Norðurland - 10.10.1908, Blaðsíða 2

Nl.
30
Lærdómsþrá og þorsti,
þér sem brann í lund,
spáði þér um þessa
þreyðu sælustund.
Nú skal gröfin geyma,
grát og banasæng;
senn er skólinn settur,
Serafs undir væng.
Þótt sé þungt að sakna
þinna gáfna hér,
hátt í lífsins ljóma
lánið dillar þér. —
Heyri eg önd hans inna,
orð er hljóða svo:
»Kystu, milda móðir,
mína bræður tvo.
»Ef eg get eg greiði
gæfu þeirra spor,
þar til böl og bylji
bætir eilíft vor.
»Kveddu kæra afa
kveddu trænda lið.
Guð, mín góða móðir,
gefi oss öllum frið.
»Hræðist ei né harmið,
hel er lífsins dyr;
ungan svein þið eigið
alt eins nú og fyr.«
Matth. Jochumsson.
Kvæði þetta var áður prentað í »Norðra«
en þar hafði það afbakast svo mjög, að
ekki þótti viðunandi og er því prentað
hér aftur, eftir ósk hlutaðeigenda.
í
Breytingar á
Uppkastinu.
Mikilvæg tíðindi.
Professor Matzen í Kaupmanna-
höfn — sá af nefndarmönnunum
í sambandslaganefndinni, sem ís-
lenzku nefndarmennirnir töldu örð-
ugastan viðfangs og óljúfastan til
þess að viðurkenna réttindi vor —
hefir, að því er segir í símskeyti
frá Kaupmannahöfn til íslenzkra
blaða, iýst yfir því á fundi hægri-
manna að hann teldi líkiegt að
Danir mundu fáanlegir tii þess að
gera breytingar á Uppkastinu, eftir
óskum vorum, en þó tæpast svo
mikiar, að sambandið yrði hreint
persónusamband.
Ekki verður því sagt að illa horfi
í bráð og eru þessi tíðindi næsta
eftirtektaverð fyrir þjóð vora. Sá af
nefndarmönnunum, sem oss var
örðugastur, tekur nú ekki einu sinni
þvert fyrir persónusamband. Mikið
má þjóðin gleðjast yfir því, að hún
lét ekki fleka sig til þess að ganga
að Uppkastinu óbreyttu.
Auðsjáanlega eru það kosning-
arnar hér á landi, sem hafa haft
þessa breytingu í för með sér á
huga prófessors og þá líklega fieiri
Dana, þeirra, er taldir hafa verið
sanngjarnari í vorn garð. Pví hefir
að vísu verið haldið fram, að er-
indi vort hafi verið rekið slælega
af íslenzku nefndarmönnunum. Á
það skal hér engan dóm leggja í
þetta sinn, enda erum vér þess full-
trúa, að það er hinn ótvíræði vilji
þjóðarinnar, er hér veidur mestu um.
I
Nýtt ráðaneyti
í Danmörk.
Símfrétt frá Kaupmannahöfn seg-
ir að Nergaard sé falið að mynda
nýtt ráðaneyti í Danmörku.
Sem kunnugt er tók hann við
ráðherratign í sumar, í ráðaneyti J.
C. Christensens og var þar fjár-
málaráðherra. Var hann talinn þar
annar atkvæðamesti maðurinn í ráða-
neytinu en J. C. Christensen. Að
öðru leyti er enn ókunnugt um
ráðaneytisskipunina. Nergaard hefir
verið vinstrimaður alla tíð, tók um
eitt skeið mikinn þátt í því að ryðja
Estrup frá völdunum, er hann braut
grundvallarlög Dana svo stórlega,
sem kunnugt er, en síðan var hann
þó talinn með þeim flokki vinstri
manna, er hægast vildi fara.
Náttúrlega hafa þáspádómarNorðra
um hægrimanna ráðaneytið reynst
sama vitleysan eins og aðrir spá-
dómar í því blaði.
Ýmsar fréttir
frá útlöndum.
Bóla og kólera-
Talsverð brögð hafa verið að ból-
unni í Kristjaniu og var tæpast að
sjá að hún væri í rénun er síðast
fréttist.
En svo er kólera líka komin upp í
austurhluta Norðurálfunnar og gerir,
sem vænta mátti, ekki lítinn usla.
Mest brögð eru að henni í höfuðstað
Rússaveldis, St. Pétursborg og legst
hún þar á eitt með stjórninni að kúga
lýðinn. Sagt að þar sýkist daglega 300
manna úr kóleru, en 100 manna deyi
líka daglega úr henni.
Bankavextir-
í Lundúnaborg eru bankavextir nú
2V2 %, en var þar 4V2 % um þetta
leyti í fyrra. Sumir höfðu jafnvel bú-
ist við því að vextir færu þar niður í
2 %, en nú er talið að ekki verði af
því.
Það er rétt eins og hérna hjá okk-
ur, sem lifum í hinum »óaðskiljanlega
hluta Danaveldis«.
^fvinnuleysi og verkföll.
Kvartað er mjög um atvinnuleysi á
Englandi og Skotlandi, eins og víðar
í heiminum. Er því búist við að víða
verði búsveltan allmikil næsta vetur.
Við þetta bætast svo verkaföllin, sem
oft gera ekki annað en auka á neyð
fátækra manna, er ekki tekst að vinna
bug á auðvaldinu, sem tíðlega vill
verða.
Á Englandi er nú alment verkfall
í bómullar-verksmiðjum og ganga 127
þúsund verkamanna atvínnulausir, en
415 bómullarverksmiðjum hefir orðið
að loka.
Fiskiveiðar við Skotland
þykja hafa orðið með minna móti í
surnar. Veiðin talin um 36 miljón kr.
virði 8 fyrstu mánuði ársins og þykir
ekki mikið. Á Shetlandi var fiskiaflinn
4 miljón kr. virði í ágústmánuði í
fyrrasumar, en ekki nema 1 V4 mil-
jónar nú í sumar.
Síldveiðarnar við Skotland hafa og
gengið með lakasta móti.
Mannstraumuriun til Vesturheims
hefir verið óvenju lítill þetta árið, við
það sem vant er að vera. Þess vegna
verða líka mörg þau félög fyrir miklu
fjártjóni, er hafa það fyrir atvinnu að
flytja fólk miili Vesturheims og Norð-
urálfunnar. Tvö stærstu gufuskipafélög
heimsins, í Hamborg og Bremen, verða
fyrir miklu tjóni. Á þessu ári flutti
félagið í Bremen til Vesturheims 37,000
farþega á öðru farrými, 8 fyrstu raán-
uði ársins; en árið áður flutti það á
sama tíma til Vesturheims 163,000
farþega í 2. farrými.
Skáldakonungarnir
Leo Tolstoj og Björnstjerne Björn-
son hafa hvor um sig haldið sína há-
tíð fyrir skemstu. Tolstoj varð áttræð-
ur 10. september, en Björnson hélt
gullbrúðkaup sitt og konu sinnar um
sama leyti.
X
Samir við sig
eru þeir enn þá hægrimennirnir
dönsku, sem stýra blaðinu „Vort
Land".
Þar er sagt frá því 11. f. m. að
nýlega hafi staðið bréf frá íslandi í
einu af merkustu blöðum Þjóðverja
,;Berliner Tageblatt" og sé þar vik-
ið að þeirri uppástungu, að komið
sé á beinum gufuskipaferðum milli
Hamborgar og Reykjavíkur. Grein-
arhöfundurinn færir þá eðlilegu á-
stæðu fyrir þessari uppástungu, að
mikið af þeim vörum, sem fluttar
séu frá Danmörku til Islands, sé
ekki annað en þýzkar vcrur og megi
því spara þann kostnað, sem leiði af
því að skipa vörunum upp og út í
Danmörku og álagningu danskra
kaupmanna á vörurnar.
Út af þessu lætur blaðið »Vort
Land'' þess getið með töluverðri
gremju, að því miður sé löggjafar-
málum íslands og Danrnerkur svo
komið, að Danir gætu ekki bannað
þessar gufuskipaferðir. Það skín á
milli línanna, að engir ættu að hafa
rétt til þess að skifta við oss nema
Danir einir. Þeir vildu enn kúga oss,
eins og Grænlendinga, ef þeir gætu.
Slíkir eru þeir tnenn sem þykjast
vera bræður vorir!
Og slík þjóð þykist hafa rétt til
þess á 20. öldinni, að ráða fyrir ör-
lögum frændþjóðar sinnar!
Blaðið huggar sig þó við það að
enn muni reynast örðugt að koma
þessurri beínu gufuskipaferðum á.
Reyndar sé nóg að flytja frá Ham-
borg til Reykjavíkur, en tæplega
nóg írá Reykjavík til Hamborgar.
Blaðið telur tortnerki á því nú í
svipinn að koma á samningi við ís-
lendinga, setn banni þessháttar sam-
kepni við Dani um íslenzku verzl-
unina! Hyggur því ráðlegast að
snúa sér til Þjóðverja sjálfra, næst
þegar þeir geri við þá verzlunar-
samning, og reyna að komast að
þeim kaupum við þá, að dönsku
verzluninni sé engin hætta búin.
Af ótta fyrir því að þeir tímar
muni koma, að Danir standist ekki
verzlunarsamkepnina við ísland 0 \
fái eklci skatt af því, sem aðrar þjóð-
ir búa til handa oss, leggur blaðið
það því til að reyna til að einangra
verzlun íslands tneð verzlunarsamn-
irigi við aðrar þjóðír.
Hann lýsir sér ekki illa þarna
bróðurhugurinn, eins og stundum
fyrri.
%
líppe/di barna.
Siðameistari á Englandi, sem oft
þótti æði oiðfrekur, sagði einu sinni
til foreldra þeirra, sem á hann hlýddu:
»Til hvers eruð þið, mann fram af
manni, að kenna krökkum yðar eintóma
vitleysu, oftast með höggum og slög-
um, eða þveröfugu eftirdæmi? Árangur
uppeldisins hér á landi—hver er hann
jafnaðarlega ? Hann er sá, að sum börn-
in verða villidýr, önnur skepnur, og hin
skriðkvikindi! — —
Þið kennið beztu siðareglur í orð>:
hvað himneskt sé að elska, og háleitt
að fyrirgefa, hvað heimskulegt sé að
hefna sín og hvað heiðinglegt sé alt
handalögmál og hættulegt að espa og
erta ilt skap. En á borði kennið þið
hið gagnstæða, og svo börn ykkar þeg-
ar þau taka við. Eg skal benda á fá-
einar syndir ykkar: Þið breytið ekki
—lempið ykkur ekki eftir eðli bernsk-
unnar, heldur heimsku og geræði full-
orðins fólks; þið vitið ekki, að hvert
barn á heilög réttindi og á að ráða í
öllu því, sem heilbrigð nfjttúran fyrir-
skipar — auðvitað með eftirliti. Þar
þarfnist þið vitsmuna og þekkingar,
lempni, kunnáttu, þolgæðis, nærfærni
og ósigrandi elsku og blíðlyndis. Þið
gleymið dagsdaglega því djúpi, sem
er staðfest milli manneðlis á 10. ári
og manneðlis á fullorðisárum. Og svo
koma ávirðingar barnanna og versta
syndaregistur foreldranna. Þegar barn
ykkar hefst rangt að, fær það skammir
högg og slög. Mundi sú aðferð vera
rétt? Aíbrot hinna glæpamannanna
mættu líka þeirri meðferð fyrir mörg-
um öldum síðan, meðan þjóðirnar voru
barbarar—þýfið var fest á bak þjófs-
ins og síðan var hann færður til gálg-
ans. En margir foreldrar beita sams-
konar réttarfari við börnin sín enn í
dag: líta einungis á brotið, og berja
þau óðara, oftast í bræði! Trúið mér,
hér ber mannkynið aðal syndasekt
sína á baki! Vitrustu menn þjóðanna
komast í mát, þegar þeir eiga að
rannsaka sakir jafnvel algengra glæpa-
manna og saknæmi glæpa þeirra. En
ungum foreldrum, sem enga hugmynd
hafa um hið myrka manneðli og enn
síður barnseðlið — fávísustu manneskj-
um mannfélagsins, þeim er ætlað, fyrir-
varalaust, að fara með öll sakamál
barna þeirra, það er að segja, jafna
þau eftir hugþótta sínum, án umhugs-
unar, yfirheyrslu, dóms og laga! -—
Hvernig á svo kynslóðinni að fara
fram ? Hvernig eiga óvitarnir að læra
kristna siðfræði — hinna æðstu, vitr-
ustu og fegrustu undir sólunni?* —
-----»Þið eigið aldrei að refsa barni
ykkar í bræði! Þið eigið aldrei að
hræða þau með ofbeldi eða leggja
á þau heiftarhönd! Sé barnið ekki
sjúkt eða afglapi (t'díót), má leiða það,
nálega ævinlega, með góðu, með for-
tölum, með ástúð, með fyrirgefningu,
með viðkvæmninnar, elskunnar, nær-
færninnar, þolinmæðinnar ráðum. Börn-
in eiga batann fyrir sér. — — Stýrið
viti þeirra, eflið stillingu þeirra, stjórn-
ið metnaði þeirra. En umfram alla
hluti kennið þeim sjálf, með ykkar
eigin dæmi, að umbera, gera gott,
vinna gaga og að fyrirgefa.------«
M.J.