Reykjavík - 10.06.1904, Qupperneq 2

102
tteimsendarma miUi.
Rvík, 9. Júní.
Eints,já-orrustuinii, sem blað
vort gat um, allra blaða fyrst hér, fyrra
“■ Föstudag, hafa nú komið nákvæm-
ari fregnir af. Eiginiega væri rér.t-
ara að kenna orrustuna við Nansjan,
því að þar stóð höfuðorrustan. Kin-
tsjá er bær með brautarstöð á Port
Arthur-brautinni og var þar nokkurt
lið og fallbyssur; en aðailega höfðu
Rúsar biiist um á Nantsjan-hálsi
suður af borginni og hlaðið þarvirki
og víggirðingai, rammleg mjög;
höfðu þeir þar 70 ..fallbyssur stórar
(fluttar þangað frá Port Arthuij og
9 smærri falibyssur. Annars höfðu
þeir skipað svo iiði á hæðirnar (háls-
hryggina), að þeir ætluðu að varna
Japönum að komast Iengra suður,
og höfðu því varnir um þveran skag-
ann skáhalt til suðausturs. En í
Talienwan-flóa hötðu Rúsar fallbyssu-
snekkju, er skotist hafði þangað frá
Port Arthur,
Japanar höfðu lið miklu meira, en
áttu ákaflega ilt aðsóknar. Rúsar
höfðu t. d. á Nantsjan fyrir utan
skotgarða sína og viggirðingar lagt
sprengivélar í jörð niður og höfðu
þræðina úr þeim hjá sér, og auk
þess gírt gaddavírsnetjum þar um-
hverfls, til að tefja áhlaup Japana,
en áhlaup eru því mannskæðari sem
lengur stendur á hlaupinu, því að
alt af á meðan geta verjendur látið
lallbyssuskot dynja á áhlaupsmönn-
um.
Áður en Japanar byrjuðu atsókn-
ina, vörðu þeir mörgum dögum til
að kanna umbúnað , Rúsa, hversu
honum væri háttað og hve sterkur
hann væri. Gengu þá nokkrir for-
ingjar daglega ásamt nokkrum liðs-
mönnum svo nærri virkjunum, að
þeir vóru vel í fallbyssu-skotmáli.
Pá skutu Rúsar á þá og féllu auð-
vitað nokkiir menn af Japönum við
þetta, en þó vonum færri. Þetta
reyndu þeir daglega á alla vegu, sem
að varð komist. En er kúlur Rúsa
sprungu, þá söfnuðu Japanar vondi-
lega saman brotunum, og athuguðu,
nr hverri fallbyssu hvert skot. kom,
©g hve mörgum fallbyssum skotið
var á hverja hlið. Kúlubrotin mældu
þeir síðan nákvæmlega, og með þessu
fengu þeir vitneskju um, hve stór-
skeytar fallbyssurnar væru, og nokk-
urneginn, hve margar.
Rúsar höfðu hins vegar enga hug-
mynd um stærðina á fallbyssum Jap-
ana, og skildu ekki í, að þeir gætu
hafa flutt þar að margar stórar fall-
hyssur svo fám dögum eítir að þeir
höfðu komið þar fyrsta liði á land.
Og það grunaði þá sízt, að Japanar
hefðu á þessum fáu dögum lagt
létta járnbraut 30 mílur vegar (ensk-
ar) frá lendingarstað sínuxn og ekið
»ð stórum fallbyssum.
21. f. m. byrjuðu Japanar svo að
ráðast á Rúsa daglega. Höfðu
þeir þá og komist að því, að all-
langt suðaustur frá Nantsjan var
skarð í hálsana, þar sem fámentvar
varnarlið fyrir og því tiltök að kom
ast suður um og sundra svo liði
Rúsa í tvent; en lið var á öllum
hálsadrögunum, er liggja suður og
austur.
25. f. m. að kvöldi vóru Japanar
búnir til höfuðatlögu og hófst hún
um miðnætti með árás á Kintsjá;
en Japanar höfðu orðið að dreifaher
sínum suðaustur eins langt og Rús-
ar vóru fyrir. Yeður var ákaflega
hvast og niðdimt af nótt. Þó leið
ekki á mjög löngu áður Japanar
náðu Kintsjá og fallbyssum þeim er
þar vóru. FJýði lið Rúsa suður til
Nantsjan, og þar hófst nú atlaga kl.
4 og 40 mín. um morguninn. En
sakir þoku gat sumt af stórskotaliði
Japana ekki hafið skothríð fyrri en
fjórð fyrir miðmorgun.
Japanar höfðu tundursnekkjur
nokkrar og tundurspilla (4 skip alls)
í Kinfsjá-fióa (að vestan) og hófu
þeir einnig skothríð á Rúsa frá skip-
unum. En af snekkju RúsaíTalien-
wan-flóa var aftur skotið á syðstu
fylking Japana (að austan) frá því
stundu eftir dagmál.
Þarna dundi nú fallbyssuhríðin
allan daginn. Um dagmálaskeið lin
aði dálítið skothríð Rúsa og gátu þá
Japanar færst lítið eitt nær. En svo
vóru varnir Rúsa sterkar, að eigi
vóru tiltök að gera fótgönguliðs-áhlaup
fyrri en stundu fyrir miðaftan.
Um þessar mundir berast Oku,
yflrhershöfðingja Japana, þau tiðindi
frá fylkingarörmum, að skotfæri til
fallbyssnanna væri rétt á þrotum.
Hann sér, að þá er ekki nema um
tvent að tefla, bíða algerðan ósigur
eða ná virkjunum með áhlaupi þar
í stað meðan enn væri skotfæri tii
að gera hríð með jafnframt áhlaup
inu. Skipar hann nú nokkru liði til
áhlaups; gaddavírinn tafði, en Japan-
ar gátu þó rutt sér braut, en svo
komu sprengivélar. Þeir komust
utanhjá þeim nokkrum og gatu skor-
ið þræðina sundur, er til Rúsa lágu.
En svo var skothríð Rúsa megn, að
hvert mannfibarn féll, er í áhlaupinu
var, foringjar og aðrir. Oku skipar
þá nýjum herflokki til áhlaups; þeir
komust og langt áleiðis áður þeir
félli; en á sömu leið fór sem fyrr,
að hver maður, sem í því áhlaupi
var, féll dauður. Enn skipar Oku
nýju liði að gera áhlaup; eigi náðu
þeir þó enn virkjum Rúsa, og féll
enn flest af liðinu, en nokkrir hörf-
uðu aftur við svo búið. Níu sinn-
um gekk svona alls, áður en Japan-
ar næði virkjunum í 10. áhlaupinu.
Skip Japana í Kintsjá-flóa urðu að
ieggja nokkuð frá landi um fjöruna
og gátu þá ekki skotið á Rúsa; en
með flóðinu komust þau aftur nær
landi og hófu skothríðina á ný sem
harðasta um sama leyti sem fótgöngu-
lið Japana geiði áhlaupin, og það
hafði riðið baggamuninn. Þá er Jap-
anar komust inn yflr virki Rúsa,
hófst návígis-bardagi með skamm-
byssum og byssustingjum, og hröktu
þeir þá Rúsa fljótt burt, því að Jap-
anar eru miklu flmari en Rúsar með
byssustingjunum. Tveim stundum
eftir miðaftan blakti sólfáni1) Japana
yflr Nantsjan-virkjum, þá hafði orrust-
an staðið 16 stundir samfleytt, en alls
hafði barist verið 6 daga, fráþví 21.
f. m.
Mannfall og tjón í þessari orustu
verður eigi fullhermt með vissu enn
þá. Þó mun fai<j nærri um það
Japana megin, að 2000 manns hafi
særst af þeim, fn 1500 fallið. Yflr
500 rúsnesk lík hafa Japanar fundið
á vígvelli, en um tölu særðra manna
Rúsa megin er alt óvísara, Þó er
talið víst, að hún muni eigi lægri
vera en 1500 til 2000.
87 fallbyssur tóku Japanar þar,
fle*tallar í góðu standi, og mikið
herfang annað.
Fjórar varnar-línur höfðu R.úsar
þvers um skagann fyrir sunnan Nan-
tsjan en norðan Port Arthur. Eigi
vita menn enn gerla, hve langt suð-
ur Japanar hafa komið liði sínu, en
líklegt er að þeir hafl þurft nokkurra
daga hvíld eftir Nantsjan orrustuna.
er talin er með þeim blóðugustu
bardögum, er sögur fara af á síðari
öldum. Hinsvegar er kvis um það,
að Rússar muni hafa gefist upp við
að verja þessar syðri varðlínur og
hafi lið þeirra, er undan komst,
haldið inn í Port Arthui'.
Sumir hafa það nú fyrir satt, en
eigi skal það hér dýrra selt en keypt
er, að Stössel, yfirforinginn í Port
Arthur, hafl sjálfur átt að vera með
og stýra bardaganum við Nantsjan.
Japanar tóku nokkra fanga í orr-
ustunni við Nantsjan, en ekki er
þess enn getið, hve margir þeir hafl
verið.
Svo segir símskeyti að austan 31.
f. m. (þó eigi frá Japans-stjórn), að
Japanar sé komnir inn í Dalny; hafi
Rúsar mörgu spilt þar og mikið
brent, en þó eigi sprengt upp hafn-
argarðana.
— Rúsar segja að varðliðið í Port
Arthur sé 25,000 manns. Japanai
segja, að það sé ekki yflr 20,000.
— Innan hálfs mánaðar (frá 26.
f. m.?) segjast Japanar geta byrjað
af alefli umsátina um Port Arthur
á landi. Þeir fullyrða að bærinn
fái eigi varist lengur en 1 mánuð.
— 100,000 kvað umsátursher Jap-
ana um Port Arthur vera.
— Frá Pétursborg kemur sú fregn,
að í Ljá-yang sé vistir allar á þrot-
um. Þetta mun satt vera; það má
1) Fáni þeirra er rauður með geisl-
andí sól í miðju.
ráða af því, að konur og börn og
allir óvopnfærir menn hafa verið
reknir burt úr borgunum Ljá-yang
og Múkden, og síðasta fregn segir
frá Harbin líka.
— Fregnin um Nansjan-orrustuna
hefir slegið megnum örvæntingarhug
yfir Rúsa.
— Rúsnesk blöð tala nú um að
kveðja 1,500,000 manns til vopna og
senda aust.ur. En herkænir aðstoð-
arritstjórar allra blaða annara landa
telja slikt fjarstæðu. Jafnvel Mili-
iariisch.es Wochenblatt og Köln. Zeit.r
sem bæði eru þó Rúsa-vinir, segja,.
að Rúsar geti ekki fætt meiri her
en 250,000 til 300,000 manns aust-
ur í Mandsjúrí. Járnbrautin yfir 8í-
beríu var svo veikbygð, að hún þolir
ekki þá miklu flutninga, sem nú eru
yfir hana, og bilar hér og þar nærri
daglega.
— Með ICuropatkin er nú stjórnin
og flestir Rúsar mjög óánægðir;
kenna honum um stríðið í fyrstu, og -
að hann hafl engan nýtan viðbúnað
til þess haff, meðan hann var her-
málaráðherra. Það er sagt, að keis-
ari sé svo óánægður við Kuropatkin,
að ekkert annað en óttinn við, hve-
illa það liti út í augum annara þjóðar
aftri honum frá að sinni að setja
hann af.
— Almenningur hugsandi manna
í Rúslandi vill m't láta semja frið
sem fyrst; þeirrar skoðunar eru bæði
embættismenn, háskólakennarar, lög-
fræðingar, stjórnmálamenn og jafnvel
menn, er verið hafa áður trúnaðar-
menn keisara og í ráðaneyti hans,
ekki að orða kaupmenn, bændur og
alþýðu. En enginn maður hefir þor
og þrek til að segja keisara slíkt og
blöðin þora ekki að ympra á neinu í
þá átt. Hann veit ekki annað, en
að öll þjóðin sé hefndarþyrst og í
sigurhuga. En óánægjan ersvomegn
meðal alþýðu, að það gengur jafnvel
ekki róstulaust af að komahermönn-
unum nauðugum af stað austur.
Uppþot viða um ríkið, sér í lagi
hefir eitthvað kveðið að því í Pól-
landi, en stjórnin bælir niður allar
fregnir um það. Þó vita menn nú
með sannindum, að í Varsjöfu einni
lét stjórnin hér á dögunum hengja
600 manns á.n dóms og laga.
— Þjóðverjar og Rúsar eru eitt-
hvað að semja með sér; fullyrt að
uppkast samningsins sé þegar full-
gert, þess efnis, að Þjóðverjar skuli
styrkja Rúsa að málum og, ef til
kemur, veita þeim lið með her sín-
um og ílota gegn sérhverri tilraun
af hendi Breta og Bandaríkjamanna
til að koma friðarsamningum við
Japana undir málamiðlun eða úr-
skurð stórveldanna. — Þetta eröllum
frjálslyndum Rúsum mjög illa við,.
því að þeir hata allir Þjóðverja-
Þjóðin vill því að friður sé saminn
undir eins og Port Arthur er komin