Norðurland - 13.08.1910, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
33. blað.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
Akureyri, 13. ágúst 1910.
Dægradvöl
verður
annað kvöld.
Guðbjörri Björnsson-
Ellefti árgangur
Norðurlands
hefst á næstkomandi nýári.
Nýir kaupendur
þess árgangs geta fengið blaðið
rnr g e f i n s "sw
frá i. júlí þ. á.; fá þá hálfan árgang
biaðsins ókeypis.
En auk þess fá þeir
góða sögu í kaupbœti,
verði árgangurinn borgaður fyrir næstu
áramót.
Alt þetta fá þeir þá fyrir einar
-£> 3 kr. '>
Sendið pantanir hið allra fyrsta til
skrifstofu blaðsins, Aðalstræti 19, Ak-
ureyri, eða til útsölumanna víðsvegar
um land.’
Skattamál.
1.
Bannlögin og skattanefndin
Kaffi- og sykurtollur.
Verzlunargjald.
Eins og kunnugt er sat skatta-
nefndin á fundi hér á Akureyri ná-
lægt 10 daga í júnímánuði síðast-
liðnum. Ávöxturinn af því starfi er
framhalds-nefndarálit skattanefndar-
innar, svosem 4 dálka grein í Norð-
urlands-broti. Að vöxtunum er eft-
irtekjan heldur lítil. Og kostirnir eru
vafasamir. Þótt nefndarálit skatta-
nefndarinnar frá 1908 sé að mörgu
leyti myndarlegt og virðingarvert, var
þó eflaust ástæðan til þess að taka
ýmsar hinar fyrri tillögur til nýrrar
yfirvegunar og leitast við að rann-
saka það er óljóst var. Að svo miklu
leyti sem þörf var á aðstoð þings
og stjórnar til þeirra rannsókna hefði
skattanefndin átt að koma frani með
beina tillögu í þá átt í tillögum sín-
um 1908. Þar er t. d. lagst undir
höfuð að athuga og skýra hvernig
álögurnar, skattar og tollar, komi
við gjaldþolið. Slík rannsókn er próf-
steinninn á réttmæti gjaldheimt-
unnar. Til þeirrar rannsóknar hefði
síðasta þing helzt átt að veita nokk-
urt fé, en engar tillögur komu fram
í þá átt frá skattanefndinni. Margt
annað litt rannsakað, eða órannsak-
að mætti tilnefna.
Allar hugleiðingar skattanefndar-
innar 1910 snúast um einn punkt,
um þann voða sem landinu sé bú-
inn af því að bannaður sé innflutn-
ingur á áfengi. Fleira kemst þar ekki
að. Þessir 4 dálkar eru að orðalagi,
en einkum að efni, samstæð árás á
bannlögin. Nefndin þykist vera í
standandi vandræðum með að gera
tillögur um hvernig bæta megi upp
tekjumissinn af innflutningi áfeng-
is og til þess að ■ láta þessi vand-
ræði sín líta sem allra tilfinnan-
legast út í augum alþýðu, bendir
tneirihlutinn á það úrræðið til upp-
bótar, sem næst gengur öllu fátæku
fólki í landinu, vill leggja 2h af þess-
ari uppbót á sykureyðsltina í land-
inu.
Við og við stirnir í tárin í aug-
um skattanefndarinnar út af því þjóð-
arböli, sem leiði af bannlögunum, svo
sem er hún segir, að „frá fjárhags-
legu sjónarmiði sé ekki hægt að rétt-
læta það tiltæki, að samþykkja lög
er hafi í för með sér jafnmikla skerð-
ingu á tekjum landssjóðs, án þess
jafnframt að finna, eða koma sér
saman um hagkvæma leið til þess
að fylla skarðið". Eða þegar hún
flytur aðra eins kenningu og þá,
að hætta sé á, að þjóðinni verði í-
þyngt með ofþungum skattaálögum
eða fjárhag landssjóðs stofnað í
voða, við það að útgjöldunum til
áfengiskaupa verði létt af þjóðinni.
Við því var reyndar tæplega að
búast, að skattanefndin mundi líta
á bannlögin með náðugum augum.
í þeirra garð var Iítiilar velvildar að
vænta úr þeirri átt, enda leggur hún
til að framkvæmd laganna sé frest-
að, eti þingið fari að spyrja þjóð-
ina, hvort hún vilji þá heldur hafa
aukinn kaffi- og sykurtoll, auðsjáan-
lega í því skyni, að þyturinn af
þeim umræðuin, bætist í voðir bann-
fjenda, bæti upp þann götótta fýsi-
belg, sem snekkja bannfjenda hefir
flotið fyrir hingað til. Þeir úr skatta-
nefndinni, sem sæti áttu á síðasta
þittgi, greiddu allir atkvæði móti
bannlögunum, en hinir, sem ekki
voru þingmenn, voru víst litlu eða
engu vinveittari í þeirra garð.
Annars segir skattanefndin sjálf,
í upphafi framhaldsálitsins, að nefnd-
in hafi geymt sér rétt til þess að
taka tillögur sínar til nýrrar athug-
unar og endurskoöunar, „eftir þeim
bendingum frá þjóð og þingi, er
síðar kynnu að koma fram«. Þetta
er viturlega mælt, en því breytir þá
skattanefndin öfugt við orð sín?
Hún hafði fengið eina mikilsverða
bendingu. Þjóðin hafði með leyni-
legri atkvæðagreiðslu lýst yfir því,
þegar skattanefndin hafði nýlokið
starfi sínu 1908, að hún vildi að
aðflutningur á áfengi til landsins
væri bannaður. Þingið hafði tekið
þessari bendingu og samið lög í
þessa átt. Með því var sagt við skatta-
nefndina, að hún mætti ekki byggja
á áfengisinnflutningi sem gjaldstofni,
hún yrði að skifta útgjöldunum niður
á þá gjaldstofna, er hún findi heppi-
legasta, á þann hátt sem hollast væri
fyrir þjóðfélagið og einstaklingunum
yrði sem minst tilfinnanlegt. En þess-
ari bendingu vill skattanefndin ekki
taka. Hún vill fara aftan að lögun-
um og sjá hvort eigi megi koma
þeim fyrir kattarnef. Nefndin fer hér
öfugt að við þá meginreglu, sem
hún annars hefir valið sér, að miða
við þær lagasetningar, sem til eru.
Hún telur það t. d. fyrir utan sinn
verkahring, að hlutast til um breyt-
ingar á lögum, sem ákveða fastar
fjárgreiðslur úr landssjóði og telur
sér óskylt að dæma um þá stefnu,
er leitt hefir til stórfenglegra fjár-
útláta til samgöngumála, atvinnu-
vega o. s. frv. Um það geta orðið
skiftar skoðanir, hvort hér sé að
öllu rétt á litið af skattanefndinni,
en tæplega um hitt, að henni bar
að taka fult tillit til nýyfirlýsts vilja
þjóðar og þings.
Nefn.din leggur það til að fram-
kvæmd bannlaganna sé frestað, þang-
að til atkvæðagreiðsla hafi farið fram
um hvort menn kjósi heldur, í stað
vínfangatollsins, alment verzlunar-
gjald, eða þá hækkun á kaffi- og
sykurtolli. Væri farið eftir þessari
tillögu, hlyti framkvæmd bannlag-
anna að verða fréstað um eitt fjár-
hagstimabil, eða til 1914 og helzt
sýnist nefndin kjósa, að sú frestun
sé um ótiltekinn tíma.
Tillagan er í meira lagi undarleg.
Ef spyrja ætti um þetta tvent, sem
tillögur skattanefndarinnar ræða um,
virðist þriðja spurningin liggja beint
við, hvort kjósendurnir vilja þá ekki
heldur halda vínfangatollinum ó-
breyttum, en að bæta á sig þessum
nýju útgjöldum. Tillagan sýnist vera
beint sniðin til þess, að koma þess-
ari spurningu að, vera tilraun til
þess, að leggja stein í götu bann-
Iaganna. Sé Iitið á tillöguna þess-
um augum, verður það fyrst skiljan-
legt, að nefndin Ieggur það til að
fresta bannlögunum, þangað til leyst
sé úr þessari spurningu. Það eru
sem sé litlar líkur til að tekjur
landssjóðsins af innflutningi áfengis
minki til nokkurra verulegra muna
á fjárhagstímabilinu 1912—1913, þótt
bannlögin komi í gildi l.jan. 1912.
Eftir það má selja áfengi í landinu
í 3 ár og því sýnist auðsætt, að
þriggja ára vínfangaforði verði flutt-
ur til landsins á árinu 1911. Mikið
af þessum vörum verður eflaust
geymt, án þess að tolli verði svarað
af þeitn, fyr en jafnóðum og vör-
urnar ganga upp og því má búast
við drjúgum áfengistolli árin 1912
og 1913.
Hér er því um alls enga nauð-
syn að ræða til þessa'rar frestunar,
heldur tilraun til að vinna bann-
lagastefnunni ógagn og þeirri til-
raun er Norðurland algjörlega and-
X. ár.
vígt. Tekjumissirinn vegna bannlag-
anna verður á næsta fjárhagstímabili
ekki meiri en það, að hann ætti að
verða vel viðráðanlegur.
Annars gerir nefndin líklega full-
mikið úr tekjutnissinum, þegar veru-
lega til hans kemur, í þessu fram-
halds-nefndaráliti. Hún benti á það
réttilega í hinum fyrri tillögum sín-
um, að „nokkuð af vínfangatollinum
komi fram í auknum kaupum á öðr-
um tollskyldum vörum" og búast
má við að tolltekjur af óáfengum
öltegundum verði góð tekjugrein,
svo að öltollurinn minki jafnvel ekk-
ert við bannlögin. Fremur má bú-
ast við því að sú tekjugrein fari
vaxandi þegar tímar líða, enda benda
landshagsskýrslurnar mjög í þá átt.
Flutningur á öli til landsins hefir
tvöfaldast á fám árum. Að vísu er
vel hugsanlegt að hér komi upp
innlend ölgerð, á óáfengu öli, en
færi svo að hún drægi stórlega úr
aðflutningi öls, ætti hún að þola
talsverðan skatt til landssjóðsins, að
gosdrykkjunum ógleymdum.
Bannlögin miða ekki til þess að
rýra gjaldþolið í landinu, heldur til
þess að efla það og því vill Norð-
urland ekki viðurkenna að um neina
fjárhagslega örðugleika sé að ræða
af þeirra völdum. Þeir fjárhagsörðug-
leikar sem um er að ræða, stafa af
alt öðru, af ógætilegri fjárstjórn und-
anfarið, bæði af hálfu landsstjórnar
og bankavaldsins og þar af leiðandi
óáran í atvinnuvegum og viðskift-
um og ekki sízt af fjárhagskreppu
erlendis, einkum í Danmörku. Árið
1908 var aðflutta varan 3 miljónum
króna minna virði en árið áður.
Landið sýpur nú seyðið af ofmikilli
eyðslu undanfarinna ára. Það eitt
getur gert tekjumissinn af áfenginu
dálítið tilfinnanlegan í bili. En þá
er að reyna að sníða sér stakk eftir
vexti. Fyrir nokkuru taldist 2 mikils-
metnuin þingmönnum svo til, að
tekjur landsins yxu árlega um 50
þús. kr. án þess nýjum gjaldstofn-
um væri bætt við, eða hækkaðar
væru álögurnar á þá gjaldstofna, er
fyrir væri. Þetta var reyndar ofsagt,
eins og Nl. sýndi þá ómótmælan-
lega, en hví skyldi þeim bjartsýnu
mönnum nú vaxa í augum, að landið
missi þessa mjög svo varhugaverðu
tekjugrein og það því fremur sem
gengið hefir verið út frá því sem
vísu, undanfarið —líka af hálfu bann-
fjenda —að innflutningur á sterkum
áfengum drykkjum mundi smátt og
smátt fara minkandi?
* " *
*
Aðaltillögu meirihluta nefndarinn-
ar um að hækka kaffitollinn enn þá
Frumbækur
(tvíritunarbækur) beztar og fjölbreytileg-
astar, frá 15—50 aura bókin (100 bl.), í
bókaforiagi Odds Björnssonar
á Akureyri.