Reykjavík - 23.07.1903, Blaðsíða 2

2
Hér á hvorki að komast að pólitík
ué trúmálaskoðanir (sem auk þess
koma ekki fram nema hér og par í
kvæðum Þorsteins). Hér á hitt að
ráða, hvort menn kunna svo að meta
gáfu hans og vilja, að þeir vilji sjá
til þess, að honum verði auðið að
neyta hennar til að lúka við þá
dvergasmíð, sem hann hefir með
höndum.
Sú eina bæn, sem 'ég hefi þingið
xim að biðja, er þessi: Eænið ekki
bókmentir vorar gulli og gimsteinum
með því að svelta hann Þorstein.
Jcn Ólafsson.
annars!
I*eir fjórir njjn. Samkvæmt
stjórnarskrár-frumvarpinu nýja a að
bæta 4 nýjum alþingismönnum við
tölu þingmanna, þá sem nú er.
Stjómin lagði fram frumvarp til að
koma þessum 4 nýju fyrir til bráða-
birgða. Gerði ráð fyrir, að kjördæma-
skipun allri verði senn breytt með
nýjum Iögum, sem og er sjálfsagt,
«n fór fram á að „setja" þá „niður"
í bráð þannig: 2 í Eeykjavík, 1 í
ísafjarðar-kaupstað, 1 í Akureyrar-
kaupstað. Þetta var og sízt fjarri
sanni, að minsta kosti ekki hvað
Eeykjavík snertir.
Það lætur nærri, þegar þjóðkjörnir
þingmenn verða 28, að þá komi 1
þingmaður á hverja 2780 íbúa. Eeykja-
vík hafði í fyrra haust 7600 íbúa;
en síðustu árin vex fóikstalan hér í
bænum um eitthvað 1000 á ári.
Reykjavík hefir nú í dag fulla 8400
íbúa (það skal sannast í Október, er
talið verður) og á því fylsta rétt á
3 þingmönnum alis, þ. e. 2 í viðbót.
Sé metið eftir tölu kjósenda, verður
réttur Eeykjavikur miklu hærri.
Nefndin í efri deild hefir látið und-
an þeirri hreppa-pólitik, sem vill mis-
bjóða Eeykjavík, höfuðstað landsins
©g því lcjördæmi iandsins, sem rekur
lang-fjölbreyttasta og auðugasta at-
vinnuvegi, ■— misbjóða Eeykjavík af
grunnhyggnum og skammsýnum smá-
gálarskap, til að geta dregið hlutdræg-
an taum sveitanna á kostnað kaup-
staðanna, langt fjarri allri sanngirni
«g jöfnuði.
Það er sama stefnan, sem hér
keinur fram, sem í annari viðleitni
til að íþyngja kaupstaðabúum með
tollum, sem lendi á þeirra baki einna
eða aðailega, svo sem kartöílu-tolli
®g ost-tolli.
En þó slept sé tilliti til réttlætis-
ins, og að eins litið á liagsmunina,
þá ætti það að íara að verða ber-
sýnilegt úr þessu, að það er óhyggir
iegt að misbjóða Eeykjavík. Hún
er nú þegar orðin öflugast.a stoð
landbúnaðarins, með þvi að veita
hezian markað fyrir afurðir hans, og
íiún verður það betur og betur með
itri hverju, svo ótt sem hún vex.
Það er sjórinn og sá lítilsvirti sjávar-
útvegur, sem er að verða hér sá berg-
risi, sem ber landbúnaðinn á herðum
sér. Það er sjávarútvegurinn, sem
er eina örugga framtíðarvon hans og
stoð, hvað sem útlendum mörkuðum
liður.
Því eru og verða hagsmunir Eeykja-
víkur ekki gagnstœðir, heidur sam-
rœmir, hagsmunum sveitanna.
Nefndin i e. d. vill láta „ömtin"
[eru „fjórðungarnir" of íslenzkir?]
kjósa sinn þingmann hvert.
Því á að vera að kasta þeirri nýju
bót á gamalt fat?
Þegar kjördæmum á öllu landinu
verður skipað á ný með nýjum lög-
um, þá er ástæða til að skiíta öllu
landinu í svo sem 7 kjördæmi og
láta hvert kjósa 4 þingmenn, og þá
með lilutfalls-kosnmgum. Það er hug-
sjónarlega réttlátasta kosningaraðferð;
allir torveldleikar verða að miklu
leyti horfnir við það, að kosið er í
hverjum hreppi, og — það sem ekki
er minst um vert — þá mundi draga
nokkuð úr allra-skammsýnustu hreppa-
pólitíkinni.
Ósómi. Gengur nú ekki bráðum
langt fram af öllum réttsýnum mönn-
um ofstækið og samviskuleysis-frelc-
jan, sem nú um ekki all-skamt skeið
heflr geisað í pólitikinni íslenzku?
Því miður fer þessu ekki linnandi,
heldur öllu fremur gagnstætt.
Getur nokkuð hugsast ósæmilegra
og meira siðspíllandi, en þessi læti?
Það nægir ekki, að þegja um alt
satt og rétt og gott, sem mótstöðu-
mennirnir gera, og Ijúga upp orðum
og ummælum eftir þeim á mann-
fundum, sem þeim heflr aldrei í hug
komið né þeir mælt. Og það eitt, að
segja ósatt frá því sem fram fer, er
þó stærsta siðferðislega synd, sem
fréttablöð geta drýgt. Það er mann-
skemmandi fyrir þá sem það gera,
siðspillandi fyrir þjóðina og lýsir jafnt
fyrirlitning fyrir henni, sem fyrir öll-
um sannleik og réttvísi.
En svo ófagurt sem þetta er, og
svo ófagurt dæmi sem eitt blað hefir
öllum öðruin fremur af sér gefið í
þessu efni, þá er þó hitt sýnu verra,
er menn fara að leggja í einelti
einstaka menn, heiðvirða og nýta
menn, og reyna til að rœgja af þeim
drengshap og mannorð.
Pessar persónulegu ofsóknir eru
tiltölulega nýjar eða ekki mjög margra
ára hér af hendi pólitíshra flolcha.
Landstjórnar-atferlið gegn Skúla
Thoroddsen á sinni tíð kom þó ekki
fram af hendi neins flolchs. En of-
sóknirnar gegn þrem sýslumönnum
nú, Lárusi Bjarnasyni, Birni Bjarna-
syni og jafnvel Hannesi Hafstein, eru
hreinar og beinar flokks-ofsóknir.
Lárus Bjarnason er án alls eía lang-
frjálslyndasti, færasti og ötulasti þing-
maður í sínum flokki, enda eru of-
sóknirnar gegn honum að því skapi.
Eftir Hannes liggur það, þótt aldrei
væri annað, að búseta ráðgjafans var
boðin oss af stjórninni. Sá sem
þetta ritar, var vantrúaður á utanför
hans, er hún var farin; en árangur-
inn hefir sýnt sig. Því tjáir engum
að neita. Saga landsins ber hennar
menjar. Björn Bjarnarson er enginn
þingskörungur; en samvizhusamur í
því starfi sem öllu öðru. Enginn,
sem nokkru sinni hefir þekt hann,
mun nokkru sinni trúa á hann óráð-
vendni, ekki einu sinni eigingirni,
því hann hQfir aldrei eigingjarn mað-
ur verið — á það ekki til í eðli sínu.
Og dettur nokkrum í hug, að þeim
sem eru að reyna að drótta alls
konar óráðvendni að Lárusi sýslu-
manni, detti í hug að trúa sjálfir á
sakargiftir sínar? Örðugt er.að hugsa
sér það, þegar maður les t. d. prívat-
bréíið,. sem verið var að slægjast til
að birta frá honum nýlega í blaði
einu. Hann segir ekkert í því brófi,
sem ekki samir vel hverjum samvizku-
sömum og góðum dreng. Það er
þó sannarlega ekkert ódæði, að benda
mönnum á að gera ehld rangt með
vitlausri aðferð við verðlagsskrár-samn-
ingu. En þegar blað legst svo lágt,
að reyna að telja fáfróðum eða hugs-
unarlausúm mönnum (öðrum getur
það naumast verið ætlað) trú um,
að liér hafi maðurinn gert sig sek-
an í glæpsamlegu atferli (þar sem
hann gerir ekkert annað en það sem
honum sem vönduðum manni ber að
gera), þá má ætla, að þeir sem slíku
fara fram, hafi ekki miklu til að dreifa,
sem honum gæti orðið til sannar-
legs miska.
Þa-ð skal fúslega játað, að óréttvis-
leg og illgjarnleg ummæli hafa frá
gagnstæðri hlið verið liöfð um heið-
virða monn, svo sem Pál Biiem og
Dr. Valtý Guðmundsson. En enginn
hefir þó farið að reyna, að bendla þá
við hegningarlögin. Það er að eins frá
öðrum pólitíska flokknum, sem þess-
um ófagra ósóma er beitt — og munu
þó allir inir samvizkusamari menn í
flokknum fyrirverða sig fyrir þá flokks-
bræður sína, sem það iðka.
En það mun fara, hér, sem oftar,
að þegar ósóminn keyrir úr hófi, snýst
hann höfundum sínum um háls og
höfuð.
Menn eru ekki svo blindir til lang-
frama., að flesta fari ekki að ránia í,
að það hljóti að vera eittlivað varið
í þá menn, sem þörf þykir að
leggja svo blygðunariaust í eineiti.
Enginn niaftuv hefir hversdags-
lega hugmynd um, hve auðugir vér
íslendingar erum að liugviti og hœfl-
leilcum. En annaðhvert ár í Júlí-
byrjnn kemur þetta í ljós — á stöku
árunum, þegar Alþingi er háð. Þeir
menn, sem þá sifja í fjárlaganefnd,
fá yfirlit yfir, Iive auðugir vér erum
af verðleika-mönnum.
Bara urmullinn af „ættfræðingum“
(sem hafa tekið upp á að titla sig-
„fræðinga“, af því að ekki var elja
eða handlag til að læra að reka
„plukku" í skó) og „lýðháskólakenn-
urum“ (sem hafa þann verðleik til
að henna, að þeir hunna ekkert sjálfir)
og öðrum „fræðingum“ og „ofvitum“
verði ekki svo þykkur, að nefndar-
mennirriir missi sjónar á inum fáu
sönnu verðleikamönnum!
Þefill er heilbrigðisnefnd Eeykja-
víkur. Aldrei liefir saurrennu-óþef-
urinn í bænum meguari verið, en
síðan vér fengum heilbrigðisnefnd^.
Hamingjan gefi henni næmari þef-
færi en hún hefir!
Smávægis.
Yinfengi. Einhverju sinni rit-
aði Bjornstj. Bjornson öfluga með-
mæla-grein með manni í blað. —
Eitt andstætt blað sagði, að það væri
minna að marka, hvað Bjornsonsegði
um þennan mann, því að liann væri
einhver bezti vinur hans.
Bjornson svaraði og sagði á þá-
leið: Satt er það, að við erum vin-
ir; mér er betur við hann en flesta
menn. En hví er ég vinur hans?
— Af því að ég þehhi hann og hefl
reynt hann. Er minna að marka
orð mín fyrir það? Hvei'jum stend-
ur nær að halda uppi málstað manns,
heldur en vinum hans? Ilafi vinur-
inn vit á að meta og dæma og sam-
vizkusemi til að dæma rétt, þá er
hánn bezti og trúverðasti dómai'inn.
„RUWÐSSÍRIFT^-pennar, einfaldir og
tvöfaldir, uglu-pennar (ekta), Waverley-
pennar, lindarpennar, a 11 s k o n a r penn-
ar; pennaliöld, digur og mjórri, blýant-
ar, „afmánir“ (vidskelœdor) o. li. ritföng.
Jón Óiaisson.
Myndir. Kort. Slipsi
mjög miklar bii-gðir, margbreyttar,
fallegar, ódýrar, eru nú komnar.
Sojjía ^eilœann.
Laufásveg 4.
JCassar ór jánu',
sem eru óyggjandi í eldsvoða (eld-
trustir), nauðsynlegir fyrir embættis-
rnenn og „forretningsmenn" til að'
geyma í peninga, bækur og verö-
mæt skjöl, eru til, sölu.
Þeir, sem til eru nú, eru að inn-
anmáli: iengd 1(3 þml., breidd 10
Þmh, dýpt, 13 þml., og kosta þeir
90 krónur.
Stærri kassar fást pantaðir, en
þeir eru tiltölulega dýrari eftir stærð.
Sigfús Eymundsson.
i