Norðurljósið - 05.05.1888, Blaðsíða 3

— 31 —
að"en Ijáblöð? Eða mun pað fullreynt að „danska lagið“ sé
í raun og veru hið bezta lag, er vér getum brúkað? Nei,
„danska lagið“ hefir aldrei verið oss gott, pótt Danir hafi með
löngum tíma og kúgun vanið oss við pað. Núer tíminn kom-
inn til að leggja pað niður. Danir neita oss um sjálfstjórn-
arrétt vorn. þeir treysta ómennsku vorri, treysta pví, að ó-
hætt sé að bjóða oss allt, því vér séum varnarlausir og „de-
penderum af peim“ í öllu. Nú ætlum vér að sýna hver
mannræna í oss er, og hvað vér getum. Vér getum slitið
pað band, er tengir oss fastast við Dani. Og hví skyldum vér
horfa í pað? fetta band er verzlun Dana hér við land.
Slítum pað sem allra fyrst, og pá mun stjórnmálapóf vort
við Dani brátt taka enda.
N o r ð r i.
Möðruvallaskúlinn,
ooocoocoo
Menn eru þegar farnir að sækja um inntöku á skólann
að hausti. Sá spádómur að skólinn myndi standa auðui'
næsta velur ætlar því ykki að rætast sem betur fer. — Vér
höfum áður getið þess hér i blaðinu að peir piltar, sem þar
eru nú, hafa fæði hjá sjálfum sér og höfum, vér lieyrt með
áreiðanlegri vissu, að eptir þeirra reikningi mætti komast af
með 120—130 kr. í allann kostnað, um árið eða minna ef
sparlega er áhaldið. Velvinnandi menn gela þannig hæg-
lega komizt skuldlausir gegnum skólann, þó þeir eigi engin
efni. Ungir og efnilegir alþýðumenn, sem ekki ætla að ganga
embættisveginu ættu því sannarlega ekki að láta þetta tæki-
færi til þess að mcnnta sig, ónotað og Norðlendingar ættu
að sjá sóma sinn í því, að pessi skóli, sem þeir sóttu svo á-
kaft eptir að fá, gæti blómgvast og náð tilgangi sínum. Ef
hann væri vel sóttur,gæti hann gjört ómetanlegt gagn. þótt
vér álítum betra að skólinn væri hér á Akureyri, þá vilj-
um vér þó engu að síður eggja menn fastlega á að sækja
hann meðan hann er á Möðruvöllum, því það væri sárt að
sjáj svo mikið fé, sem til hans er varið, verða að litlum
sem engum notum, einungis fyrir skammsýni og ábugaleysi
alpýðu. Vér skiljum ekki þá menn sam telja sig ættjarðar
vini, og hrópa: framfarir, framfarir! en óska þó af alhug að
þessi þarfa stofnun falli um koll og verði að engu.
Til leiðbeiningar þeim af lesendum vorum, sem ætla að
fara á skólann viljum vér geta þess, að þeir þurfa ekki ann.
að en tilkynna það skólastjóra og pað helzt sem fyrst. Inu-
tökupróf er ekkert. Skólinn byrjar 1. okt. og endar 14. maí
ár hvert.
Ný rit.
Dictionnaire islandais-fran^ais eður íslenzk orðabók með
fr&kkneskum pýðingum eptir Pál þorkelsson í Reykjavík er
nýbyrjuð að koma út; fyrsta heptið (bls. 1—32: a—alblindur)
hefir borizt hingað norður. Bók pessi verður mikið verk,
nær eða um 100 arkir, eða á stærð við ena miklu forn-ís-
lenzku orðabók Fritzners, sem nú er að koma út í Noregi.
Eptir pví sem framast verður séð á hepti pessu er bók pessi
samin með enni mestu nákvæmni, bæði að pví leyti, að til-
greina í nákvæmasta lagi stöðu og beygingu orðanna í mál-
inu, pýðingar peirra á sem flesta vegu. og svo hvar pau sé
að finna. það er aðdáanlegt, hvað óskólagenginn iðnaðar-
maður, sem befir engrar annarar menntunar notið en pess,
sem hann heíir sjálfur aflað sér, hefir^getað komizt til bæði
að fræðast svo ýtarlega í báðum málunum, sem rit petta
sýnir, og svo að ljúka jafn seinlegu stórvirki og petta er.
j>að er ekki einungis að hér sé safnað orðuin úr öðrum ís-
lenzkum orðabókum, heldur eru par ákafiega mörg orð úr
enu nýja máli, sem hann hefir safnað saman, og greint
heimildir fyrir. Eg fc-k til t. d. Alpýðulestrarbókina, Lækn-
ingabók Jónassens, Andvara, Iðunni, og blöðin. Trlvitnan-
irnar eru mjög nákvæmar, og lengja mikið fyrir, og sumar
jafnvel óparfar, t. d. að tiltaka bloðsíðu og dálk í orðabók
Eiiíks Jónssonar. En hvað sem pví líður nú, pá er pað
gleðilegt vísindamerki: að bók pessi er á leiðinni, en sorg-
legt væri að vita til pess ef höfundurinn yrði að hætta við
útgáfuna, pví að bæði verður hún honnm dýr, og hætt við
litilli og seinni útsölu. Hann leitaði pingsins í fyrra með
styrk til pess að koma henni á frámfæri, en pað hafði ekki
tök á pví að sinna pví neitt. Yonandi er að seinni tímar
verði góðviljasælli í því efni, pví að margt hefir fengið styrk
sem síður skyldi.
J.
Fyrirlestur um hagi og réttindi kvenna, fluttur síðastl.
vetur í Reykjavík af Bríet Bjavnhéðinsdótsur, er nýprentað-
ur. Fyrirlestur pessi segir frá högum kvenDa að fornu og
nýju,bæði hér og viða snnarstaðar, og hversu réttlitlar konur
hafa verið skoðaðar gagnvart karlmönnum á öllum öldum.
Loks eru nokkrar bendingar um það, hvernig hér bezt
mætti bæta kjör kvenna og auka menntun peirra. Pyrir-
lesturinn sýnir að höf. er sögufróður og víðlesinn, og málið
er mjög ljóst og lipurt. — Stærð ritsins er 40 bls, 8 bl.
brot, og verðið 25 aurar.
Vér viljum ráða mönnum til að lesa penna fyrirlestur.
sem er fyrsti fyrirlestur er íslenzk kona hefir flutt, því hann
er sannarlega pess verður að honum sé gaumur gefinn.
P.
Sagan af Telsu Hansdóttur
(Um herförina gegn péttmærurn)
cptir St. St. íilicher.
(Frh.) Faðir hennar féllst á þetta, og var Ríignar sóttur.
En er hann heyrði, hvað um var að vera, og að hann
skyldi skera úr málutn, pá kvað hann í fyrstu pvert nei við
því, að Telsa væri látin bera merkið í pess stað nefndi
hann til margar siðsamar stúlkur, er encrinn vissi til að væri
manni heitnar. Sendimenn lögðu fast að honuin, og sögðu
að ást hans væri mjög eigingjörn, pví að hann gætti hvorki
sóma unnustu sinnar eða síns, né heillar fósturjarðar sinnar.
„Föðurlandi mínu“, sagði hann, ..skulda eg blóð mitt, og pá
skuld skal eg gjalda til liins síðasta dropa, ef nauðsyn krefur.
En hví skyldi eg fremur ölluin öðrum fórna pví, er eg ann
mest, og miklu meira en lífinu?“
„At þvi“, sagði annar presturinn, ,,að stjórnendur pjóðar-
innar hafa borið pað traust til þín, og af pví, að frændmenn
þínir hafa ávallt metið meira heill ættjarðar sinnar en eiginn
hagnað“.
„Af pví“, sagði einn af öldungunum, „að vér höfum trú-
að pér, ungum manninum, fyrir merki því, er aldrei hefir í
óvinar hendur komizt, né huglauss manns. Yér gjörðuin
petta, af pví að þú ert af pví bergi brotinn, er ávalit lieíir
gætt sóma síns. j>ví verður pú að sýna pað, að pú sért dug-
andi maður, en eigi óráðþæginn drengur“.
Ragnar leittil hans reiðulega, enstillti sigpósökum aldurshans.
„Af pví“, sagði hinn presturinn, „að petta er guðs vilji,
og pví hlýðir pjer eigi að vera pesssu mótfallinn“.
Ragnar var nú í miklum vanda staddur. Hann leit til unnustu
sinnar, til pess að hann gæti getið sér til um það, hver
væri hennar vilji. Að vísu var hún náföl, en annars varð
ekkert. á henni séð.
hikar, sonur minn“, sagði Hans gamli Ulfsson. „j>ó
að einhver önnur eptir tillögu pinni tæki boði pví, er við
eigi viljum pekkjast, og á pví er engi efi, að svo mundi fara,
pá gæt pess, að pú setur blett á pá frægð, er við liöfum að
arfi tekið og ættmenn okkar“.
„j>ann blett“, sagði hinn ungi maður, „skulum við pvo
af í Wóði fjaudmanna vorra, ef pað annars nokkur blettur er“.
„Yiðbárur pínar“, sagði einn af öldungunum, liálfbróðir
Kristins Hólms, „virðast mjer svo léttvægar, að það liggur
næst að halda, að enn sé ein ástæða, — og sú ástæða mundi
fullgild, — til pess, að Telsa Hunsdóttir skorast undau pví
að bera merkið“. Siðan sneri hann sér til hennar og mælti:
„Unga mær, — svo kalla eg pig af pví að eg eigi pori að
efa að pú sért pað. — J>ú veizt að engm nema hrein og ó-
spjölluð mær má snerta hið helga krossmark. Skorir pú pig
lengur undan pví, að verða við ósk allrar pjóðarinnar og bæn,
pá gjörir pú pað uppskátt, að pú ert eigi pað, sem vér ætl-
um pig vera“.