Óðinn - 01.09.1913, Qupperneq 1

OÐINN
Jón prófastur Jónsson
á Stafafelli.
Hann er fæddur og upp alinn á Melum í
Hrútafirði, og þar hafa langfeðgar hans búið yfir
200 ár, eða, að því er kunnugir segja, síðan 1675.
Jón faðir hans var
launsonur Jóns sýslu-
manns (d. 1860), sem
gaf honum Mela og 3
jarðir aðrar, en móð-
ir Jóns prófasts var
Sigurlaug Jónsdóttir
bónda Ólafssonar að
Helgavatni í Vatnsdal.
Giftust þau árið 1848
og er Jón elsta barn
þeirra, fæddur 12. á-
gúst 1849. Þótti hann
snemma hneigðari
fyrir bækur en bænda-
vinnu, enda ófær til
smalainensku sökum
nærsýni. Var liann
fyrst nokkurn liluta
vetrarins 1859—60 að
námi hjá R. M. Ólsen
stúdenti á þingeyrum,
er átti Ingunni föður-
systur hans, en síðan,
veturna 1861 — 64, hjá
sjera Sveini Níelssyni
á Staðastað, og settist
í 2. bekk latínuskól-
ans haustið 1864, en
fór úr skóla vorið 1867 og las heima tvo næstu
vetur, en tók burtfararpróf vorið 1869 með 1. eink.
Segir hann að hugur sinn hafi helst í skóla lineigst
að dýrafræði og sagnafræði, en kveðst þó hafa
verið fremur ófróður um rögu landsins meðan
hann var í skóla, nema um það, sem liann hafði
fræðst uin af »Nýjum fjelagsritum«, er hann kynt-
ist í föðurhúsum. Hins vegar segist liann hafa
lesið talsvert í íslendingasögum á þeim árum, er
hann dvaldi heima hjá foreldrum sínum til þess
að lesa undir burtfararpróf og eftir að hann hafði
tekið það. Fjekk hann þessar sögur flestar að
láni hjá Þórði bónda Árnasyni, frænda sínum, er
hjó á Stað í Hrútafirði og átti meðal annars út-
gáfu Jóns Sigurðsson-
ar af íslendingabók,
Landnámu o. fl. Ut-
gáfu Guðbrands Vig-
fússonar af Eyrbj'ggju
(1864) hafði Jón
keypt sjer í skóla.
En svo ókunnugur
segist hann hafa ver-
ið Sturlungu, að einu
sinni, er tilrætt var í
húsi Jóns ritstjóra
Guðmundssonar um
lielstu menn þeirrar
tíðar og J. G. skaut
til lians sem sögu-
manns skoðun sinni
á Þorgilsi skarða, vissi
Jón alls ekkert um
hann annað en nafn-
ið (frá »Stjórnaróði«
Gísla Konráðssonar),
og segist hafa fyrir-
orðið sig með sjálf-
um sjer fyrir van-
þekkinguna.
Sumarið 1871 fór
Jón til Khafnar og
ætlaði að lesa þar
lög, en ekkert varð úr þvi, með því að hugur
hans beindist fremur að öðru, einkum sagnafræði
og stjórnmálum, og hvarf hann aftur heim vorið
1872 með norska eimskipinu »Jón Sigurðsson«,
gekk á prestaskólann 2 næstu vetur og tók em-
bættispróf þjóðhátíðarsumarið, 1874. Þá varð
Bjarnarness prestakall laust um haustið og fjekk
Jón prófastur Jónsson.