vill ekki Norðri
hrekja það með rökum, er þar er sagt,
áður en hann heimtar fleiri sannanir f
* *
*
Þá er minst á í bréfi mínu hve
viðlagasjóður sé eyddur og litlar horf-
ur á að símarnir verði arðsöm fyrir-
tæki. Hið fyrra er rætt nýlega í Nl.
og skal eg ekki þreyta lesendur á
löngu roáli um það. Eg vil að eins
minna á það, sem öllum ætti að vera
skiljanlegt, þó ófróðir séu í fjármál-
um, að síðasta þing samþykti 500,000
krónu lántöku hjá Dönum (um 6 kr.
á hvert mannsbarn í landinu). Hvers-
vegna? Vegna þess og einskis annars
að landssjóð skorti því rniður fé. Hún
var einhvernvegin ekki handbær þessi
miljón, sem höf. telur eftir vera af við-
lagasjóði!
Reynslan sýnir að síminn hefir bor-
ið sig þetta ár segir höf. Eg hefi
sagt að hann væri ekki sem stendur
arðsamt fyrirtæki. Það sem reynslan
áreiðanlega sýnir er það, að höf., hér
sem annarstaðar, fer með ósatt mál.
Síminn hefir ekki reynst arðsamur svo
í tölum verði talið, hefir ekki borið
sig. Hann hefir borgað kostnaðinn við
að reka hann, kaup starfsmanna, húsa
og þvílíkt, en ekkkert eða nærfelt
ekkert fyrir rentum af öllu fénu eða
fyrningu, því síður beinlfnis arð. S!m-
inn er og hefir verið landinu ómagi,
þó vonandi sé að hinn óbeini hagn-
aður réttlæti’ meðgjöfina. Eg býst ekki
við að höf. vilji kannast við þetta, en
alþýða fær bráðum að sjá útdrátt úr
reikningum símans og þeir leiða sann-
indi höf. skýrt í ljós.
* *
*
»Það er stór furða að bréfhöfund-
urinn skuli hafa þá skrúfu lausa í
höfðinu að nokkur stjórnarliði hafi
horn í síðu bæklings hans* af þeirri
ástæðu að hann álíti hann hættuleg-
ann fyrir málstað heimastjórnaimanna*,
segir blaðið. Svo er útlistað hversu
Jón Ólafsson hafi rifið hann niður, án
þess að eg hafi treyst mér að and-
mæla.
Hvað skyldi Jón Ólafsson hafa sagt
um þetta? Hann ætti að vita það.
Með leyfi merks manns hér í bæn-
um, er átti tal við Jón Ólafsson um
,bækling minn, set eg hér nokkur orð
úr bréfi til mín.
»Jón Ólafsson sagði að það (í aftur
elding) væri það cina móti stefnu hans
og stjórnarinnar, sem væri »rerulega
háskalegt* .** Það væri svo vel skrif-
að.«
Skammist nú ekki greinarhöfundur-
inn í Norðra sín fyrir vaðal sinn og
róg, þá kann hann það eflaust ekki.
* *
*
Höf. kallar það þung orð að drótta
því að heldri stjórnarliðum að sumir
þeirra séu hlyntir innlimun. Á þessu
er svo að heyra sem hann vilji ekki
við innlimun Iíta og telji fjarstæðu
að eg fari með rétt mál. Til hvers
var hann þá að fást um kostnaðinn
við það að landið væri sérstakt riki ?
Það lítur út fyrir sem honum sé það
með öllu óljóst hvað innlimun er. Ut
úr henni er enginn annar vegur en
sérstakt ríki og vilji hann fara hann,
verður Þingvallafundarályktunin góð og
gild. Þá getur ráðherra vor heldur ekki
setið í dönsku ríkisráði, þó Páll heit-
inn Briem teldi ríkisráðssetuna dýr-
mætan rétt. Annars barðist eg fyrir
kosningu hans til þess, að Norðraliðið
á Akureyri gæti ekki með allskonar
refjum og blekkingum traðkað ein-
dregnum vilja kjósenda. Hve lágt það
lið laut ( þeirri baráttu hef eg lýst í
greininni »Brot úr kosningarsögu«. Og
svo eru þessir menn að tala um með-
ölin!
* *
♦
Þá kemur »rúsfnan« í lok greinar-
innar, eða réttara sagt tvær. Hin fyrri
eru þessi orð að »eg tclji fult svo
víst að landvarnarmenn berjist fyrir
málefninu en hvorki völdum né per-
sónuríg*. Eg stend við þessi orð.
Þau eru einföld afleiðing af því að
yngri flokkurinn hefir minna af göml-
um flækjum og væringum en hinir
eldri flokkarnir. Mennirnir í hinum
geta verið jafngóðir fyrir því.
Ef lesendum mínum finst undarlegt
að höf.* sjái nokkuð sérlegt eða iast-
vert f orðum þessum, þá vil eg geta
þess að hann er fátækur, sárfátækur
af sæmilegu efni í kosningaróg um
mig, en grípur alt þegar kosningar-
skelfingin fer í hann. Svo var vonin
þessi að þjóðræðismenn mundu styggj-
* í afturelding.
** Óbreytt orð Jóns Ólaíssonar.
*** Að sjálfsögðu þorir höf. ekki að segja
til naíns síns. Það gera fæstir er í
»Norða« íita. Og svo er undirritað
»kjósandi« til þess að láta svo sem
kjósandi úr Eyjafjarðarsýslu hafi ritað
hana, þó allir viti að höf. er alþekt
stjórnarrotta á Akureyri.
ast við þessi orð og þannig spillast
samvinna milli flokkanna! Pleiðarlegt
vopn! Reynist víst fremur bitlítið.
Síðara gullkornið er árás á mig
sem spítalanefndarmann á Akureyri!
Stofnunin hafi verið í stórskuldutn er
eg fór burtu. Flest reyna þessir með-
alavöndu menn að nota.
Hafi fjármál spítalans verið í óreiðu,
þá vil eg minna á að alt viðvíkjandi
þeim var gert með fullu samþykki
allrar spítalanefndarinnar. I henni sátu
ætíð einhverir af stjórnarstólpunum:
Júlíus Sigurðsson, Magnús Kristjáns-
son, Magnús Blöndal o. fl.
Annars er sannleikurinn þessi: í öll
þau ár sem eg vai við spítalann fleytt-
ist hann með sparnaði, án styrks af
bæ eða héruðunum, þrátt fyrir það að
gjaldið væri lægra en á hinum sjúkra-
húsum landsins.
Síðustu árin safnaðist nokkur skuld,
vegna aðgjörða á húsum o. fl. En af
hverju var fjárhagurinn ekki betri?
Vegna þess að eg barðist fyrir því í
lengstu lög að hœkka ekki gjaldið á
sjúklingum þrátt fyrir mótspyrnu sumra
meðnefndarmanna og annara.
»Hvað segir svo fátæk alþýða um
það?« spyr eg eins og greinarhöf. Og
hvað segja kjósendur um þessa byrj-
un kosningabaráttunnar hjá Norðra, svo
drengileg sem hún er? Til þess er
greinin skrifuð að reyna að blekkja
þá og vopnin eru þessi gömlu: ósann-
indi, rógur og ódrengskapur.
Og stefnan er innlimun. Ummælin
um Þingvallafundinn eru full sönnun
fyrir því, svo framarlega sem höf. veit
hvað hann er að fara með.
Guðmundur Hannesson.
Brosleg blaðamenska.
Björn Líndal er ennþá að reyna til
að malda í móinn, en helzt lítur þó
út fyrir að hann vilji kæfa allar um-
ræður um sjálft deiluefnið í rustaleg-
um og strákslegum ummælum. Peim
dettur mér ekki í hug að svara. En
þó þess gerist varla þörf, skal eg fara
fáeinum orðum um aðalatriðin í síð-
ustu grein hans til mín, þau atriðin
sem snerta málið sjálft.
Hann hafði hlaupið á því hunda-
vaði að kalla óákveðin ummæli mín
spádóma. Eg sýndi fram á það í síð-
asta blaði hver lokleysa þetta var og
varð þá hverjum manni auðsætt, að
ummæli hans um þessa spádóma voru
ástæðulaust bull. Nú reynir L. til þess
að komast úr klípunni með því að
spyrja »hver munur sé á því að þykj-
ast með fullum rétti geta gert ráð fyrir
einhverju og spá því að það kunni að
verða.»
En spurningin er ekkert annað en
vitleysa.
Það sem einkennir spádóma frá öðr-
um ummælum er það, að þeir segja
að eitthvað verði, en ekki að það kunni
að verða. Sé það t. d. sagt um B. L.
að hann verði flengdur, þá er það spá-
dómur, en sé hitt sagt að hann kunni
að verða flengdur, þá er það enginn
spádómur, heldur óákveðin ummæli,
ummæli sem jafnframt gera ráð fyrir
því, að svo kunni að fara að hann
verði ekki flengdur. Samt sem áður
væri það vel hugsanlegt, að hægt væri
að færa fram svo gildar ástæður fyrir
slíkum ummælum, að menn þættust
»með fullum rétti geta gert ráð fyrir
því að þetta kæmi fyrir«.
Petta er svo auðskilið mál, að sá sem
reynir til að hrekja það hlýtur annað-
hvort að vera óvenjulega skynlaus græn-
ingi, eða þá maður sem ekki hefir
þá sómatilfinningu að hann kunni að
skammast sín fyrir að flytja algerlega
rangt mál.
Hitt atriðið sem okkur ber á milli
um er það, hvort þær ástæður séu
réttmætar, sem eg færði fyrir því að
hægt væri að búast við því að það
kynni að koma fyrir að stjórnarliðar í
millilandanefndinni snúist á móti rétt-
indakröfum íslendinga.
Þetta kallar L. »svívirðilegan áburð,«
einmitt þessar ástæður sem eg færði
fram. Þessi ummæl geta því að eins
verið leyfileg, siðuðum mönnum, að
því sé játað að það sé svívirðilegt at-
hæfi að snúast á móti þessum réttar-
kröfum. Væri það viturlegt og drengi-
legt að snúast á móti þessum kröfum,
eða vilja.slá af þeim í aðalatriðunum,
gæti það ekki jafnframt verið »svívirði-
legur áburður* að geta sér þess til
að einhver gerði það. Mér finnast þessi
ummæli L. fremur lítið viturleg, en
mér þykir samt vænt um þau. L. ætti
þá að vera á sama máli sem stjórnar-
andstæðingar í aðalatriðum réttinda-
kröfunnar, þó hann tali óviturlegar en
aðrir menn.
Sé það hinsvegar skynbærum mönn-
um Ijóst, að þær ástæður sein eg færði
fram, séu á rökum bygðar, þá hlýtur
þeim líka að vera það ljóst, að aldrei
hafi nokkur maður talað af rneiri
glópsku um íslenzk stjórnmál en B. L.
Lítum þá svolítið á þessar ástæður.
Eg sagði að stjórnarliðar hefðu reynt
til þess að þegja sjálfstœðiskröfuna í
hel. Eg held það sé ekki ofsagt. Getur
Líndal bent á nokkura grein í stjórnar-
blöðunum þar sem það sé kappkostað
að skýra það í hverju réttindakröfurn-
ar séu fólgnar og þýðingu þeirra fyrir
þjóðina? Minna mátti það þó ekki vera
en að þau reyndu það. Hvað hafa
stjórnarblöðin lagt til í því efni á móts
við blöð stjórnarandstæðinga? Eg tel
ekki ritstjóra Þjóðólfs með stjórnarlið-
inu í þessu máli. Að ininsta kosti man
eg ekki eftir að stjórnarblöðin hafi tal-
að öðru vísi en óvingjarnlega um þess-
ar kröfur, oft og tíðum á þann hátt að
þau hefðu sýnt málinu meiri vinsemd
með því að þegja um það.