Norðurland - 30.09.1916, Blaðsíða 3

*
i63
stefnu þess flokks, og i öðru lagi af
því, að framboð mitt er óháð öllum
núverandi flokkum landsins.
Eyrarlandi 27. sept. 1916.
Einar Árnason.
Þetta bréf E. A. er vægast sagt
barnalega broslegt.,
Hann telur blaðið skýra »villandi«
frá samtalinu við sig, en staðfestir
svo sjálfur að rétt sé sagt frá, að
hann bjóði sig ekki fram sem Heima-
stjórnarmaður. Annað hafði blaðið
ekki eftir honum.
Hann fer í ósköpum að þvo af sér
einhvern »þversum« áburð. Um það
hefir »N1.« ekki sagt eitt einasta orð
og heldur ekki gefið í skyn, eins og
lesendum þess er kunnugt, svo sú
»aðdróttun« hans er »algerlega heim-
ildarlaus*. Er undarlegt hve mjög
hann sér »Þversum«drauga um hábjart-
an dag, þar sem engin ástæða er til
og má honum sjálfum vera kunnugast
um orsakir til þess. — — —
í síðustu viku var »N1.« beðið fyrir
grein er ræddi um framboð Einars, en
sém það neitaði um rúm. Þar var
því m. a. haldið fram, að »snögt«
hefði orðið um Heimastjórnarskoðanir
hans. Það hefði verið að smádraga af
þeim síðustu vikurnar, unz þær hefðu
fengið hægt andlát hér í bænum, þá
fyrir fám dögum, í viðurvist nokkurra
»Þversum«-manna er hefðu veitt þeim
nábjargirnar, en útför þeirra hefði ver-
ið gerð að Grund sunnudaginn næst-
an eftir.
»N1.« lagði ekki trúnað á þá grein,
gat ekki trúað þvf staðfestuleysi og
skoðanahringli um Einar. Það var fyrst,
er það heyrði það af hans eigin vör-
um, að það neyddist til að trúa því,
að hann afneitaði Heimastjórnarflokkn-
um og væri hlaupinn á burt úr hon-
um. Og blaðinu þótti það mjög illa
farið. Ekki vegna flokksins, þvf hann
er svo liðsterkur að hann veit ekki af
þvf, heldur vegna Einars sjálfs, sem
»N1.« þekkir að því að vera lipur-
menni og góður drengur, og vildi gjarna
óska svo góðs, að bann hefði haft stað-
festu og sannfæringarþrek til þess að
vera málstað flokksins trúr.
«
V i 1 1 i g ö t u r
Böðvars Jónssonar.
Niðurl.
Þá er að minnast á »afstöðu#út-
lendinga« til þessa máls. Er sem fæst-
um orðum um það að eyða, að þek
mundu álíta sér sagt á hendur við-
skifta- og verzlunarstríð og þarf eng-
an spámann til þess að segja hver úr-
slit mundu verða þess ófriðar, og er
jafnhlægilegt sem hryggilegt, að nokkr-
nm fslenzkum manni skuli detta f hug
að við, dvergþjóðin, eigum að verða
til þess að ráðast að nágrannaþjóðum
okkar á þennan hátt. Eg ætla aðeins
að benda á það, sem eg tel sjálfsagt
að öllum þeim útlendingum yrði fyrst
fyrir, er þættust vera röngu beittir
með þessari löggjöf og sem liggur í
augum uppi að þeir gæti. Þeir mundu
gera okkur ókleyft að ná f tunnur og
tunnuefni, með þeim hætti öðrum hvor-
um að banna gersamlega flutning á
slfkum hlutum hér til lands eða þá
með þvf að setja á þá svo háan út-
flutningstoll, að við fengjum ekki und-
ir risið og útgerð n bæri sig ekki. Að
vfsu munu menn segja að þá sé' að fá
tunnuefnin frá öðrum löndum, en dýrt
mundi reynast að sækja' þau miklu
lengra að en nú er gert eða út úr
álfunni, enda er hætt við að t. d.
Ameríkumenn mundu að þessu leyti
gera okkur sömu skil og aðrir, méð
þvf að þeir eru nú að byrja sfldveið-
ar hér eða f þann veginn.
Þá er eg ekki heldur í nokkrum
vafa um að útlendingar mundu veiða
hér við land eftir sem áður utan
landhelginnar og hafa þar heljarstór
skip til að salta í. Að vfsu býst höf.
við því og ber fyrir sig útgerðarmenn
að þetta muni ekki vera hægt, en eng-
inn veit fyr en reynir og margt sem
nú er gert virðist torveldlegra en
koma þessu í framkvæmd. Ekki er
langt síðan að sumir botnvörpungar
eru sjálfir teknir að bræða lifrina jafn-
óðum og hún kemur úr sjónum. Eru
hölð til þess bræðslutæki í skipunum
sjálfum. Ekki hefði þetta þótt trúlegt
fyrir nokkrum árum, en þannig fer
oftast að menn sjá ráð til flestra hluta
þegar nauðsyn krefur og hagsmunir
bjóða.
Ekki yrði hægt að banna þessum
skipum að leita hafa hér við land f
ofviðrum og fara í friði þaðan aftur,
ef þau heíði engin skifti við land.
Eg ætfu að geta þesa, að það mun
vera í undirbúningi að gerð verði til-
raun til þess að veiða og verka síld
hér við land á þennan hátt, annað-
hvort nú f sumar eða að sumri, pó alt
sé frjálst eins og nú er.
Enn mun nokkrum hafa dottið það
ráð í hug, að setja upp síldarstöðvar
í Færeyjum,; veiða sfldina hér, skúffla
hana, og flytja þangað og verka hana
þar til fuílnustu. Ekki mundu Danir
eða Færeyingar hafa neitt á móti þvf
að komið yrði upp þessháttar atvinnu-
vegi þar í landi. Þeir eru ekki enn
þá orðnir þeirrar skoðunar alment að
nauðsyn sé að takmarka framleiðsluna.
En þeir mundu brosa f kampinn að
hinni íslenzku löggjöf og verða þakk-
látir, ekki síður en fyrir reykvfsku
skúturnar, sem þeir keyptu hér haust-
ið 1903 og sem þeir áttu skuldlausar
eftir fyrsta ár.
Eg læt þetta dæmi nægja til þess
að sýna að útlendingar hafa ráð und-
ir rifi hverju til þess að gera okkur
meiri óleiki en við þeim og þeir munu
ekki láta okkur segja sér viðskifta-
stríð á hendur án þess að bera ræki-
lega blak af sér, og eg hefi enga trú
á því að hinir fslenzku stjórnmála-
menn, sem höf. virðist hafa mikla
tröllatrú á, mundu nokkru geta um
þokað til þess að þiggja okkur undan
réttlátri reiði útlendinga. — Þeir ætti
heldur, með lagi og lipurð, að reyna
að fá létt af kjöt- og hrossatollinum
norska og sildartollinum rússneska, þá
mætti heita að þeir ynni þarft verk,
ef þeir kæmi því í kring. Okkur mun
ekki duga að ætla okkur að hlaða
kfnverska múra um land okkar og lifa
í óvild annara þjóða fyrir áreitni og
olnbogaskot til þeirra.
Um »varatillögur« höf. er ekki
margt að segja. Enginn mun hafa á
móti þvf að einhver tollur verði á út-
fluttri síld hér eftir eins og að þessu,
en tillaga höf. um 4 kr. toll á tunnu
nær engri átt. Tollurinn ætti fyrst og
fremst alls ekki að vera fastur, held-
ur fara eftir söluverði, og auk þess
ætti hann aldrei að vera hærri en
svo, að hann yrði ekki tilfinnanlegur
útgerðunum, og allra sízt svo hár, að
hann fældi menn frá að gera út.
Eg þykist nú hafa svarað flestum
atriðum f ritgerð Böðvars Jónssonar,
og sýnt fram á að þau eru ekki á
rökum bygð, en að tillögur hans
mundu verða til hins mesta tjóns og
ófarnaðar, ef þær næði fram að ganga
og gera okkur jafnilt innárið og út-
árið.
Það mun reynast svo framvegis
eins og áður að íslendingar munu
engri kúgun eyra til lengdar og fyrir
þá er hyggilegast að reyna ekki til
þess að setja kúgun og hlekki á þjóð-
ina. Einkanlega skyldi varast það að
troða sumar stéttir manna og atvinnu-
vegi um tær til þess að lyfta öðrum
stéttum og atvinnuvegum. Utvegsmenn
og sjómenn hafa þolað það þegjandi
mörg ár að gjalda tolla f landssjóð af
sjávarafurðum sínum, er þeir hafa
fórnað fé, heilsu og lffi til að ná úr
hafinu og þeir hafa einnig þolað að
sjá þessa tolla tekna og hafða til
þess að greiða bœndum í verðlaun
fyrir útflutt smér sitt og í verðlaun
fyrir að slétta þúfurnar f túnum þeirra,
og ræsa fram mýrarnar f kringum tún-
in og til þess að girða tún og engi,
en þess er engin von að þeir þoli
það að atvinnuvegir þeirra sé teknir
út úr hóp og settir í harðfjötra ó-
frelsis og kúgunar. Hitt er og mun
ávalt verða drýgst til þjóðheilla að
allir sé jafnfrjálsir að þvf að reka
heiðarlega atvinnu og engum sé þar
gert hærra undir höfði en öðrum. —
Hinu neita engir að þeir sem mestar
hafa hreinar tekjur af atvinnu sinni
beri þyngsta útgjaldabyrði, né þvf að
þeir sem ekkert geta borið sé látnir
lausir ganga. Geti sérstakir atvinnu-
vegir ekki þolað hina frjálsu sam-
kepni, þá er eitt af tvennu, að þeir
eru ekki ræktir á réttan hátt, eða þá
að þá skortir lffsskilyrði á við hina,
en hvort sem veldur, þá verða þeir
þegar svo er að komið að sæta hinu
kalda og skilyrðislausa lögmáli nátt-
úrunnar: að verða undir og líða und-
ir lok og er þetta engin ný saga úr
baráttu náttúrunnar og þjóðanna fyrir
tilveru sinni.
íslendingar munu aldrei þola kúgun
og ófrelsi til lengdar. Fyrir það byggj-
um við þelta land og höfum geymt
hér þjóðerni okkar, sögu og endur-
minningar, að forfeður okkai þoldu
ekki ofríki norskrar harðstjórnar held•
ur flýðu land sitt. Þetta œtti öllum
tslendingum ávalt að vera minnisstœtt,
og œtti að vera þeim hvöt til þess að
vera forgöngumenn annara þjóða í þvl
að gœta frelsis 'síns, engu siður at-
hafna- og einsiaklingsfrelsis en hins
svokallaða og margþvœlda þjóðfrelsis.
fslendingarl Hefjist
handa og höjfgvið af ykkur,
sem alira fyrst, alla óeðlilega
fjötra, er skamsýnt og van-
þroskað löggjafarvald hefir
á ykkur lagt og gætið þess
ávalt að verða aldrei böðlar
sjálfra ykkar.
Ritað í ágúst 1916.
Árni Árnason
(frá fföfðahðlum). j
x
yVkureyri.
Leikhúsið. Frú Stefanía Guðmundsdóttir
hefir undanfarið verið að láta æfa annan
þátt úr >Galdra-Lofti» og ætlar að sýna
hann í kvöld og annaðkvöld. Til hægðar-
auka fyrir þá sem ekki hafa lesið »Loft"
hefir frúin Iátið prenta stuttan útdrátt úr
honum, sem fæst í leikhúsinu, svo allir
geti haft full not af því að sjá þann hluta
leiksins. sem hún sýnir. Meðferð frú Stefaníu
á hlutverki sínu í „Galdra-Lofti" er snild-
arleg eins og raunar á öllu sem hún fer
með á leiksviði. Hún er nú bráðum á för-
um til Reykjavíkur svo líklega eiga bæjar-
búar ekki kost á að sjá leiklist hennar, í
þetta sinn, nema þessi tvö kvöld og ættu
þeir því ekki að sitja sig úr færij
Kirkjan. Þar verður messað á morgun
kl. 12 ú hádegi.
Húsasala. Guðm Ólafsson óðalsbóndi á
Stórholti í Fljótum hefir selt húseignir
sínar í Brekkugötu, Sigurði Njarðvík fyrir
10 þús. krónur að sögn.
Bœjarsíminn. Nú er lokið aðgerðinni á
bæjarsímanum og hafa margir þræðir ver-
ið teknir niður af staurunum en jarðsími
verið lagður, alla leið milli Ákureyrar og
Oddeyrar, sem er óhultur fýrir ís og eldi.
Nordgulen símaverkfræðingur stjórnaði verk-
inu og hefir dvalið við það hér í bænum
síðan f júli, en er nýfarinn heimleiðis.
Opinbemnarbók. Valtýr búfraeðiskandidat
Stefánsson (skólameistara Stefánssonar) og
Nl.
Stóri ofnínn
úr Sjónarhæðasal, er til sölu með
lágu verði.
Við undirrituð börn, eiginmaður,
móðir og bræður Þóru sál.
Einarsdóttur frá Reykjavik, er
andaðist á Siglufirði 31. ág. síðastl.
vottum hérmeð alúðar-þakkir Hús-
víkingum fyrir samúð þeirra við
fráfall hennar.
Guðrún Erlendsdóttir.
Einar Erlendsson.
Erlendar Guðlaugsson.
Guðrún fönsdóttir.
Halldór Einarsson.
Sigurður Einarsson.
Undirritaður kaupir í haust
og í vetur eins og að und-
anförnu, öll íslenzk mat-
væli, svo [sem hænsi,
andir, rjúpur, kálfsvið,
kálfskjöt, egg, smjör og annað
sem á boðstólum kann að verða.
Carl F. Schiöth.
ungfrú Kristín málari Jónsdóttir (Antons-
sonar í Arnarnesi). Þau eru bæði 1 Kaup-
mannahöfn.
Bifreiðarslys varð á þriðjudagskvöldið á
Eyjafjarðarbrautinni nálægt Ytragili. Fór
bifreiðin út af veginum og kastaðist alveg
um, full af fólki, er hún var með áskemti-
ferð. Eigandinn, Zóphonías Baldvinsson, er
stýrði ferðinni, meiddist mikið, marðist
mjög á bakinu, en hitt fólkið slapp að
mestu með óttann einan.
Gullbrúðkaup H. Schiöth fyrv. banka-
gjaldkera og konu hans er 5. oktb. næstk.
Þá hafa ýmsir bæjarbúar ákveðið að halda
þeim samsæti. Forstöðunefndin biður »N1.*
að geta þess, að þeir sem vilji taka þátt I
því, en hafa ekki ennþá skrifað sig á sam-
kvæmislistann geti snúið sér til Theodors
Johnson veitingamanns ,H6tel Akureyri*.
Brúðkaup sitt héldu á föstudaginn Sig-
urður Egilsson gagnfræðingur frá Laxa-
mýri og ungfrú Rakel Pálsdóttir bónda
Kröyer f Höfn á Siglufirði og stendur
brúðkaupið þar, en þeir Laxamýrarfeðgar
þrir, Sigurður brúðguminn, Egill bóndi og
Sigurjón dbrm. Jóhannesson, héldu þangað
vestur á »Goðafossi“.
Stefán Stefánsson skólameistari kom frá
útlöndum á .Goðafossi* eftir dvöl þar sér
til heilsubótar síðan í júlf. Hann er heill
og hress og lætur vel yfir ferðinni, þótt
svaðalegt væri á .Goðafossi* eftir garðinn
á sunnudaginn.
Björgunarskipið xGeir‘ er hefir haft
bækistöð sína hér nyrðra í sumar, fór á-
leiðis til Reykjavíkur á mánudaginn með
margt farþega. Þar á meðal ungfrúrnar:
Ragna Tulinius (á leið til Kaupmannahafn-
ar), Guðrún Tulinius stud. art., Anna
Bjarnadóttir stúdent, Valgarður Ólafsson
verzlunarmaður.
>Goðafoss< kom frá útlöndum austan um
land á mánudaginn. Hafði skipiö hrept
stórsjó mikinn og fárviðri 70sjómílurnorð-
ur af Færeyjum á sunnudaginn 17_ þ. m.
(þegar veðrið var verst hér og á Siglufirði).
Kom brotsjór yfir skipið, braut dyrnar frá
þilfarinu inn á fyrsta farrými og hálffylti
það, svo fólkið hélt það mundi drukna þar
í rúmum sfnum. Skipherra, yfirstýrimaður
og yfirvélstjóri stóðu allir- saman á þilfar-
inu, hver hjá ððrum, og lá við að sjórinn
tæki þá út, en þeir náðu allir 1 föst hand-
föng og gátu haldið sér. Héðan fór Goða-
foss vestur á Húnaflóa, en kemur svo það-
an og fer héðan til Reykjavíkur og Vest-
urheims.
\