Reykjavík - 08.04.1904, Blaðsíða 3

59
Foulard-silki
Biðjið um sýnishorn af vor- og sutnar-siikjum vorum.
Sérstaklega: Þrykt Siiki-Foulard, hrá-siiki, sftcssaiines, Louisines,
Sveizer-ísaumsssiiki o. s. fr. fyrir föt og' blússur, frá 90 au, og þar yfir
pr. meter.
Yér seljum beinleiðis einstaklingum og sendumtn silki, þau er menn
kjósa sér, tollfriit og touruargjaidsfrítt hoim til rnanna.
Luzern y 6 (Schweiz)
Silkivarnings-U tfly tj endur.
Fyrirlestur
í Báruhúsinu á Sunnudaginn kem-
ur kl. 4 e. h.
Allir velkomnir.
3. ðsiinnð.
Um grástein og steypustein.
--0 —-
í 12. tölublaði „Reykjavíkur“ þ. á.
stendur grein með fyrirsögninni:
„Meðal annars“ og er hún um verk-
smiðjuna „Mjöini“ og er þar ná-
kvæmlega skýrt frá tilgangi og til-
högun þeirrar verksm. með skáldleg-
um hugmyndum og miklu lofsorði á
hana lokið.
Mér hafa nú mikið brugðist vonir
þær, sem ég gerði mér um verksm.
þessa þegar verið var að byggja hana,
því að ég hafði gert mér vonir um,
að byggingar úr efni því, sem verk-
sm. framleiðir (steypu-steini) mundu
verða að mun ódýrari1) en úr grá-
steini (Dolerit) og steinbyggingum
mundi þar af leiðandi fjölga, og hefði
þá mikið verið unnið; en því miður
verða hús úr steypusteini dýrari, en
úr grásteinij.eins og síðar mun sýnt
verða.
Síðari hluti greinarinnar er mjög
villandi og ekki sem vingjarnlegast-
ur í garð steinsmiða og hefir höf-
undi þótt vel við eiga að fara hér
nokkuð hörðurn orðurn um þeSsa
stétt manna; það var heldur ekki
þörf á öðru, því það er náttúrlega (frá
höfundarins sjónarsviði) ekki nema
sauðsvartur almúgi, sem hór á í hlut..2)
Höfundnr álít-ur fullareynslu fengna
fyrir því, að hús úr íslenzku bruna-
grjóti, sem alment hafi verið brúk-
að hér siðastliðin 23 ár, séu alger-
lega óbrúkandi og vitnar í Alþingis-
húsið. Það er bygt úr íslenzkum
grásteini (en ekki því sem alment er
kallað brunagrjót)3); það er ekki sem-
entshúðað að utan og kvað ekki vera
rakalaust á austurgafli og suðurhlið.4)
Það vita nú allir, að grásteinn leið-
ir raka, sé hann ekki sementhúðað-
ur, en skyidi ekki steypu-steinn (sem
ekki er nema x/13 hluti af sementi í)
gera það Uka?5)
Það er álitið erlendis, að í stein-
Bteypu, sem ekki á að leiða raka,
megi ekki vera minna sement en ^/g
—^Iiq hluti, því sé sementið minna,
fyllir það ekki holið á milli sandkorn-
anna og steypan verður þar af leið.
andi ekki þétt og er hún þá ekki
betri en grásteinn til byggingar6).
(Niðurl. næst).
Svar ritstj. „Reykjavíkur"
til hr. Páls Ólafssonar.
Fyrir málefnisins sakir höíum vór
tekið upp framanritaða grein, svo
illa sem hún ér rituð. Af sömu á-
stæöu svörurn vér henni, svo leitt
verk sem það er a.ð svara grein, sem
að efninu til er iiygð á vanþekkingu
og ósannsögli, og höfundi, sem oss
er að öllu öðru ókunnur (bæði í
raun og sjón) en þeirii ódrengilegu
illkvittni í vorn garð, sem hann beit-
ir í greininni.
Til yfirlitsléttis höfum vér sett
smátölur (x, 2 o. s. frv.) við setning-
ar þær í grein hans, sem vér svör-
um, og merkjum vér svör vor hér
sömu tölum, svo að auðvelt só að
finna, hvar svör vor eiga við.
a) Sá maður, sem býr sér til
heimskulegar vonir eða ónærgætnis-
legar, má sjálfum sér um kenna ef
þær bregðast. Hvernig fór hr. P. Ó.
að láta sór detta í hug, að grjót
marg-unnið [o: 1. mulið; 2. blandað
sandi og sementi; 3. slétt-steypt í
mótum, og 4. þurkað] verði „að mun
ódýrara", heldur en hráefnið (grjótið)
grófhöggið? Til þess þarf ímyndun-
arafl stutt stakri vanþekkingu eða
hugsunarleysi.
2) Það er alveg ný kenning, að
það só ósanngjarnlegt í nokkurra sér-
stakra manna garð, að halda því
fram, að vai'legra sé að trúa óvil-
höllum mönnum heldur en vilhöllum.
Og annað höfum vér ekki sagt, en
að það sé varlegra að trúa ekki á-
ætlunum vilhallra manna (steinsmið-
anna) um samanburð á efniskostnaði
á steyptum steini og ósteyptum. ~
Auk þess er sagt, að sumir þeirra
sé ekki svo vandaðir að segja satt.
Þessi ummæli vóru bygð á dœmi,
sem oss var kunnugt um. En nú
hefir P. Ó. alveg óbeðið styrkt þessi
uramæli vor með nýju dæmi — dæmi
sjálfs sín, 3em sýnt skal verða hérá
eftir.
Hr. P. Ó. segir um ritstj. þessa
blaðs, að „frá hans [ritstjórans] sjón-
arsviði" sé ekki þörf á að tala hlifð-
Nýir kaupendur
geta fengið „REYK JAVÍK"
frá 1. Apríl til ársloka fyrir 75 aura.
Þeir fá herkort blaðsins (9 —f-12
þuml.) með.
arlega, þegar „ekkiíhlut nema sauð-
svartur almúgi.“ — Þessi ódrenglegu
iilkvittnis-ummæli hans í vorn garð
rökstyður hann með engu og getur
ekki óljúgandi rökstutt með neinu.
Hvar og hvenær hefir ritstj. þ. bl.
sýnt ísl. alþýðu það i orði eða verki
að hann hefði þá fyrirlitning á þorra
landa sinna eða það horn í síðu þeirra,
að hann álíti þá ekki sanngirni veiða
eða kalli þá „sauðsvartan almúga"?
Yér skjótum því máli til allra almúg-
amanna á íslandi.
3) Hr. P. Ó. segir, að alþingishúsið
(og önnur steinhús hér só bygð úr
ísl. grásteini, „en elcki því sem ai-
nrgnt er kallað brunagrjót.“ Síðan
nefnir hann þennan „grástein" sinn
„dólerít". Yér höfum aldrei einu orði
um það farið, hve mörg nöfn væru
til á steini þessum, eða hvað hann
væri „alment kallaður", en vér höf-
um nefnt hann það sem hann er:
brunagrjót. Það er ekki einn ó-
brunninn steinn í þinghúsinu; það
vei'ður aldrei flækt með neinum sór-
stökum nöfnum á steininn. Hann
verður sama brunagrjótið, hvort sem
hr. P. Ó. vill titúlera hann „dólerít"
eða „grástein", þó að hann sé eldri
en hraungrýtið.
4) Svo „alþingishúsið kvað ekki
vera rakdaust á austurgafli og suð-
urhlið“H. Nei! Það er sá versti
rakarass alt saman, á öllum hliðum.
r>) Hr. P. Ó. spyr, hvort steypu-
steinn, sem ekki er nema ^ sements
í, muni ekki líka leiða raka eins og
brunagrjótið, og ætlast auðsjáanlega
til, að svarið sé sjálfsagt: „jú“. En
svarið er alls ekki eins óyggjandi. eins
og hr. P. Ó. hyggur - hvorki óygg-
jandi já né óyggjandi nei. Hr. P.
Ó. virðist ætla, að þéttleiki steyp-
unnar só einvörðungu kominn undir
því, hve margir hlutar af sementi sé
í henni. En það er alls ekki svo.
Það getur verið til sú sementsteypa,
með 11io sements, sem só óþettari en
önnur með Vi3 sements eða jafnvel
minnu sementi. Þar kemur til greina
bæði gæði sementsins, sem geta ver-
ið mjög misjöfn (svo að Vis úr af-
bragðs sementi verði miku betri en
i/io eða jafnvel x/9 úr lólegu), og svo
getur verið stór munur á mulning-
num og sandinum. En megum vér
beina annari spurninu — ekki til hr.
P. Ó., heldur til allra skynsamra og
róttsýnna manna: hvort er líklegra
til að leiða raka, steypusteinn úr vel
umiu (verksmiðju unnu) grjóti(muldu),
blönduðu ágœtum steinsandi muld-
um (ekki skítugum leirsandi eða sölt-
um sjávarsandi) og fyrirtaks-sementi
íinðarpenna
fjrsta skipi. Yerð 60 au. til 15 kr. og
þar á milli. iGN ÓLAFSSON.
yfatokópfobxknr
nú seldar kaupmönnum víðsvegar um land,
og fleirum. JÓS3 ÓLAF5SQN.
að ^/jg — eða þá islenzkur brunninn
„grásteinn", holur allur eins og njarð-
arvöttur?
6) Því sem hr. P. Ó. (jafn skiln-
ingslítill og ranghermur sem hann
sýnir sig annars í þassari grein) segir
um „erlenda reynslu“, göngum vér
framhjá sem annari staðleysu, þang-
að til hann sýnir heimildir sinar fyrir
þeirri staðhæfing. Vér verðum að svo
komnu að efast sterklega um, að
hann skilji rótt, það sem hann þyk-
ist hafa eftir, eða að honum sé trú-
andi til að vilja hafa rétt eftir. En
velkomið skal honum rúm til að leiða
fram vitnisburðina um þessa erlendu
reynslu. (Niðurl. næst).
IRc^UjaviU oð Qi'cnt>. .
t Frú Þóra S ígurðardóttir, hús-
freyja hr. bókhaldara Árna Eiríksson-
ar, andaðist hér úr tæringu á Langa-
frjádag. Hún var valkvendi ogfíæfi-
leika-kona mikil. Hr. Á. E. hefir
verið mikill raunamaður þetta miss-
iri — mist á því móður sína, barn og
konu.
Lciðréttiugar,
sem góðir menn eru beðnir að at-
huga:
— í 5. tbl. þ. á. (18. bls.) stend-
ur í síðasta vísuorði 1. erindis: „landi
voru’ þjóð“ fyrir: „landi voru’ og
þjóð“.
— í 13. tbl. (52. bls.) stendur (um
sjóð Rvíkur-deildar Bókm.fél.) „16613
kr“ fyrir: „3113 kr.“ (og „15000“
fyrir „1500“, sem veldur fyrri vill-
unni).
— í síðasta (15.) tbl. ofarlega í 1.
dáiki á 55. bls. (um ísl. smjör) stend-
ur „90 — 95 au.“ (pd.) í stað „82—
86^/a au“. (o: 90 — 95 sh. pr. cwt.).
Allar auglýsingar,
sem birtast eiga í
„Reykjavík“
verður að alhenda
í síðasta lagi áliád.
hvers píkutlags.