Óðinn - 01.02.1918, Page 8

88
ÓÐINN
friðnum stóð mill Englands og Danmerkur (1807
— 14), gaf bretska stjórnin út tilskipun um það
7. febr. 1810, að ísland væri með öllu utan við
ófriðinn og að íbúar þess skyldu skoðast sem er-
lendir vinir um alt enska ríkið. Þetta er mjög enskt,
og jeg hygg ekki að nokkur önnur þjóð mundi
hafa breytt þannig.
Þar sem vjer búum ytst úti í reginsæ, hefur það
verið skjól vort og skjöldur að Bretar ráða lögum
og lofum á hafinu. Líf vort ríður á því að sæ-
leiðirnar sjeu frjálsar. Vjer höfum ávalt hneigst að
bretskum hugsjónum og þessi tilhneiging vor hefur
stundum verið máttugri en blóðskyldan við Norð-
urlönd. A mörgum íslenskum bóndabæ hangir
mynd Gladslones þar sem mest ber á, þótt bún
sje ef lil vill að eins klipt úr myndablaði. Jeg
minnist þess, er jeg fyrst steig á bretska grund á
leið minni til báskólans í Kaupmannahöfn. Það
var einn morgun að hinar stórskornu Skotlands-
strendur gnæfðu upp úr mistrinu. Þar lá landið,
sem mig hafði dreymt um og jeg hafði lesið um
frá því er jeg var barn: Mekka allra þeirra, er
frelsinu unna. Vjer vitum að draumar rætast sjald-
an, að hið verulega jafnast sjaldan á við hið í-
myndaða. En þeir draumar, sem mig dreymdi í
rökkrinu á íslandi, hafa meir en rætst í fullu dags-
Ijósi á Englandi. Það er eitt með öðru, sem gerir
England svo voldugt, hve gestvinlega það tekur á
móti mönnum af öðrum þjóðflokkum og setur þá
til jafns við sína eigin sonu. Þess vegna er það
að smáþjóðirnar telja sig öruggar undir verndar-
væng Englands.
Á 11. öld var England um liríð sameinað í eitt
ríki undir stjórn Knúts hins ríka. Ef þetta ríki
hefði staðið lengur en það gerði, mundu afleiðing-
arnar hafa orðið mikilvægar. Englandshaf og Eystra-
salt hefðu orðið að innanríkis höfum, því Knútur
hafði unnið suðurströnd Eystrasalts. Noregur, Sví-
þjóð og Danmörk hefðu þá ekki eylt kröftum sín-
um í sífeldum innbyrðis ófriði. Þýskt sæveldi hefði
ekki getað vaxið upp og heldur ekki neitt Hansa-
fjelag, sem kúgaði Norðurlandaþjóðirnar. Bretland
hefði náð yfirráðum á hafinu nokkrum öldum fyr.
Siðmenning hins enskumælandi heims hefði þá
orðið ensk-norræn í staðin fyrir að vera frönsk-
norræn. Þetta ensk-norræna ríki langar oss til að
endurreisa — i heimi bókmentanna.
Vjer höfum sjeð að ísland stendur mitt á milli
Iínglands og frændþjóða þess á Norðurlöndum.
Mjer er það geðfeld hugsun að það megi í fram-
tíðinni verða til þess að tengja þjóðir þessar nán-
ar. William Morris hafði þá trú, að sá tími mundi
koma að hvert enskt barn læsi sögurnar og edd-
urnar. Þær eru eigin hold vort og blóð, sagði hann,
en ekki óskildar oss eða fjarlægar eins og gull-
aldarrit Grikkja og Bómverja. England mun fá
augun opin fyrir því, að fortíð þess er miklu
nákvæmar og ljósar skráð i íslenskum ritum en í
engil-saxneskum annáluin, og að islenskar bók-
mentir eru sameiginleg eign Englands og Norður-
landa, sameiginlegur fjársjóður fyrir óbornar kyn-
slóðir að ausa úr. Danskar, norskar og sænskar
bókmentir liafa oftar en einu sinni endurfæðst og
yngst upp með því að hverfa til uppruna síns á
íslandi. England, sem er svo náskylt oss að þjóð-
erni og hugsjónum, gelur átl slíka endurfæðingu
í vændum. Endurfæðing í norrænum anda mundi
verða Englandi leiðarstjarna til fornra hugsjóna
þess.
England er að berjast fyrir hugsjónum vorum,
og íslendingar hafa gengið á vígvöllinn með hin-
um ensku frændum sínum. í fyrstu sjálfboðasveit-
inni frá Kanada, er fór til Frakklands, voru 750
íslendingar frá Winnipeg einni saman: tiltölulega
miklu fleiri en af nokkrum öðrum þjóðflokki í
Kanada. Mjer er sagt að enn þá fleiri hafi verið í
seinni liðsveitum frá Kanada, en fleslir þeirra, sem
voru í fyrstu sveitinni, eru nú fallnir, særðir eða
fangnir. Vjer höfum þannig trygt vináttu og bræðra-
bandið við England með blóði voru. Það er mælt,
að aldrei sje blóð svo þunt að eigi sje það þykk-
ara en vatn, og því má jafnvel bæta við, að það
sje þykkara en blek: — bókmentirnar.
Vjer höfum þannig unnið og varið rjett vorn til
þess að tengja England og Norðurlönd æ traustari
böndum, og vjer höfum gert vort lil þess að end-
urreisa hið ensk-norræna ríki.
0
I þyrnirunninum.
I’yrnirósin parna grær,
par er helgur staöur.
Hlusta! Þorsteins hjarta slær,
hneig pig vesall maður.
Itósalundur himinhár
heillar vini sína,
pví hann geymir öld og ár
atla töfra pína.
Hallgr. Jónsson.
Prentsraiðjan Gutenberg.