Norðurland - 27.05.1916, Blaðsíða 2

NI.
8a
Slæðunni lyft.
Nokkrir uppgjaf a-„ sj álfstæðis" -
menn hafa verið að fimbulfamba í
vetur um að nýir flokkar og nýjar
þjóðmálastefnur væru að vaxa upp
og þroskast með þjóðinni. — þess-
ar nýju stefnur eru verkamanna-
hreyfingin í kaupstöðunum og þær
samtakatilraunir gamaila »sjálfstæð-
is“-manna, sem þeir nefna »óháðir
bændur"!!
Upphaf þessara hreyhnga er frá
gömlum pólitískum þrotamönnum i
Reykjavík, sem nú eiga ekki athvarf
i neinum flokki. Þeir eru upphafs-
mennirnir, en hafa náð í lið með
sér nokkrum eldri og yngri »sjálf-
stæðis“-mönnum, er ekki vissu hvað
þeir áttu að gæra af sér, þegar flokk-
urinn klofnaði í „langsum" og
»þversum" í fyrra og sitt brotið
hraut í hverja áttina.- Einn af hin-
um skörpustu yngri þjóðmálamönn-
um vorum, Gísli Sveinsson lög-
fræðingur, hefir sýnt rækilega fram
á, hve fáránlegur barnaskapur það
sé, að ætla að þessar hreyfingar,
verkamannahreyfingin í kaupstöð-
unum og „óháðir bændur" (!!), geti
átt nokkra samleið, á þeim grund-
velli, sem hvorir um sig þykjast
ætla að halda, og er það auðsætt
mál. En þó er sannleikurinn sá, að
nokkrir „pólitískir spekúlantar" sem
eru „milliliðir" („miðstöðvarhitun")
milli þeirra er þessum stefnum fylgja,
stunda hag verkamanna gegn bœnd-
um af alefli, þegar þeir tala við
verkamenn og eru jafnvel forkólfar
í ýmsum verkamannafélagsskap í
Reykjavík, en þykjast svo aftur ein-
dregnir erindrekar bænda, þegar
þeir tala við þá. Þetta er, eitt af
mörgum dæmum þess, hve báðar
þessar flokksmyndanir eru á lausum
og óheilbrigðum grundvelli bygðar.
Það var nú reyndar svo sem auð-
vitað, að einhverjir óeirðarmenn
innan Sjálfstæðisflokksins mundu
gera tilraun að „fiska í gruggugu
vatni" er flokkurinn klofnaði í fyrra
og er það nú komið á daginn.
Þeir um það. Allir gætnustu menn
flokksins, þeir sem hafa vakandi
ábyrgðartilfinningu fyrir þátttöku
sinni í þjóðmálum og vilja að þjóð-
in sjái fótum sín forráð — þeir
lögðu allar gamlar flokkserjur á
hilluna, tóku höndum saman við
Heimastjórnarmenn og vinna nú að
kosningu í samvinnu við þá. Senni-
legt er að eftir kosningarnar mynd-
ist nýr flokkur, því enginn efi er á
að Heimastjórnarmenn og fylgis-
menn núverandi stjórnar munu verða
í sterkum meiri hluta að þeim lokn-
um.
Um verkamannahreyfinguna skal
lítið rætt að sinni. Þó má geta þess, að
allar líkur benda á, að þroskaðri
Heimastjórnarmenn í hóp verka-
manna, ætli ekki að láta giepjast af
grunnhygnislegum hávaða og skræk-
mælgi þeirra er mest gusa meðal
verkamanna. Hér á Akureyri eru
verka menn svo hepnir að hafa gæt-
inn og samvizkusaman foringja (Jón
Bergsveinsson) og er þeim því ör-
ugt að fylgja honum að málum. —
Hvaðan sem frjettist af landinu, halda
þeir verkamenn sem eru gamlir
Heimastjórnarmenn fast við sitt sigur-
sæla gamla merki og láta ekki bifast
fyrir ærslum þeirra er vilja gera sig
að foringjum verkamanna.
Nafnið „óháðir bændur" er að
mörgu Ieyti ekki illa valið, þegar
fljótt er litið á. Því er ætlað að seiða
í sinn hóp, undir sitt merki, bænd-
ur úr báðum gömlu flokkunum,
seiða þá undir yfirstjórn þeirra „sjálf-
stæðis*-manna sem eru forsprakkar
þessarar hreyfingar. En ekki er neitt
útlit fyrir að það hepnist. Bændur
sem í mörg ár hafa verið eindregn-
ir og stöðugir Heimastjórnarmenn
og lagt þar fram sinn skerf til fram-
kvæmdar ýmsum framfaramálum
þjóðarinnar — þeir bamdur láta ekki
glepjast af „óháða" blaðrinu. Láta
ekki glepjast þrátt fyrir það þótt
þeir „óháðu"(H) flaggi með nafni
gamals og góðs Heimastjórnarmanns
efst á landslista sínurn, manns sem
bezt er þingfær þeirra manna, sem
á listanum eru (að þeim öllum ó-
löstuðum) og sem allur þorri Heima-
stjórnarmanna mundi segja velkom-
inn á þing ef hann kemst þangað,
þó fyrir tilstilli hinna »óháðu"(H)
væri.
Nei — Bændur í Heimastjórnar-
flokknum, úti um allar sveitir íslands,
bæodur sem hafa haldið nafni hans
uppi með heiðri og sæmd hver í
sínu bygðarlagi, margir frá því flokk-
urinn hófst, og margir er hafa bæzt í
hópinn eftir þvf sem árin liðu, þeir
hafa séð svo margar vindbólur blásn-
ar upp á liðnum árum til fjörráða
við flokkinn sinn (Heimastjórnar-
fiokkinn) að þeim vex ekki í augum
þessi „óháða" bændabóla sem ráð-
þrota „sjálfstæðis"-menn veifa nú að
þeim. Þeir vita að hið sama liggur
fyrir henni og hinum vindbólunum,
nefnilega að eyðast, hjaðna og hverfa
úr sögunni áður en varir.
Bændur í Heimastjórnarflokknum
þurfa ekki að búa til neinn nýjan
flokk til þess að annast áhugamál
sín á Alþingi eða verja stétt sína
gegn ósanngjörnum kröfum ef á er
leitað. Það hefir reynslan sýnt þeim
og sannað og það vita þeir. Þegar
„dýrtíðarskatturinn" sæli var t. d.
til umræðu á síðasta þingi sem
smella átti á bændur og framleið-
endur að þarflausu, þá var það ekki
„Bændaflokkurinn" sem barg málinu
út úr ógöngunum sem það var í
og forðaði bændasléttinni undan
ósanngjörnum álögum, heldur bóndi
í Heimastjórnarflokknum (Pétur á
Gautlöndum). Hann vann manna
mest og bezt að því að koma því
á þá braut sem það var afgreitt á
og viðunandi varð að teljast eftir
atvikum.
Þetta alt er bændum í Heimastjórn-
arflokknnm Ijóst. Þetta vita þeir allir
vel og skilja. Og því er óhugsandi
að þeir láti gamla andstæðinga sfna
»veiða« sig með »bænda«-flokksnöfnum
einum, þóforvígismenn »bænda«-flokks-
sins grfmuklædda kalli hann »óháð-
an«(!!) svo sem til smekkbætis.---
»Norðurl « er ánægja f að geta skýrt
frá þvf, að um alt land eru hin á-
kjósanlegustu samtök meðal Heima-
heimastjórnarmanna um að fjölmenna
við kosningarnar 5. ágúst til þess að
kjósa Heimastjórnarlistann. Og til eru
þeir menn, sem eru kunnugir vfða um
land, er telja fylgi hans svo yfirgnæf-
andi að hann muni sjálfsagt koma að
þremur — ef til vill fjórum — fram-
bjóðendum sínum til þingsetu.
s
y\kureyri.
Friðrik Möller póstafgreiðslumaður varð
70 ára gamall 18. þ. m. og var flaggað um
allan bæinn þann dag f tilefni af þvf. Fr-
Möller er ern eins og ungur maður, þrátt
fyrir aldurinn.
Lystigarðurinn. Þar er tekið til starfa. Frú
Anna Schiöth var á vættvangi þegar er snjó-
inn leysti og spáir góðu um garðinn eða
trjáræktina í sumar. Minnisvarði Matthíasar
á að standa í garðinum, horfa út yfir bæ-
inn og höfnina. Þar um kveðið:
Þegar »frumrit« frægðarmanns
fellur lífs af barði.
»Eftirrit« af höfði hans
húkir í lystigarði.
T>Eiríkur< heitir hið nýja eimskip er Otto
Tulinius konsúll hefir látið gera úr „Skolma"
er hann keypti á Skjaldarvík f fyrra, í kafi
þá, en sem „Geir" sterki dróg upp af lag-
arbotni síðar og flutti hér inn að bryggju.
„Eiríkur" er hið vænlegasta skip og fór út
til fiskiveiða á fimtudagsnóttina. Skipstjóri
er Sigtryggur Jóhannsson.
Frú Laufey Pálsdóttir kona Jóhannesar
kaupm. Þorsteinssonar í „Hamborg" fór
utan á „Goðafossi" með Steingrím son
þeirra hjóna til lækninga. Hún sfmaði til
manns sfns að „Goðafoss" hefði komið
heilu og höldnu til Kaupmannahafnar á
þriðjudaginn.
Kristinn Kristjánsson bóndi á, Leirhöfn
í Norður-Þingeyjarsýslu var hér á ferð í
vikunni. Hann sagði að Norður-Þingeying-
ar mundu allir koma fram búpeningi sín-
um en allvfða væru þó heybirgðir bænda
orðnar litlar.
Torfunefsflóðið. Einn áhorfenda er þar
var á sunnudaginn, segir „Ni.» að sér hafi
þótt sem að alt væri að fara í óvænt efni
og lækurinn mundi hafa grafið sig undir
þrjú—fjögur hús, ef bæjarfógeti hefði ekki
komið og gert röggsamlegar ráðstafanir, er
dugðu til þess að koma læknum aftur í
farveg sinn.
Seglskipið „Minerva" er nýkomið frá Mið-
jarðarhafinu með salt til J. V. Havsteens
etazráðs o. fl.
Seglskipið „Villemoes" hlaðið ofnkolum
til Ragnars Ólafssonar konsúls kom hingað
frá Englandi á miðvikudaginn.
Seglskipið „Cathrine" kom í nótt frá
Svíþjóð hlaðið timbri til Carl Höepfners
verzlunar.
Oagnfrœðaprófi var lokið í dag. Prófi
Iuku 25 skólapiltar og 2 utanskólanem-
endur.
X
llm láð og iög.
— Selveiði Norður i tshafi œtla
þeir konsúlamir Fr. Wathne og St.
Th. Jónsson d Seyðisfirði að láta
stunda i vor. Hafa þeir keypt vélar-
skip stórt og vandað er heitir „Óð-
inn“ og lagði það norður í höf fyr-
ir nokkru í þeim erindam. Selveiði
i fshafinu hefir verið einn af höfuð-
atvinnuvegum Norðmanna langa hríð
og þeir grœtt á þeim stórfé. Er
vonandi að tslendingar komist þar
á sama lag og hér verði gott fram-
hald á.
— Prestkosning hefir farið fram
að Skútustöðum. Umsœkjandi var
aðeins einn, Hermann Hjartarson
(hreppstjóra Porkelssonar á Álandi),
aðstoðarprestur á Sauðanesi, og
var hann kosinn með 60 atkvæð-
um.
— Botnvörpungarnir syðra eru
að koma inn þessa dagana og hafa
fengið ágætan afia. Pykjast þeír
hásetar er mistu skiprúm sln um
daginn illa leiknir er þeir sjá gróða
félaga sinna, en hafa sjálfir setið
atvinuuíausir i landi síðan verkfaUið
var.
X
Vatnsflóðið á Torfunefi.
Eignir bæjarbúa í hættu.
Saga málsins.
Míg furðar stórlega, hve »N1.« seg-
ir lauslega frá vatnsflóðinu mikla hér
í bænum á sunnudaginn. Þar er þó
svo þýðingarmikið mál um að ræða,
eignir bæjarbúa settar í hættu vegna
hugsunarieysis bæjrrfulltrúa, að það
var vel vert nánari frásagnar, og vona
eg því blaðið Ijái rúm fyrir nánari frá-
sögn, svo bæjarbúum verði Ijóst, hvað
um var að vera.
Uppi á Flóa hefir bærinn látið leggja
garð mikinn frá suðri til norðurs. Sunn-
an við garðendann eru hólar, en norð-
an er garður til fjalls. Þarna hlýtur
því að myndast stöðnvatn af öllu þvf
vatni, sero frá fjallinu kemur. Fyrir
nokkrum árum kom skarð í austur-
garðinn og kom þá vatnsflóð mikið
yfir bæinn. Var þá gert öfluglega við
garðinn, en rifið mikið skarð í norður-
garðinn, svo vatnið hefði framrás þar,
en austurgarðurinn átti að vera vatns-
heldur og hlffa bænum.
Nú gekk alt vel í nokkur ár og
menn f bænum gátu verið óhultir um
líf sitt og eignir íyrir flóði úr þessu
stöðuvatni. En síðastliðið sumar fékk
Erlingur Friðjónsson bæjarfulltrúi fé
hjá bænum (eftir uppástungu frá sjálf-
um sér) til þess að blaða upp í skarð-
ið á norðurgarðinum og stöðvaði hann
með því alt afrensli vatns frá fjallinu.
A sunnudaginn var vatnsmagnið
orðið svo mikið uppi á Flóa að renna
fór yfir austurgarðinn þar sem hann
var lægstur og leið ekki á löngu
þangað til Toríunefslækurinn var orð-
inn eins og stór á er valt fram kol-
mórauð. Auðvitað áttu þá bæjarfull-
trúarnir, sem kunnugir voru, að láta
veita vatninu farveg í gegn um norð-
urgarðinn tafarlaust, út í Glerá, og
það heyrði eg að Jón Friðfinnsson
sagði (á sunnudagsmorguninn kl. 10)
við þá Ingimar Eydal og Jón Berg-
sveinsson. — Jónatan verkstjóra var
og bent á það þegar er hann kom
úteftir en sagði það vitleysu eina. —
Lækjarfarvegurinn fyltist á lítilli stundu
af grjóti og möl og vatnið flóði yfir
grunn Þorvaldar Sigurðssonar, beint
niður á hús Gudmanns, Kaupfélags-
búðina og íslandsbanka og leið svo
löng stund að ekkert var framkvæmt
að gagni til að verja því að vstns-
flóðið græfi ekki sundur grunnana
undir þessum húsum. En þá kom Páll
bæjarfógeti. Hann lét þegar rífa brúna
af læknum og hann fékk þegar menn
til að hlaða fyrir flóðið norðvestan við
grunn Þorv. Sig. Og um sama leyti
hafði Jón Bergsveinsson lokið þvf að
rifa skarð í norðurgarðinn uppi á Flóa
svo vatnið sjatnaði.