Norðurland - 17.10.1914, Blaðsíða 1

NORÐURLAN D.
Akureyri 17. oKtóber 1914.
Góða og hieina
Haust-
ull
kaupir hœsta verði í alt haust
Carl Höepfner!
0
verzlun.
Q
40. blað. |
Gjalddagi »norðurlands«
var fyrir I. maí. Kaupetidur eru beðn-
ir að muna eftir að borga biaðið.
Sérstaklega eru þeir sem enn skulda
fyrir síðasta árgang ámintir pm að
láta það ekki dragast lengur.
Kraftakvœði
til Hannesar Hafsteins.
Heyrði eg storminn sterka,
Straumanna kviku röst —
Laxana stökkva, stikla —
Strenginn, með sporðaköst.
Heyrði' og Geysi og Gullfoss:
Gleiturnar við og við — —
Samhljóma mátt og mildi,
Munklökkvi’ og hjartafrið.
Svo var þinn óður endur
Og enn jyrir skamri síund
Söngstu svellin aj vötnum,
Sólbráð og Vor i lund.
Siðast sló hörpuhjartað
i Hafísnum sterkast, mest,
Par heyrði’ eg svan þinn syngja —
í sárunum kannske bezt.
Ekki’ er í hjarta hlátur,
Pó hlœgir mig nú að sjá
Svanvœnginn sárum gróa,
Svifa’ yfir fjöllin blá.
Skaflinn var háll og harður
t Heljarbrekkunni efst —
En þar sem eggjarnar enda
Upploftið frjálsa hefst.
Sigurður Sigurðsson.
k
Súrheyshlöður.
Grein þessi er hér prentuð eftir »Lög-
bergi« 26. febr. 1914, samkvæmt beiðni
hr. Aðalsteins Kristjánssonar frá Winni-
peg, og væntir hann að bændur á íslandi
lesi hana með athugalli eftirtekt.)
Forðabúr þau, er á hérlendu máli
eru kölluð silós, en á íslenzku mætti
kannske nefna súrheyshlöður, eru nú
asðimikið farin að tíðkast í Bandaríkj-
Um og víðar.
Hefir margt og mikið verið um
nytsemi þeirra jkráð í ýms tímarit
hérlend, og hafa sumir búfróðir menn
talið hlöður þessar traustustu stoðina
Undir búpeningsrækt, er hveitiræktin
tekur að þverra.
Hér í Canada eru súrheyshlöður, að
því er oss er kunnugt, tiltölulega lítið
brúkaðar enn. Þó má ganga að því
Vísu, að þær »komist í móð« hér
líka, við vaxandi reynslu, og jafnvel
ekki ósennilegt, að þær súrheyshlöður,
sem svo vel hafa gefist í Bandaríkjum,
mætti og nota á íslandi, með ein-
hverjum breytingum. Væri það ekkert
Smáræðis hagræði, ef það tækist. Það
yrði, einkum á Islandi, stórvægilegur
Verksparnaður og óþurkatjónið hlyti
*ð miklu leyti að hverfa.
Vér höfum átt tal um súrheyshlöður
Víð nokkra bændur úr Bandaríkjum,
eh sérstaklega við Stíg Thorvaldsson
ftá Akra í Norður Dakota, sem er
hafnkendur dugnaðarmaður og fyrir-
•hyndar bóndi, austfirzkur að ætt.
Hann hefir komið sér upp súr-
^eyshlöðu, og mæltumst vér til við
Jjann að segja frá hans reynslu og
Pekkingu á hlöðum þessum í Lög-
bergi Nú hefir hann sýnt oss þá
velvild, að senda greinagóða ritgerð
um þetta Isfni, sem vér birtum hér á
eftir. Væntum vér að hún geti orðið
þörf hugvekja bændum hér nyrðra, og
ef til vill vísbending einhverjum
áhugasömum löndum austanhafs.
Greinin er þannig:.
Akra N. Dak. 8. Febr. 1914.
Heiðraði ritstjóri Lögbergs
Stefán Björnsson.
Eg þakka kærlega fyrir góðvildina
er þú sýndir mér, þá er eg var í
Wpg. { haust, en skammast ætti eg
mín að hafa ekki enn sýnt neinn lit
á að efna loforð mitt við þig, að
segja þér um mína reynslu á »siIos«
og súrfóðri handa gripum, og skal
eg nú með fám llnum gera það.
Þetta er þriðji veturinn, sem eg
fóðra á þessari fóðurtegund, og í
sannleika er þetta fóður betra í ár,
en hin tvö undanfarin; sem kemur til
af því, að þetta næstliðið sumar
þroskaðist mafsinn betur en áður, en
það orsakaðist að nokkru leyti af
þurru og heitu tíðarfari á þeim tíma,
sem helzt 4>urfti með, og að nokkru
leyti reynslu minni og þekkingu á,
hvað útheimtist til að geta ræktað
þroskað »corn«, hefir aukist dálítið í
seinni tíð.
Bygging og tilhögun.
Eg bygði mitt »silo« úr holum
steinsteypu-»blockum« fyrir ofan jörð,
en niðri í jörð steypti eg steinsteypu-
hólk innan í jörðina. Það er 12 fet
niðri í jörð og 18 fet upp úr jörð,
alls 30 fet að hæð, og 12V2 íet
að þvermáli að innan, hringmyndað
einsog strokkur, og jafn vítt frá
botni og upp í topp, með þaki úr
borðum og pappa Að sjálfsögðu eru
þessar steinsteypu-blokkir lfmdar hver
í aðra með »mortar« og á milli
hverra blokka raða er lagður gadda-
vír, til að styrkja hleðsluna, því að
þrýstingurinn að innan er mikill, þegar
í flátið er komið; tugir tonna af
hálf-blautu, söxuðu »corni«, grænu
af akrinum, og á stundum með regn-
vatni eða náttfalli í ofanálag við
vökvann úr korninu. Á þeirri hlið á
ílátinu, sem að fjósinu snýr, eru op
hvert upp að öðru, með 4 feta milli-
bili, og eru þau svo útbúin, að hent-
ugt er að loka þeim, með til þess
gerðum hlerum úr borðum. Út um
þessi göt er fóðrið látið, þegar það
er brúkað í fjósinu: byrjað að láta
útum efsta opið, og þegar lækkar f
flátinu, þá er fleygt út um það næsta,
og svo koll af kolli; en á móti
þessari oparöð er til þess gerð renna,
að útum hvert opið sem fleygt er,
þá rennur það ofaní þró í fjósinu og
er þar mælt út á milli gripanna, en
rið eða stigi liggur frá gólfi og upp f
topp á ílátinu, sem þægilegt er að
komast úr og inn í hvert opið sem
er, til þæginda fyrir manninn, sem
fóðrið á að sækja. Að utanverðu er
aðeins eitt gat í gegnum þakið, rétt
ofan við veggbrúna. Innum það er
lögð 10 þuml. víð járnpípa »blower«
og upp um hann og inn blæs maskín-
an, sem sker upp fóðrið, jafnótt og
hún saxar það upp. Þegar »cornið«
er á bezta stigi, sem er að jafnaði
rétt áður en fyrsta haustfrostið kemur,
er það slegið með »corn bindara* og
bundið f bindi, Þau bindi eru tek-
in og hlaðið á vagna, helzt lága með
flötum rökum og flutt heim að »silo-
inu« eins og þau eru; gerir ekkert
þó rignt hafi eða þó náttdögg sé
mikíl á þeim. Þar er þeim ’fleygt f
vélina, sem saxar þau uppí V2 þuml.
stubba, og blæs þessari stubbapælu í
gegnum 10 puml. járnpípu »blower«
upp og inn í ílátið, eins og áður
var minst á. Að sjálfsögðu er þessi
söxunarvél knúð með gufu eða gas-
afli, og er einkar hentugt að brúka
til þess þreskingar katla á eftir rign-
ingu, þegar stanz verður á þresk-
ingu, eins og oft vill verða á þeim
tíma árs, um og eftir miðjan sept.
Eg hefi »silage cutter*, sem sker
upp og blæs inn 10—12 tons á
klukkustund, og eg renni honum með
stórum gaskatli, sem eg brúka við
plægingar og við fleiri vinnu á »farm-
inum«, en miklu minni vél dygði,
t. d. myndu maskínur, sem skæru upp
4—6 tonn á kl.st. duga vel, og 4—6
hesta gasketill mundi snúa þeim.
XIV. ar.
Það úir og grúir af þessum »silage«
vetkfærum hér á verkfæramarkaði
Bandarfkja, en hvað af þeim er bezt
eða ódýrast, ætla eg ekki að segja
um. Gott er að hafa mann inn í
»siloinu« þegar það er fylt, til að
jafna f þvf, jafnótt og inn kemur
fóðrið, og troða niður með veggjunum,
því sigið verður að tiltölu meira í
miðju ílátinu, heldur en við veggina.
Eftir fáa daga er orðið snarp heitt f
ílátinu, og komið V4 parts borð á
það. Þá er að fylla aftur, og ef til
vill f þriðja sinn, ef það á að vera
nokkurnveginn fult að haustinu, þegar
byrjað er að gefa úr þvf. Og þá,
þegar byrjað er að gefa úr því, er
æfinlega lag, kringum 4 til 6 þuml-
unga þykk skán, sem er svo mygluð
og skemd, að það er óætt, og verður
því að hreinsa það ofan af og fleygja
því; þar fyrir neðan er fóðrið líkast
rauðornaðri töðu, bæði að ilm og
útliti, en smábreytist, eftir því sem
neðar kemur. Þar verður blautara
og grænna, en er alt bezta nauta,
sauðfjár, svína og fugla fóður, en
hestum hef eg ekki gefið af því.
En eftir þvf, sem búnaðarrit þessa
lands segja, er það gott fyrir þá
líka, ef ekkí er gefið of mikið af því.
Fóðurgjöfin.
Þetta fóður úr »silos« er mjög
leysandi, svo að ef mikið er gefið
af þvf, þá verður tað skepnanna helzt
til blautt, líkast eins og þegar gras
er grænast og vökvamest í sumar-
högum. Eg hef gefið fullorðnum
nautum mest 35 pd. á dag, kálfum
10 til 12 pd. og virðist mér að það
vera heppilegastur dags skamtur, og
þá dálítið af heyi eða strái með.
Fyrir mjólkurkýr virðist mér það
betra en nokkurt það fóður, sem eg
hefi haft, og ólíkt öllu því fóðri, sem
eg hefi gefið skepnum, að því
leyti, að það ber aldrei á að
fóðurleiði eða lystarleysi geri vart
við sig í þeim skepnum, sem það er
gefið, þó þær hámi í sig öllu því,
sem í þær getur komist og þær
»beri baggana* af fylli, þá er æfin-
lega lystin sú sama fyrir næstu gjöf,
ef nokkurt rúm er í innýflunum. Og
engri skepnu hefir orðið hið minsta
meint af þessu fóðri hjá mér, þó þær
hafi etið meira en sanngjarnt hefir
virzt að vera gott fyrir þær. Ef eg
gef kúna til mjólkur eða óðrum
skepnum til fitunar, þó gef eg mél-
fóður ofan á þetta fóður, og þá eftir
því mikið, sem eg vil gera vel v'ið
skepnuna, og verð eg að segja það,
að trúrra fóður til mjólkur eða holda
en þetta er til samans, þekki eg
ekki.
Nokkrar bendingar.
Til þeirra, sem hefðu í huga að
koma upp «silo«, vildi eg segja:
1. Hugsið vel um að setja það þar
sem bæði er hentugt að láta
inn í það og einnig að taka út
úr þvf.
2. Byggja má »silo« úr mörgum
efnum: t. d. »concrete« »block-
um« eða eintómri steypu, múr-
Kaupmenn,
Kaupfélög
og aðrar
Verzlanir
geta fengið öll eyðllblöð sín í
prentsmiðju Odds Björnssonar
á Akureyri.