Reykjavík - 08.06.1905, Blaðsíða 2

114
REYKJAYÍK
KR. KRISTJÁNSSON,
SkólaTÖrðustlg 4,
smíðar manna bezt húsgögn og gerir yið
Afgreiðslustofa „Rcykjavikur“
er nú á Laufásvegi 5.
Telefónar ,.Reykjavíkur“ eru:
Mr. 29. Afgreiðslustofan (og ritstjórinm
Laufásv. 5.
Hr. 80. Ritstjórinn (Landsbókasafnið).
Telefón prentsmiðjunnar er Nr. 71.
— Xaupendur í bænum, sem ekki fá
blaðið með skilum, gera oss greiða með því
að láta afgreiðslustofuna vita það sem fyrst.
— Þeir kaupendur, sem hafa skift um
bústað, eru beðnir að gera aðvart í
afgreiðslustofuna (Laufásvegi 5).
Ritsíminnn.
„Bráðabirgða-fjárlög! “
„Fjáreyðsja af landssjóði án heim-
ildar Alþingis!“
Þetta klingir við hjá málgögnum
stjórnarfjanda.
Hvað er satt í því?
Alþingi hefir veitt fé (35000 kr. á
ári um 20 ár) til símasambands (o:
sæsíma) milli íslands og útlanda.
Ekki tjáir að þræta því, með því
að það hefir veitt verið þing eftir
þing í fjárlögunum.
Gegn þessu hefir Stóra norræna
ritsímafélagið skuldbundið sig til að
leggja 300,000 kr. til lagningar land-
síma um ísland.
Og meira en þetta þarf landsím-
inn ekki að kosta. Það þarf ekki
einn eyri úr landssjóði til þess að
leggja hann — ef menn láta sér
nægja einfaldan járnþráð, eins ogvel
má við una.
Þó að ráðherrann hafi keypt staura
þá sem nauðsynlegir eru, þá þarf
þeirra til símalagningarinuar, hvern-
ig sem henni verður liagað, og ekki
þarf að verja — og ekki hefir verið
varið — einum eyri úr landssjóði
fyrir þá.
En þá varð að panta þegar í haust,
er leið, ef lagningunni átti að geta
orðið lokið sumarið 1906. Því að
svo langan tírna-lekur það að gagn-
taka þá með fúavörnunar-áhurði.
Landsímann má því leggja án
þess að veita neitt sérstaklega til
þess dl landssjóði.
Og í hverju er þá riðið í bág við
fjárveitingarvaid Alþingis?
Hitt er annað mál, að miklu trygg-
ara og endingarbetra, og því til lang-
frama ódýrara, er, að hafa bronzi-
þráð, og hann tvöfaldan, í stað járn-
þráðar.
Fram á það fer ráðherrann í frum-
varpinu til fjárlaga, sem lagt verður
fyrir þing í sumar.
En það kostar um 144,000 kr.
rneira.
Það er á þingsins valdi að veita
þetta fé eða ekki.
Yilji það ekki veita féð: gott og
vel, þá verður því heldur ekki varið
til þessa og þá fáum vér lakarí sím-
ann.
En engum þingmanni mun bland-
ast hugur um, að það sé margfalt
betra, að taka dýrari og betri þráð-
inn, þó að hann kosti 144,000 kr.
meira.
En, sem sagt: það er á þingsins
valdi. Ráðherranum hefir aldrei til
hugar komið, að gera þingið forn-
spurt um nokkurn hlut í þessumáli.
Hann hefir að eins gert samning
samkvœmt fjárveiting Alþingis —
ekki neitt þar um fram.
Öll stóryrðafroðan er hér því bygð
á uppspuna stjórnfjenda Dlaðanna.
Þetta er þeirra vanalega aðferð:
Ijúga fyrst, að hitt eða þetta hafi
verið gert, og byggja svo á lyginni
róg og skammir.
Loftritun eða simritun á landi,
Hvort er betra?
Setjum svo, sem ekki er, að loft-
ritun væri jafn áreiðanleg og símritun,
og að hún yrði ekki dýrari — samt
sem áður yrði hún margfalt gagns-
minni.
Símann (þráðinn) má nota í einu
jafnt til nfsíma og faZsíma (telefón).
Hvar sem vill á landinu má leggja
þráð út fr á aðal-þræðinum, langt eða
skamt, með litlum kostnaði og nota
fyrir talsíma. Og með þvi móti má
hafa svo margar talsímastöðvar á
landinu, sem vera vill. Það kostar
sárlítið, því að sami þráðurinn er
notaður sem til ritsímans, þ. e. rit-
síminn er notaður fyrir talsíma jafn-
framt. Það þarf enga kunnáttu til
að nota hann.
En loftritunin verður að eins notuð
til að senda skeyti milli inna dýru
stöðva. Þar þarf á hverri stöð afar-
dýran sérfræðing til að gera við,
er eitthvað bilar. Og loftritastöðvar
eru einlægt að smábila — daglega.
Er enginn munur á Þessu?
Heimsendanna milli.
-:o:—
Síðasta frægðarverk Japana.
m oiii ger-ejflöur.
Rúsar mist 20 skip.
Eitt að eins sloppið til Vladivostok.
Japanar að elta hin og sökkva þeim
eða taka þau.
Allir Jirír aðmírálarnir orönir
fangar Japana.
27. f. m. var floti Rúsa kominn
norður í Krusenstern sundið milli ey-
janna Tsu-síma og Iki-síma, en þær
liggja milli Kjúsjú og Kóreu.
Togo aðmíráll lá þá með allan sinn
flota i Mesampó (austantil á suður-
strönd Kóreu, nv. frá Tsú-síma ey-
junni). Þar hafði hann haft nú um
hríð aðal-flotastöð sína.
Hann fékk loftskeyti frá eyjunni
(Tsú-síma) um þetta og brá þegar
við með flota sinn allan.
Þá er hann kom að, var floti Rúsa
kominn norður úr sundinu. Þeir
vóru þar með alla þrjá flota sína (1.
2. og 3. Eystrasalts-flota) og stýrðu
þeim aðmírálarnir þrír: Niebogatoff
(3. flotinn), Folkersham (2. flot.) og
Rosjdestvenski (1. flotinn); hann hafði
yfirforustuna. Rúsar stefndu norður
og sigldu svo, að vígskip þeirra in
miklu, átta talsins, fóru austast, en
beitiskipin vestast; en í miðju vóru
in smærri skip, strandvarnarskip,
tundurspillar og flutningaskip.
Togo sendi fyrst 60 tundurbáta að
norðan inn i miðjan flotann. Tundur-
bátar eru smá skip og veikbygð, og
þetta 4—5 menn á hverju; en þau
flytja sprengiskeyti, sem geta sett
gat á stærsta vígskip undir sjávar-
máli.
Þessir 60 tundurbátar urðu Rús-
um næsta óþarfir, skemdu og lösk-
uðu skip á báðar hendur, svo að all-
ur miðflotinn komst á ringulreið, en
stórskipin í eystra fylkingararmi rið-
luðust.
Jafnsnemma hóf Tógó atlögu að
vestan, en vígskipin rúsnesku áttu ó-
hægt með að svara skotunum fyrir
þá SÖk, að beitiskip þeirra og in smærri
skip urðu á milli Japana og þeirra.
Japanar höfðu og skip örskreiðari
og fnllbyssur öllu langdrægari. Er
þar skemst af að segja, að mörg af
skipum Rúsa tóku að sökkva, en
önnur urðu að gefast upp, og féll
nótt yfir, er orrustan stóð sem hæst;
en stjörnubjört var nóttin og héldu
Japanar á fram og hröktust síðast
nokkur skip Rúsa upp að Japans
ströndum; en þar kom þá hver fleyta
úr landi, til að bjarga skipverjunum
rúsnesku. Fjögur af vígskipunum
drógu upp hvítan fána, til að gefast
upp; tóku Japanar tvö af þeim, en
tvö vóru að sökkva, er þeir komu að
þeim, og gátu þeir að eins borgið
mönnunum. Hin fjögur vigskipin
sukku öll með allri áhöfn. Af inum
8 vígskipum tóku Japanar þannig 2,
en söktu 6. Vígskipin, sem Japanar
tóku, voru Orel og Nikolai I. Alla
þrjá aðmírálana tóku Japanar til
fanga.
Fyrir víst vissu menn 31. þ. m.
(er síðustu fregnir ná tiJ), að Japan-
ar höfðu sökt 5 beitiskipum, 1 strand-
varnarskipi og 2 flutningaskipum;
nokkur beitiskip tóku þeir líka, en
óvíst um hve mörg.
Eitt beitiskip, 2. flokks, slapp undan
meðan á orustunni stóð og náði norð-
ur til Vladivostok. Eitt strandvarnar-
skip og einn tundurspillir gátu borgið
sér inn á sínverskar hafnir og lögðu
þar niður vopn.
Eitthvað af skipum meir og minna
löskuðum hélt undan í orrustulok, en
Japanar vóru að elta þau, er síðast
fréttist.
Að því má vísu ganga, að miklu
fleiri skip reynist sokkin, er öll kurl
koma til graíar, heldur en enn var
vissa fyrir.
Svo mikið er víst, að Rúsar eru nú
herflotalausir í Kyrrahafi.
Sumar fregnir segja, að Japanar
hafi mist eitt beitiskip í orustunni, en
aðrar fregnir bera það til baka. Sum-
ar fregnir segja að þeir hafl mist meiri
hlutann af þessum 60 tundurbátum, er
áttu svo góðan þátt í sigrinum, en
aðrar fregnir, og þær frá Tokio, segja,
að þeir hafi mist eina 10 af þeim.
Svo míkið er víst, að tjón þeirra
hefir verið svo yfirgengilega lítið, að-
það er varla teljandi.
Svo segja fróðir menn, að á allri
leiðinni Rúsa hafi hvergi verið svo-
hentugt fyrir Japana að ráðast á þá,.
eins og þarna norður við sundið. Þar
eru straumar miklir og venjulega úfinn
sjór; enda er svo sagt, að vigskipin
miklu rúsnesku veltust mjög á hliðar,.
og því færu margar sprengikúlur
Japana niður um þilfar þeirra, er þau
blöstu höll við í rugginu.
Þá telja menn að Rosjdestvenski
hafi farið mjög rangt að, er hann
lét öll vígskip sín vera öðrum megin..
Mikið hefir og um gert, hve hraustir
Japanar eru og fimir og hver snildar-
maður Tógó er, og nokkuð, hve ó-
vanir sjómensku og sjóhernaði Rúsar
eru. Foringjar Rúsa gátu ekki lesið
merkin, er gefin vóru í orrustunni, og
sumir skutu sig þá í örvænting. En
skipsmenn, er fallbyssunum áttu að
þjóna, urðu svo frá sér af því, hve-
skotvísir Japanar vóru, að þeir stukku
fyrir borð og drektu sér, heldur en^
að standa fyrir kúlum þeirra.
Yfir 3000 höfðu Japanar tekið til
fanga þar, en ekki komin full tala
allra enn, sem bjargað varð. Talið-
þeir muni verða fleiri áður en lýkur.
Norcgur. Eftir að báðar deild-
ir stórþingsins höfðu samþykt kon-
súla-lögin í einu hijóði vóru þau lögð
fyrir konung til staðfestingar. I.ögðu
ráðherrarnir fastlega að honum að
staðfesta þau. Enhannlasupp skrif-
lega rökstudda neitun. Þeir settu
honum fyrir sjónir, að afleiðingin aí
neitun hans hlyti að verða, að sam-
bandi jíkjanna yrði slitið. Enginn
ráðgjafi, enginn Norðniaður gæt.i ritað
undir staðfestingarneitunina með hon-
um. Sá Norðmaður, sem það gerði,
vœri ættjarðarlaus maður á samri
stund.
Síðan beiddust allir ráðgjafarnir
lausnai’, en konungur neitaði að veita
þeim lausn, því að hann kvaðst vel
vita, að hann fengi engan Norðmann
til að takast ráðgjafastörf á hendur..