Norðurland - 19.03.1908, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
32. blað. J
Jarðarför Ólafs litla sonar
okkar fer fram frá heim-
ili okkar, mánudaginn þ.
23. þ. m., kl. 12 á liádegi.
Guðrún Ólafsson.
Ragnar Ólafsson.
Ki®ðS" Unga Island?
Utsölumaður á Akureyri: V, Knudsen.
Vesturför.
Ferðapisflar
eftir
Einar Hjörleifsson.
VI.
Ferðin yfir Atlantshafið var hin á-
nægjulegasta. Hver dagurinn öðrum
fegurri. Og ekki kendu sjóveiki nema
örfáir. Enda vistin á skipinu hin ákjós-
anlegasta. Samt var skipið, sem flutti
okkur, Ionian, ekki talið hafa neitt 1.
farrými. En vandfýkinn maður hefði
það verið, sem fundið hefði að nokk-
uru, sem farþegum var boðið á 2.
farrými, sem svo var nefnt. Og mikill
væri rnunur á ferðum milli íslands og
annarra landa, ef kostur væri jafn-mik-
illa þæginda á þeim skipum, sem hér
eru á ferðinni.
Hvergi veitir mönnum jafn-auðvelt
að kynnast eins og á skipum, ef heils-
an er í góðu lagi. Tilhneigingin til
þess að vera vingjarnlegur við náunga
sinn, sem með flestum mönnum býr,
þó að hún fái misjafnlega notið sín,
kemur einna ríkast fram, þegar ekkert
er umhverfis mann annað en hafið og
himininn. Ekkert er að gera. Og dag-
legum áhyggjum reynir hver maður
að hrinda frá sér og lauga sig í hvíld-
inni.
Við Magnús Markússon og systur-
dóttir hans frá Sauðárkrók sátum sam-
an við borðið. En næst okkur sat mið-
aldra kona, hávaxin, fölleit með afbrigð-
um, góðleg og ein síns liðs. Eg minnist
rækilega á hana bráðum. Frændkona
M. M. var víst sá farþeginn, sem al-
mennasta athygli vakti fyrsta daginn.
Ekki eingöngu vegna þess, að hún
var barnung, hæversk og prúðmannleg,
bauð af sér bezta þokka og talaði ekki
ensku, sem allir aðrir gerðu á þessu
farrými. Heldur jafnframt vegna þess,
að hún var í íslenzkum búningi, með
skotthúfu og í upphlut. Hvar sem
henni brá fyrir, sneru menn sér við,
meðan þeir voru að venjast þessu.
Enginn virtist hafa séð þennan búning
fyr. Og það var eins og kvenfólkið
brynni í skirininu eftir að mega gera
henni einhvern greiða, og helzt hand-
fjalla hana, eins og lítið barn eða
brúðu.
Einu sinni, þegar eg kom út á þil-
far fyrsta kvöldið, sá eg fölleitu kon-
una sitja þar á stól fjarri öðrum. Ekki
leyndi það sér á svipnum, að hana
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, Iæknir.
Akureyri, 19. marz 1908.
VII. ár.
Qóðar vörur.
*
Odýrar vörur.
Með sls Ingolf komu til Gránufélagsverzlunar á Oddeyri miklar birgð-
ir af allskonar vörum.
Gerið svo vel að athuga gæði og verð á vörum þessum; þér komist þá
að raun um að bezt er að verzla hjá
Gránufélagsverzlun á Oddeyri.
Iangaði til þess að fara eitthvað að
tala. Eg yrti á hana, og hún tók því
einkar létt. Hún var frá Hamilton í
Ontario í Canada, borin þar og barn-
fædd, og hafði nú farið að sjá Eng-
Iand fyrsta sinn á æfinni. Ógift var
’nún. Bróðir hennar var sambandsþing-
maður í Ottawa. og sjálf hafði hún
sýnilega fengið það uppeldi, sem títt
er um dætur efnaðra manna í borg-
unum. Sumt sagði hún mér af högum
sínum þetta kvöld, sumt síðar. Við
urðum góðir kunningjar.
Hún inti eftir, hvaðan mig hefði
borið að skipinu. Eg sagðist koma frá
íslandi. Henni þótti afar-merkilegt að
hitta mann, sem þangað hefði komið.
— »Þar eru enginn þorp«, sagði
hún. — Jú, eg sagði að þar væru
þorp. Hún bar þá ekki á móti því,
að svo kynni að vera; en eg sá á
svipnum, að henni lá við að vefengja
það. — »FIvaða mállýzka e'r töluð þar?«
spurði konan. — Eg sagði, að við töl-
uðum enga mállýzku þar, heldur sjálf-
stæða tungu, sem kölluð væri íslenzka.
— »Eg á ekki við yður,« mælti konan.
»Eg á við þarlenda menn« (the natives).
— Eg sagðist vera þarlendur maður.
— »Eigið þér þá þar heima?«— Já, eg
sagðist eiga þar heima. — »Líka á vetr-
um?« — »Já, líka á vetrum.* — Eg
spurði hana, hvort hún hefði lialdið,
að Islendingar væru af Eskimóa-kyni.
— »Já,« sagði hún, »eða einhver teg-
und af Löppum«. En það væri víst
einhver misskilningur, bætti hún við
dálítið vandræðalega. — Eg sagði henni
nokkuð af uppruna íslendinga, og henni
þótti það furðu-merkilegur fróðleikur.
Hún spurði, á hverju menn lifðu á
íslandi. Eg sagði henni af helztu at-
vinnvegunum. — »Hvernig geta menn
haft sauðfé þar?« spurði hún. — Eg
sagði henni, að með féð væri farið
líkt og í öðrum löndum. — »Hvernig
er það hægt?« sagði hún, »þar sem
ekkert gras er á landinu.« — Eg sagði
henni af íslenzku grasi; sumstaðar á
Islandi væri sauðfé jafnvel á beit allan
veturinn, og naumast tæki til að hýsa
það. Hún hlustaði á þetta kurteislega
og leit við og við á núg góðlátlega.
En svipurinn var mjög líkur á henni
eins og eg hefi séð á efagjörnum mönn-
um, þegar þeim hefir verið sagt af
dularfullum fyrirbrigðum. Hún hafði
synilega stöðugan beig af því, að eg
væri að leika á trúgirni hennar. En
ekki hætti hún að spyrja.
Hana Iangaði til að vita, hvernig
híbýlum væri háttað á öðru eins landi
og íslandi. Eg sagði henni nokkuð af
því. Og hún trúði mér fyrir því í sam-
ræðulok, að .hún hefði haldið, að land-
ið væri alt ísi þakið sumar og vetur,
að menn lifðu þar einkum á einhverj-
um veiðum —hún vissi ekki hverjum —
og að menn leituðu sér ekki húsaskjóls
þar með öðrum hætti en þeim að grafa
sig inn í hóla. »En þetta er víst alt
misskilningur,* sagði hún að lokum.
Meira furðaði mig samt á því en
þessu öllu, að konan hafði aldrei heyrt
þess getið, að nokkur íslendingur hefði
nokkuru sinni til Canada komið. Mani-
toba er næsta fylkið vestan við Ontario.
Og í Manitoba hefir fslendinga sann-
arlega verið að miklu getið. Eg bendi
á það aftur, að konan var engin hér-
villingur. Hún var skýrleikskona, víð-
lesin og vel ment. Svona er torsótt
leið þekkingarinnar inn í hugi mann-
anna — þeirrar þekkingar, sem hvorki
er gerð að skyldu, né nær valdi á hug-
sjónaafli manna og tilfinningum, né
færir mönnum neinn beinan hagnað.
Svo mun flestum mönnum fara, sem
eru sæmilega fróðir um eitthvað, að
þeim er það stöðugt undrunarefni
hvað aðrir eru ófróðir um það, sem
þeir vita — þrátt fyrir alla skólana og
allar bækurnar.
En enginn vafi er á því, að van-
þ^kkingin á íslandi úti um hinn sið-
aða heim er nokkuð óvenjulega mikil.
Hún er stöðug skapraun íslenzkum
ferðamönnum. Um hitt er samt meira
vert að sjálfsögðu, að hún er íslandi
stórtjón. Þar sem áhrif Vestur-íslend-
inga hafa til náð, hattar fyrir. Alstað-
ar annarstaðar eru hinar og aðrar
kynja-hugmyndir um ættjörðina okkar
að þvælast í hugum manna. Einkum
lokleysur um fádæma kulda. Þeim
veldur að sjálfsögðu nafnið á landinu.
Á heinúeiðinni yfir Atlantshafið sat
stúlka, á að gizka hálf-þrítug við hlið-
ina á mér við borðið. Hún var komin,
ein síns liðs alla leið frá Honolulu í
Sandvíkureyjum, langt vestan úr Kyrra-
hafi og sunnan úr brunabelti. Hún þótt-
ist fær í flestan sjó, og eg fann, að hún
leit á það eins og að skreppa bæjar-
leið að fara vestur undir Klettafjöll,
eins og eg hafði komist. Hún spurði
mig, hvert eg væri að fara. — »Til
íslands,« sagði eg. — Hún kiptist ofur-
lítið til í herðunum, eins og næðings-
gustur hefði komið á hana. — »Þar er
víst kalt,« sagði hún. — »Nokkuð,«
sagði eg — hélt annars, að nafnið
mundi vera einna kaldasti parturinn. —
Hún hló, og við töluðum dálítið frek-
ar um þennan kulda, sem eg sagði, að
ekki ofbyði manni eins og mér, sem
hefði verið nokkur ár í Manitoba.
Eg varð þess brátt var, að stúlkan
hafði sagt skipverjum frá þessari sam-
ræðu okkar. Eftir þetta hófu allir sam-
tal við mig með þessum formála: »Þér
eruð frá íslandi, og þér segið, að þar
sé ekki eins kalt, eins og eg hefi haldið.«
}Cvað er að frétta af
millilandanefndinni ?
Oft höfum vér verið spurðir þess-
ari spurningu síðan skipin komu frá
Danmörku. Sagnafáir höfum vér að
sjálfsögðu verið um það, því víst
var ekki von á stórtíðindum. Skip-
in fóru af stað skömmu eftir að
nefndin byrjaði störf sín og hafði
þá víst ekki haldið nema einn fund.
Á þessum fyrsta fundi var þessum
ritum útbýtt tneðal nefndarmann-
anna.
1. Einar Hjörleifsson. Danmark og
island. (Frjálst sambandsland). En
historisk Redegörelse.
2. A. Dybdal. Den islandske For-
fatningsstrid(íslenzka stjórnarjagadeil-
an). Til Brug for Ministeren for Is-
land Kbh. 1897. — Þessi pési hefir
verið prentaður sem handrit, en
ekki fyr komið út fyrir skrifstofur
stjórnarinnar.
3. Oplysninger om Danmarks og
Islands finansielle Mellemværende
(af Michael Koefoed) og Besejlings-
forholdene paa Island (af Dr. phil.
Erik Arup). — Þetta eru að sögn stuttar
ritgerðir. í fjárhagsritgerðinni kemst
höfundurinn að þeirri niðurstöðu, að
Danir hafi lagt út um 5,300,000 kr.
meira fyrir ísland en þeir tóku við.
Bók sú er ritari nefndarinnar Dr.
Berlin hefir unnið að, er ennþá ekki
komin út, en varla þurfum vér að
vænta stuðnings úr þeirri átt.
Vér teljum sjálfsagt að íslenzku
nefndarmennirnir leggi fram bók
Ragnars Lundborg, ritstjóra, sem hér
hefir verið getið í blaðinu og sömu-
leiðis bók þá er þeir Dr. Jón Þor-
kelsson og Einar Arnórsson vinna
að, strax þegar hún er koinin út.
Þá höfum vér heyrt þess getið
að nefndarmennirnir íslenzku haldi
daglega fund með sér og hafi ráð-
ið Jón Sveinbjörnsson cand. jur. sér
til aðstoðar.
Nefndin á að hafa lokið störfum
sínum fyrir lok júlímánaðar, en séð
höfum vér þess getið til að von sé
um að þetta verði þó fyr.
Kvisast hefir það að nefndarmönn-
unum íslenzku sé ætlað 18 kr. kaup
á dag. Það þykir víst mörgum æði
hátt, en aðgætandi er það, að fullur
helmingur af þessu fé mun ganga í
daglegan kostnað. En auðsætt er það