Reykjavík - 27.06.1905, Side 4

128
REY-KJAVÍK
ir ferðamenn, um 20, og Wilhj. Ste-
fánsson, stúdent frá Harward-háskóla.
Með „Ceres“ var fjöldi farþega, þar
á meðal Helgi Jónsson grasafr. frá
Khöfn, Einar Jónsson myndhöggvari,
er verður hór í sumar, Ásgr. Jónsson
málari, til Vestmanneyja, stúdentarn-
ir: Björn Pálsson, Björgólfur Ólafs-
son, Guðm. Einarsson, Bjarni Jóns-
son, Jón Magnússon, Jón Kristjánssón,
Guðbr. Björnsson og Stefán Jónsson.
Af útlendum ferðam. má nefna:
Greifinnu Mörner og dóttir hennar, frá
Sviþjóð, Dr. Vogt, frá Bresiau, kaupm.
Ring, frá Þýzkalandi, tvo þýzka jarð-
fræðinga, sem ætla að liggja úti í
Ódáðahrauni í sumar. Ennfremur
danskir búfræðingar, er ætla að ferð-
ast hór um land. Enn voru þar
enskir og þýzkir ferðamenn.
„Vesta“ kom í gær norður um
land írá útlöndum. Með henni vóru
þingmenn margir af Norðurlandi og
Vesturlandi.
Fundahöld og málgögn lyginnar,
Þau málgögn eru full affunda-
höldum um þessar mundir, en
meinbugir eru nokkrir á skýrsl-
um þeirra; þagað um fundi, sem
þeim þykir hagkvæmt að neína
ekki; flokksfundir flokksbræðra
þeirra dubbaðir upp i að heita
þingmálafundir og annað þar fram
eftir götunum. Þannig er sagt
frá, að amtráðsfundur bafi farist
fyrir í Stykkishólmi, sem er til-
bæfulaust. xJar var haldinn amt-
ráðsfundur, eins og til stóð, og
fór þar alt mjög vel fram, og
pólitiskir andstæðingar fundar-
stjóra fundu þar sérstaka livöt til
þess að tjá honum þakkir sínar.
Af »þingmálafundi« í Rangár-
vallasýslu bafa málgögn þessi
mikið sagt og römmum ávítum
fundarmanna í garð þingmanna
sinna og stjórnarinnar.
Þessi »fundur«, sem meira að
segja er kallaður »þingmálafund-
ur«, var nú svo til kominn, að
landvarnar-sýslumaðurinn þar
hafði á manntalsþingumim brýnt
það fyrir mönnum, hver kostn-
aður og ómak það væri fyrir kjós-
endur alment að sækja þing-
málafundi, og talið bezt l'ara, að
að bve rbreppur kysi 2—3 fulltrúa,
og beðið þingheim að lofa sér að
iilnefna þá fyrir þá. Þetta er mælt
að fundarmenn í hverjum breppi
hafi látið efbr honum og útnefndi
hann svo skoðanabræður sína
úr bverjum hreppi. Þess þarf
naumast að geta, að þingmenn
sýslunnar átlu engan þátt í þess-
um fundar-skrípaskap. Hinsveg-
ar höfum vér heyrt, að síra Egg-
ert Pálsson alþm. hefði ætlað að
halda almenna þingmálafundi
siðar, en af þeim höfum vér ekki
frétt enn.
Ekki er betri frásögnin um þing-
málafundarhald ír Ulafsvík. Þar
liafði séra Helgi Árnason útnefnt
fáeina menn úr fáeinum hrepp-
um, 4 úr einum, 2 úr öðrum, til
þess að koma á þingmálafund kl.
& að kvöldi dags. Ekki var þó
alþingismaður sýslunnar látinn
vita af því fundarhaldi, þótt stadd-
ur væri á staðnum, fyrri en hálfri
stundu eftir að fundurinn átti að
vera hyrjaður, en þá var hann
hundinn við réttarhald, sem vfir
stóð.
Alþingismaður Snæfellinga liélt
þingmálafundi á fjórum stöðum
í kjördæminu, Ólafsvik, Hellum,
Stykkishólmi og Sandi. Þar vóru
samþyktar í ritsímamálinu þess-
ar tillögur.
í Ólafsvík, Hellum og Stykkis-
hólmi:
»Fandurinn er hlgntur rit-
síma lagningu, en skorar á al-
þingi, að gœta þess, að landinu
verði ekki reistur hurðarás um
öxl með fjárframlögum í því efnk.
Á Sandi:
»Fundurinn skorar á Alþingi,
að gœta þess vandlega, að land-
inu verði ekki reistur hurðarás
urn öxl með fjárframlögum til
ritsíma«.
Þessar tillögur voru samþykt-
ar með öllum atkvæðum i Ölafs-
vik, Hellum og Sandi; í Stykkis-
hólmi með 15 atkv. gegn 7.
í undirskriftarmálinu:
»Fundurinn álítur [að] undir-
skriftarmálið [sé og nafi reynzt]
formsspursmál, er ekki sé mikið
gerandi úr«. Samþykt í ólafsvík
og að Hellum í einu hljóði, í
Stykkishólmi með öllum atkvæð-
um gegn 3. — Orðin í hornklof-
um stóðu í Stykkishólms sam-
þyktinni, en ekki liinum.
Á fundi vóru: á Sandi 40—50
kjósendur; að Helluin 25 (þar af
greiddu 23 atkv.), í ulafsvík 30—
40; í Stykkishólmi 30—40 þegar
flest var.
Svona er rétt sagt frá úr þessu
kjördæmi.
— Á þingmálafnndi í Reykjavik
var samþykt með 143 gegn 88
atkv. svolátandi tillaga:
»Fugdurinn skorar á alþingi
að ráða ritsímamálinu til Igkla 'á
þann hált, að Iiegkjavík kömist í
hraðskegtasamband við sem flesta
staði innanlands og í sem örugg-
asl samband við Ónnur lönd«.
Þessa tillögu skýrði tillögumað-
ur, alþm. Guðmundur Björnsson,
þannig, að ritsímasamhand við
útlönd væri það eina, sem örugt
væri, enda hlyti loftskeytasam-
ið að verða oss dýrara, sem yrð-
um að borga það aleinir. Innan-
lands væri talsími það eina, sem
gæti fullnægt þörf vorri fyrir að
tengja marga staði á landinu
saman án tilfinnanlegs kostnaðar,
því að bronzeþræði landsímans
mætti jafnframt nota til talsímun-
ar. Enginn maður gat því vei ið
í vafa uni, með hverju hann greiddi
atkvæði, er þessi tillaga var hor-
in upp.
I illaga frá Jóni Jónssyni sagn-
fræðing um að hafna ritsímasamn-
ingi þeim sem gerðurer, var feld
með 136 atkv. gegn 131.
Valtýzku blöðin hafa síðan hald-
ið því fram, að einhverjir hafi
þar greitt atkvæði, sem ekki vóru
kjósendur. Hafi svo verið, hlýtur
það að vera á þeirra flokks á-
byrgð, þvi að hann kaus fundar-
stjóra: ráðherraefni þeirra Valtý-
inga, yfirdómara Kristján Jónsson.
Sannast að segja hyggjum vér
mjög lítið háfa um þetta verið;
að minnsta kosti sáum vér að
eins einn mann greiða atkvæði,
sem ekki var kjósandi; það var
lækninganemi einn, sem fylgdi
Valtýingum að málum i atkvæða-
greiðslunni.
Á fundi þessum vóru þeir látn-
ir fara upp á pall, sem ekki vóru
kjósendur. Ritstjóri Fjallkonunn-
ar hefir ekki kosningarrétt hér,
en ófáanlegur var fundarstjórinn
til að vísa honum upp á pallinn,
heldur lét hann sitja meðal kjós-
andanna, og má vel vera, að hann
hafi einnig greitt atkvæði; vér sá-
um ekki til hans undir atkvæða-
greiðslunni.
— Á Lágafellsfundinum mætti rit-
stjóri þessa blaðs og fékk þar mál-
frelsi. Þar snerist alt í höndun-
um á þingmönnum, svo að til-
laga þeirra i ritsímamálinu var
feld með þriðjungs atkvæðamun.
Daginn eftir héldu þeir fund í
Hafnarfirði og létu þar fundinn
veita þeim Bj. Kr. og Dr. V. G. ó-
takmarkað málfrelsi, en kjósend-
um að eins leyfi til að tala einu
sinni í 5 mínútur. Alþingismað-
ur Ágúst Flygenring, sem er þar
kjósandi, notaði þær 5 mínútur
snildarvel, en svo var tekið af
honum orðið í miðju kafi. —
Svona var nú frjálslyndið á þeim
fundi.
Rétt í þessu herst oss sú fregn,
að séra Eggert Pálsson hafi hald-
ið fund að Seljalandi og væri þar
hrundið öllum þeim markleysum
sem »inir útvöldu« sýslumanns-
ins höfðu samþykt áður á ílokks-
fundi sínum.
Á Akureyri var þingmálafund-
ur haldinn og tillögur hér um bil
þær sömu sem á Hrafnagilsfund-
inum samþyktar með 60—70atkv.
gegn 20, og liöfðu þó Valtýingar
gert sitt ið sárasta til þess að
koma sínu máli fram.
Þingmenn eru nú að koma í
bæinn í dag og næstu daga og
mun þá sannfréttast, hve réttorð
og getspök valtýsku málgögnin
hafa verið.
— Norður-ísafjarðarsýsla. Þaðan segja
valtýzlcu bluðin ályktanir gegn ritsíma og
stjórn samþykktar í einu hlj. — Sannleik-
urinn er, að fundur fyrir N.íf. var baldinn
í ísafj.kaupstað. Þar vóru um 50 kjósend-
ur (kaupstaðar og sýslu); margir greiddu
ekki atkv. En úr N.-ísafj.sýstu vóru par
einir 8 kjósendur.
1 ísafj.kaupstað samþykktu ?,? kjósendur
á fundi, som haldinn var í pukri, tillögu
gegn ritsímasamningnum. Rétt á eftir kom
ráðherrann þangað og var honum fagnað
af 30 kjósendum á samkomu, og sýslum.
M. Torfason (áður þingmaður í liði Yaltý-
inga) lýsti yfir í nafni allra þar saman-
kominna þökk til ráðherrans fyrir öll hans
stjórnarstörf. ísafjarðar-kaupstaður hefir
þannig tjáð sig stjórninni fylgjandi með
30 atkv. gegn 23.
— Eyfirðingar héldu annan þingmála-
fund á Möðruvöllum, og þrátt fyrir at-
göngu Stefáns kennarra var allur meiri
hlutinn á sama málisem Hrafnagilsfund-
urinn (sömu tillögur).
— S. d. var þingmélafundur á Akuregri.
Sama niðurstaða sem í Eyjaf., með eitthv.
50 atkv. gegu 20. Ekki vanst Guðmundi
Hannessyni þar meira á.
— S. d. var fundur á Ljósavatni. Sig.
Hjöil. ritstj. mætti þar. En niðurstaðan
eins og í Eyjaf. og Akureyri.
I Sllður-Múlas. vóru þrír fundir (Breið-
dal, Reyðarfirði, Völium). Samþ. trausts-
yfirjýsing til ráðherrans og Jýst yfir, að
hann hefði gert skyldu sfna Jögum samkv.
i ritsimamálinu. — Af 4. fundi (syðst í
sýslunni) ekki komin fregn enn.
Af þeim sýslum, sem enn er sannfrétt
úr, hefir að eins minni hlutinn alls verið
gegn ritsímamáiinu, og það sumt sýslur
með pukurs-fundnm eða þar sem fylgis-
mönnum ritsímans hefir verið sgnjað mál-
frelsis.
Appelsínur nýkomnar
Amtmannstig 5.
Gunnþ. Halldórsdóttir.
Týnt: Ur með sportfesti. Finnandi
skiii afgr. Rvkr.
Islendingar erlendis.
Lagapróf, fyrri hluta, hefir tekið
við háskólann í Khöfn Guðm. Ólafs-
son með II. eink.
Ásgrímur Jónsson, ísl. málarinn
í Khöfn, seldi nýlega málverk af Þjórs-
árdal fyrir 800 kr. Málverkið vartil
sýnis á Charlottenborgarsýningunni.
ýiL?)címt annatJö!
Launpukur kalla málgögn lyginn-
ar það, að ráðherrann hefir ekki birt
orði til orðs saranings-uppkastið við
„Stóra norræna“, eða troðið upp á
þau óbeðið eftirritun af því, áður en
samningurinn var staðfestur af kon-
ungi, en látið sér nægja, að hver
maður, sem þess æskti, fengi að sjá
hann, og leyft að birta alt inntak hans.
Sjáif þykjast málgögn þessi hafa
ný boð með hendi um loftritun —-
en þau forðast sjálf að birta þau,
svo að eigi skuli auðið vera að fá
upplýsingar um þau. Þau þykjast
jafnvel hafa tilboð frá frönsku félagi,
sem þau forðast að nefna — svo að
enginn eigi kost á að grenslast eftir,
hvort það félag sé ábyrgðarbært fyr-
ir krónu-virði, eða að eins heybuxa-
félag, dubbað upp „fyrir tiifellið".
Þetta er nú ekki launpukur!
Dirfska. Á þingmálafundi á Lágafclli
vitnaði Dr. Yaltýr Guðm. í tölublað af
„Nationaltidende11, sem hann kvað „standa
nærri“ Stóra norr. rits.fél. [Það hefir nú
reyndar verið aðalathvarf Dr. Yaltýsj. Það
hefði komið út um það leyti hann fór frá
Höfn með grein um ritsímamálið, sem vor-
ið hefði sér samdóma í öllu (um yfirburði
loftritunarinnar, og að ísland ætti að
nota hana).
Næst eftir honum stóð upp Jón Ólafs-
son alþingism., dró tölublaðið af „Nat.tid.“,
sem Yaltýr hafði vitnað í, upp úr vasa sín-
um, og las upp kafla á dönsku og þýddi
jafnframt á íslenzku. Það kom þá í Ijós,
að þar stóð, að loftritun MarConi væri enn
í þeirri bernsku, að engiri tiltök væri að
ljyggj a á henni loftritasamband milli landa.
Ódýrara væri að vísu að koma henni upp
(milli Janda að eins þó), en miklu dýrari
rekstur og viðhald. Blaðið þykist heldur
ekki svo visst um, að stjórnarandstæðing-
unum á íslandi sé svo mikil alvara með
tröllatrúna, sem þeir þykist hafa á loftrit-
uninni; gefur í skyn, hún muni vera agn
til að veiða menn til að hafna ritsímasam-
ningnum og steypa Hafstein ráðherra.
»Pessi grnnur vor veiktist heldur ekki«,
segir bh, við að tata við Dr. Valtý Guð-
mundsson, forkólf sljórnarandstœðinga.
Hann játaði, að »pað mundi að visu
vera dálítið hœttuspih fgrir ísland að
bgggja hraðskegtasarnbahd við útlönd á
loftritanum. Loks segir blaðið, að Dr. V. G.
hafi gefið í skyn, að þá er Hafstein ráð-
herra væri steypt með því að hafna sam-
ningnum við St. N., mundi eftirmaður hans
fá heimild Alþingis til að semja á ný við
St. N. með betri kjörum.
Prentsmiðjan Gutenberg.
Pappírinn frá Jóni Ólafssyni.