Norðurland - 18.10.1913, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
43. blað.
Akureyri; 18. október 1913.
XIII. ár.
Launahækkunarfrumvarp
ráðherrans.
Það eru ýmsir, sem liggja ráðherr-
anum á hálsi fyrir að hafa lagt fyr-
ir þingið frumvarp til Iaga um hækk-
un á launum nokkurra embættis-
manna í Reykjavík, og þar á meðal
allmargir meðal kjósenda hans hér
í Eyjafjarðarsýslu. En það er inis-
skilningur að áfella hann fyrir það
og stafar af því að menn hafa ekki
kynt sér málavöxtuna nægilega.
Með því að bera upp þetta launa-
hækkunarfrumvarp, gerði ráðherrann
aðeins skyldu sína gagnvart hlutað-
eigandi embættismönnum. Þeir sneru
sér til hans, sem æðsta embættis-
manns á landinu, um þessar bætur
á kjörum sínum og það hefði blátt
áfram verið óverjandi ókurteisi og
ranglæti gagnvart þeim, ef ráðherr-
ann hefði ekki orðið við tilmælum
þeirra og gefið þeim kost á úrskurði
alþingis um beiðni þeirra. Sem þing-
maður barðist hann alls ekki fyrir
málinu, heldur lét það að heita mátti
afskiftalaust.
En auðvitað var reynt að blása
upp moldviðri gegn ráðherranum
út af þessu frumvarpi, sein hann
átti ekki skilið. Peir þingmenn sem
mest skríða og smjaðra fyrir kjós-
endum síuum, glömruðu hver öðr-
um hærra og hver sem betur gat,
um hver óhæfa hér væri á ferðum
og svo fór, að launahækkunarbeiðn-
irnar voru allar feldar með nálega
öllum átkvæðum og miklum hávaða
og gauragangi.
Síðar á þinginu sýndu þó þing-
menn hver hugur hefði fylgt máli,
eða hitt þó heldur, því þegar fjár-
lögin komu til sögunnar, báðu þeir
þar um persónulega launaviðbót, hver
um annan þveran, einmitt handa sömu
embættismönnunum sem farið var
fram á launahækkun fyrir í stjórn-
arfrumvarpinu.
Flestir af þessum bitlingum voru
samþyktir og studdu sumir bænd-
ur á þingi þá dyggilega. Er það
ekki í fyrsta sinn á þingi, að þeir
bændur sem mest glamra heima í
sveitum um nauðsynina á því að
senda «bónda« á þing, verða einna
auðsveipastir og þægastir allra, við
embættislýðinn í Reykjavík, þegar
þangað er komið.
Parna var því leikinn einhver
hinn viðbjóðslegasti skollaleikur sem
hugsast gat. Sömu þingmennirnir
sem höfðu hafið svæsinn andróður
gegn ráðherra, og reynt að gera
hann tortryggilegan í augum þjóð-
arinnar út af launahækkunarfrum-
varpinu, þeir gerðu hækkunina að
persónulegum bitlingum og komu
þeim bitlingum inn á fjárlögin.
Það eru því þingmenn, bændur
og aðrir sem mest gaspra um eftir-
laun og ofhá laun embættismanna,
sem enn hafa hækkað þau alveg að
óþörfu, en ekki ráðherrant). Þvert á
móti. Hant) er alsaklaus af því.
Þess verður og að geta að nokkr-
ir meðal þingmanna áttu engan þátt
í þessum launahækkunarskrípaleik.
Meðal þeirra var þingmaður Akur-
eyringa. Hann skapaði sér þá sér-
stöðu í þessu máli er hann hlaut
virðingu fyrir bæði utan þings og
sömuleiðis á þinginu sjálfu.
* *
*
Hér á undan var komist svo að
orði að þingmenn hefðu hækkað
embættislaun nokkurra embættis-
manna með persónulegum bitling-
um, alveg að óþörfu.
Það er ef til vill vegna þess, að
ritstjóri Norðurlands hefir aldrei
gengið í neinn skóla sjálfur, að hann
getur ekki verið þeim mönnum sam-
dóma sem álíta að það sé áríðandi
fyrir þjóðina, að ala í Iandinu há-
launaða embættismannastétt sem hún
hefir áður sjálf að miklu leyti kost-
að til náms. Auðvitað eru sum em-
bætti svo þýðingarmikil að þau eiga
og þurfa að vera verulega vel laun-
uð eins og t. d. landsverkfræðings-
embættið o. fl. en aftur á móti eru
flest embætti þó svo hátt launuð að
vel má við una — og það mjög vel.
Fyrir fátæka þjóð, eins og íslend-
ingar eru, er ekki hugsandi að launa
starfsmönnum sínum eins vel og
nágrannaþjóðirnar gera, sem allar
eru auðugri en vér. Laun embættis-
manna í hverju Iandi verða að mið-
ast við hag þeirrar þjóðar sem þeir
vinna fyrir fyrst og fremst, og þar
næst við það hve ábyrgðarmikið,
vandasamt og starfsfrekt embættið
er. Að öllu þessu athuguðu álítur
»N1." alveg vafalaust að Islendingar
launi embættismönnnum sínum yfir-
leitt vel en ekki illa og engin ástæða
sé til, né þörf á, að auka laun þeirra.
Flestir embættismenn hér á landi
búa í kaupstöðunum. Þeir menn sem
þar þurfa að vinna fyrir sér sjálfir
og sjá sér farborða af eigin ram-
leik, í stað þess að ganga að lands-
sjóðsjötunni 'og taka laun sín mán-
aðarlega þar, fullyrða að hægt sé
að lifa sómasamlegu og þægilegu
lífi fyrir 2000 kr. á ári, þó giftir
séu og eigi 3 — 4 börn. Auðvitað er
það ekkert auðmannalíf, en það mun
heldur ekki ætlast til að embættis-
mennirnir lifi slíku lífi. Samkvæmt
því ættu meðallaun þeirra embættis-
manna sem í kaupstöðum búa að
vera 2000 krónur og þyrfti vel að
athuga hverjar ástæður væru fyrir
hendi ef launin ættu að fara mikið
yfir þá upphæð.
í sambandi við þetta er fróðlegt
að benda á hve mikið allur fjöldi
manna í kaupstöðum hefir til að lifa
af árlega, og verður undir öllum
kringumstæðum að láta sér nægja.
Það mun hátt reiknað, að þeir sem
stunda sjó á vorin og sumrin og
eru sér svo úti um alla þá atvinnu
sem fáanleg er, á öðrum tímum árs
Á saumastofu
Qudmanns
Efterfl.
(þar sem verzlunin Edinborg var áður)
eru karlmannsföt saumuð fljótast
og bezt. —
Verzlunin fær með hverri ferð mik-
ið af fatatauum af nýjustu gerð.
— að þeir beri úr býtum 800—1000
krónur árlega. Iðnaðarmenn sem
vinna hjá öðrum, munu hafa um
1000—1200 kr. árslaun. Sama er
um verzlunarmenn, og þykir jafn-
vel mjög hátt að þeir fái 1200 kr.
Bændur segja og, að gott meðalbú
og fjárstofn þurfi í sveitum, til þess
að afurðir af rekstri þess, til fram-
færzlu þeirra sem að því vinna, nemi
1000 kr. Allir þessir menn vinna
margfalt örðugri og þyngri vinnu
en hinir svonefndu „lærðu menn"
þó launin séu helmingi minni. Sýn-
ist því alls ekki ósanngjarnt, þó því
sé haldið fram í fullri alvöru, að
þeir góðu herrar, sem eru í þjón-
ustu hins opinbera, og geta gengið
þar að launum sínutn vísum, ættu
að geta verið ánægðir með að hafa
helmingi meira fé til að lifa af, en
allur þorri meðbræðra þeirra hefir,
auk heldur þá þeir »höfðingjar" (!!),
sem hafa tvöfalt, þrefalt og ferfalt
meira í árstekjur.
Því er haldið fram af mörgum,
sem eru í opinberri stöðu, að það,
að vera embættismaður, staðan sjálf,
valdi því, að menn verði að eyða
meiru en ella, verði að geta komið
„sómasamlega fram", „samkvæmt
stöðu sinni" o. s. frv. Heyr endemi!
Ætli þeir þurfi endilega að éta í-
burðarmeiri mat en óbreyttir alþýðu-
menn, þessir embættlingar sem flestir
eru aldir upp meðal alþýðu fram að
fullorðins aldri? Er nauðsynlegt að
þeir hafi efni á að fara oftar á fyllirí
í góðum drykk, reykja dýrari vindla
en hinir? Ekki eyða þeir eða þyrftu
að eyða meiru í fatnað, því þó þeir
gangi betur til fara en aðrir, er auð-
sætt að ekki fara föt þeirra eins fljótt
forgörðum eins og föt þeirra manna
sem ganga í hvað sem er og vinna
misjafna stritvinnu allan ársins hring.
Á síðustu árum hefir mikið verið
rætt um laun íslenzkra embættis-
manna og enginn vafi er á að
breyta þyrfti launalöggjöfinni frá
upphafi til enda. Sýslumenn og toll-
heimtumenn landsjóðs margir, eru
t.d, vitleysislega hátt Iaunaðir. Enein-
mitt sú stétt togar sinn skækil einna
freklegast á þingi ár frá ári. Bænd-
ur sem heima í sveitum predika að
«kjósa þurfi bændur á þing til þess
að verjast(U) yfirgangi embættismanna
þar" eru ekki eins gleiðir þegar
þangað er komið, heldur verða
vanalega «að sméri" og samþykkja
allra auðmjúklegast alt eins og «höfð-
ingjarnir" vilja vera láta. Þetta geta
menn séð og sannfært sig um af-
þingtíðindunum ár frá ári. Og menn
ættu að gera það, sérstaklega kjós-
endur, því hér er um það mál að
ræða er alla varðar miklu og hlýtur
að koma til umræðu og ítarlegrar
meðferðar á alþingi innan skamms
tíma. Embættismennirnir halda sínu
máli altaf vakandi og hafa allar
klær úti. Því verða fulltrúar þjóðar-
innar einnig að hafa fulla einurð á
að hdda fast í tauminn og segja:
Hingað og ekki lengra!
X
t
SUdaraflinn 1913.
Síldveiðinni tyrir Norðurlandi er nú
að fullu lokið. Alls hefir verið saltað
til útflutnings 198,090 tunnur en auk
þess hafa síldarolíuverksmiðjurnar keypt
mjög mikið af síld til bræðslu og er
gizkað 4 að það hafi numið nálægt
125,000 tunnum samtals. Af þeirri síld
sem söltuð hefir verið til útflutnings
hafa
INUIUIIICIIII VClL!
ísiendingar —
Svíar —
Þjóðverjar —
Danir —

56,243 —
17,144 —
10,992 —
7,540 —
Þessa skýrstu um hina söltuðu síld
hefir ræðismaður Norðmanna á Akur-
eyri, O. C. Thorarensen lyfsali, góð-
fúslega látið »Nl.< í té.
Taða brennur.
í þessari víku kviknaði í töðuheýi
í Skógum á Þelamörk og brann það
upp. Töðuna átti ekkja, er býr þar.
Sóknar- og
Hreppsgjaldaseðlar
fást í prentsmiðju
Odds Björnssonar,