Reykjavík - 13.11.1903, Síða 2

2
Rúsland og Japan.
Ófriðarblikan í Austur-Asíu
og tildrííg- liennar.
rr
Fyrstu tildrögin til óvildarinnar
milli Japana og Rúsa er að rekja ti!
iirsins 1895. Þá höfðu Japanar átt
I ófriði við Sínverja og borið hærra
.Mut, rekið Sínveria út úr Kórea,
lengið þá við friðarsamninginn í
ííímonóseki til að láta Formósa aí
□hendi við sig og nokkuð land að
~auki á meginlandinu, þar á meðal
liafnarborgina Poit Arthrar. Þetta
~vildu Rúsar ekki þola; þeir hafa þá
fyrir löngu vitað, hvað þeir setluðu
æér í Austur-Asíu. Japan fékk að
visu að halda Formosa, en Rúsar
fertgu Frakka og Þjóðverja í lið með
sér til að heimta, að Japanar sleptu
öilum yfirráðum á meginlandinu. ■-
Japanar sáu sér þá ekki fært að etja
kappi við þrjú norðurálfu-stórveldi og
«rðu að láta undan og skila Kín-
verjum aftur Port Arthur. Rúsar
t>áru það þá fyrir, að það væri háska-
legt fyrir sjáifstæði Sinaveldis, ef
öflugt ríki útlent hefði Port Arthur
ti sínu valdi. En tveim árum síðar
(1897) tóku Rúsar sjálfir Port Arthur.
Þetta svall Japönum, sem von til
var, og þá hitt eigi siður, er Rúsar
tiafa sýnt sig í að vilja ásælast Kór-
ea ©g ná fastatökum á því ríki. En
Kórea er Japönum ant um, því að
Japan er iðnaðarland mikið, og fær
frá Kórea mikið af verknaðarefni
sínu; þangað seija Japanar og mikl-
ar vörur og svo hafa þeir sent fjölda
manna til að nema þar land og setj-
ast þar að. Þeir eiga og mestalla
fróttaþræðina í landinu. Koreamenn
eru skamt á veg komnir, því að þeir
tiafa lifað við mikla kúgun og ó*
frelsi; en þjóðin er vel gefin að nátt-
wrafari, námfús og myndarleg, og
Japanar hafa ætlað sér að manna
þjóðina upp og dubba hana tilmeira
frelsis.
1900 tóku Rúsar Mandsjúrí á vald
sitt, þegar norðuráifu-stórveldin,
Bandarikin og Japnar áttu í ófriði
við Sínverja; en þeir sleptu ekki
landinu aftur, þegar stórveldin héldu
t»urt liði sínu, og höfðu þó heitið
því hátíðlega. Þó lofuðu þeir því,
að skíla Sinverjum aftur landinu að
fullu og öllu í síðasta lagi 8. Októ-
lier 1903. Þetta hafa þeir þó svikið,
eins og þeim er títt um öll sínheit.
En þetta varðar aðrar þjöðir, eink-
cm Breta, Japana og Bandarikjamenn,
því að verzlun Mandsjúrís við útlönd
var öll við þessi ríki, og hvað mest
við Japan.
Ég gat þess áður, að Rúsar hefðu
sýnt sig í því að ásælast Kórea.
Eins og ég hefi getið í fréttum blaðs
Jessa fyrir löngu og 1 „Skírni“ þ. á.,
reyndu Rúsar að fá skógarhöggs-rétt
m»pp með Yalu-fljétinu og umráð á
Eftirfylgjandi fiskiskip, sem öil eru í ágætu standi, eru til sölu fyrír L Á Cr T VERÐ. Skip--
unum fylgja segl, akkeri, festar, fiskkassar, vatnskassar og frystihús. Yfirleitt mega skip þessi teljast með
beztu skipum fiskiflotans hér við Faxaflóa,
„6r e t a“
80.j(fl tons, bygð 1885 úr eik; endurbygð 1896; virt á Kr. 12,200,00
„Hildur“................
„Agnes Turnbull* ".
„Isabella“..............
„Katie“ . . . . . .
Nánari upplýsingar gefur
landi þar. Þetta höfðu þeir fengið
fylkisjarl einn til að veita sér. En
Japanar urðu við þetta uppvægir og
fengu Kórea-keisara til að neita að
staðfesta samning þennan. Japanar
lögðu þegar herskip í fljótsmynnið og
hafa meinað Rúsum umferð um fljót.-
ið síðan. Rúsar létust slá undan
þá og vildu semja við Japana, og
kvisaðist það um tíma, að samning-
ar væru á komnir, þannig að Rúsar
yrðu kyrrir í Mandsjúrí óátalið af
Japönum, en Japanar mættu hafa
yfirumráð á meginhlut Kórea. Þetta
hefir þó reynst ósatt, Japanar
heimta, að Rúsar efni orð og sleppi
Mandsjúrí við Sínverja.
í öndverðum Október buðu Rúsar
Japönum þau formiegu boð, að þeir
skyldu skifta með sér Kórea, en
Japanar þá ekkí ýfast við Rúsum í
Mandsjúrii. Þessu neituðu Japanar,
en heimta fastlega, að Rúsar rými
Mandsjúrí, og hafi þar að eins hæfi-
lega mikið gæzlulið fram með járn-
brautinni.
Af þessu er orðið svo fátt milli
Rúsa og Japana, að mjög er óttast,
að tílófriðar dragi. Hvorirtveggju þyk-
jast í alt búnír, en láta þó í veðri
vaka, að ekki muni hætt við að til
ófriðar komi. Sum merk norðurálfu-
blöð eru á þvi, að ekki muni verða
úr ófriði, en önnur eru á gagnstæðri
skoðun. Ég er satt að segja frcmur
hræddur um, að úr þessu verði ó-
friður. En ef svo verður, þá má
teija víst, að hann sé um það leyti
að byrja, eða byrji að minsta kosti
fyrir árslok.
Ástæðan til að ætla þetta er sú,
að sýnilegt er, að Rúsar ætla sér að
ná Kórea á sitt vald; þykir hún ó-
þægur fleygur eða fleinn í holdi í
landeignum sínum, þar sem þeir hafa
79.-J4 — — 1878 n 1892 - - - 10,900,00
93.48 — — 1878 n 1893 — - - 11,250,00
86.J7 — — 1884 — — - - 12,200,00
75-18 : — — 1878 —• — - - 11,150,00
r • / '» • V
A Sg( )ir kMgll kaupmaður. irðss 011
á sínu valdi landið að norðan, vest-
og sunnan. En óhægra mundi þeim
um, ef Japanar hefðu þegar áður
náð Kórea á sitt vald, og einkum
ef þeir hefðu tekið Port Arthur af
Rúsum. En nái Rúsar Kórea, þá er
sem Japan só sært banasári. Þá
kippir það fótum undan verzlun
Japans og framleiðslu og landið (ey-
jarnar) liggur bert fyrir árás af hendi
Rúslands, ef það verður magnaðra
sjóveldi en Japan.
Enn hafa Japanar yfirhöndina á
sjó, meiri herflota og betri, en Rús-
ar hafa þar í austurhöfum.
Nú sem sem stendur hefir Japan
12 ný óg vöndúð veruleg stórskip:
Vígskip: bygð tons míluferð
í Mikasa 1900 15,200 18 V2
2 3 Hatsuse Asahi 1899 15,000 18—19
4 Sjikisjima 1896 15,000 18—19
5 6 Yashima Fusji Brynskip: 1896 1 2,300 18
7 Asama
8 9 Tokiwa Idzumo 1898 8,800 -—99 ’ 22
10 Iwate
11 12 Yakymo Adzuma 1899 9,880 20
Skipin 1.— -4. hafa hvert 4 fallbyss-
ur með 12 þml. hlaupi, 14 með 6
þml. hl. og 20 tólfpundara- — Skipin
5.—6. hafa hvert 2 12-þml. fallb. og
10 6-þml. Skipin 7 — 9 hafahvert 4
8-þml. fallb., 14 6-þml.og 12 tólfpund-
ara. — Skipin 10.—12. liafa sama,
nema að eins 12 6 þml. fallbyssur.
Auk þessa hafa Japanar tvo bryn-
dreka eldri, 14 beitiskip smærri (mörg
af þeim einkar hraðfara og skotmögn-
uð, 17 tundurspilla og 50 tund-
urbáta af jinni stærð og lögun.
bygt tons fer&>
1894 10,950 1T
1898
12,654 18.
-1900
1900 12,700 181/.,
í sjóliðinu eru 2760 foringjar og
28000 menn að auk. Þess utan urrt..
20,000 varaliðar.
Rúsar hafa þar í austurhöfum nú;
8 stórskip: -
Vígskip:
1 Poltava
2 Petropavlosk
3 Sevastopol
4 Peresviet
5 Ostabia
6 Pobieda
7 Retvisan __
Brynskip:
8 Gromovol 1899 12,336 20
Skipin 1. —3. hafahvertl2 6-þml..
fallb. og 12 sexpundara. — Skipin
4 — 6 hafa hvert 4 10-þml.og 11 6-þml..
fallb. og 20 tólfpundara. — „Retvisan“
hefir 4 12-þml. og 12 6-þml. fallb..
og 20 tólfpundara. — „ Gromovol “•
hefir 4 8-þml. og 16 6-þml. fallb. og-
15 tólfpundara.
Auk þess hafa Rúsar þar eystra
tvö geysistór beitiskip gömul (Rosia
og Rurik), en tvísýnt þykir, hve víg
fær þau eru; svo hafa þeir sex beiti-
snekkjur smærri, 14 eða^löjtundur-
spiila og 20 tundurbáta. Neðansjá-
varbáta vita menn ekki til að þeir
hafi þar neina.
Sjóliðið rúsneska þykir skjóta fyrir-
taks vel og hefir það verið mjög iðk-
að í Sumar, er leið. En Japanar eru
heldur eklci neinir klaufar, enda hafa
þeir iíka lært af Bandaríkjamönnum,
sem nú eru beztir stórskotamenn í
heimi.
Eitt vígskip og eitt brynskip rús-
neskt, bæði ágæt, eru nú, að menn-
ætla, á leið austur. En kæmi nú
þegar til ófriðar, er örðugt að sjá^
hversu Rúsar gætu sent herskip frá
norðurálfu til Asíu, því að þeir eiga
engar kolastöðvar á leiðinni, og sam-