Reykjavík - 30.09.1905, Blaðsíða 2

182
R EY KJAVÍK
íýöingarmiklar undirskriftir.
Par eru þær nú komnar,
áskoranirnar um að fresta
staðfesting ritsímafrum-
varpsins, (sem engin áhrif
lieíir á ritsímalagninguna,
eins og sýnt hefir verið fram
á í næstsíðasta bl.).
í hverja einustu sýslu, í
livern einasta hrepp landsins
hefi r Pj óð r æði s -gen eral i n n
sent áskoranir prentaðar, og
flestir prestar landsins hafa
róið öllum árum að því að
fá menn til að undirskrifa
þær.
Og hver er svo árangur-
inn?
Á íslandi vóru, er skýrslur
fengust síðast um þaö, 10,110
k j ó s e n d u r. Nú má búast
við að þeir sé að minsta
kosti 12,000.
Hvað hafa svo margir af
þ e i m fengist með ýið þessa
ötulu smölun bæ frá bæ í
hverjum hreppi á landinu?
Pað er ekki gott að segja.
Hitt vitum vér með vissu,
að undir allar áskoranirnar
vóru skrifuð samtals 2405
nöfn — vel að merkja að
meðtöldu kvenfólki, vinn-
u m ö n n u m og ýmsum öðr-
um, sem ekki eru kjósend-
ur. Vér höfum jafnvel úr
prestakalli Garðaguðsorðs-
ins orðir varir við meðal
undirskrifendanna einaþjóð-
ræðishetju, sem er ný-út-
skrifuð úr hegningarhúsinu,
— dæmdanbrennivarg! Ung-
lingar fyrir innan Iögaldur
hafa líka verið látnir skrifa
undir til að fylla töluna.
Á nokkur af skjölunum
— á að gizka tæpan þrið-
jung — er ritaö vottorð ein-
hverra manna, sem ílestir
segjast vera annaðhvort
prestar, hreppstjórar eða
oddvitar — en um hvað?
Á sumum skjölunum um, að
mennirnir hafi skrifað sjálfir
undir cða handsalað nöfnin
og séu kjósendur (í fáein-
um skjölum jafnvel, að þeir
hafi gert þetta viljugir); en
á mörgum er vottorðið að
cins um það, að nöfn þess-
ara manna standi á kjörskrá.
Ekkert eitt * skjalið [svo úr
garði gert, að lögleg sönn-
un sé fyrir rétti fyrir und-
irskriftunum.
En sleppum því öllu. Lát-
um eins og öll skjölin, sem
vottorð eru á rituð, væru
örugg. En sarnt -væri þá
eftir tveir þriðjungar skjal-
anna, sem engin vissa er um
undirskriftirnar á, önnur en
sú, að á þeim eru ýmis nöfn
karla og kvenna, sem ekki
eru kjósendur. Hve margir
þeir eru, verður ekki um
sagt, en lágt mun það í lagt,
að áætla að tæplega 2000
nöfn sé nöfn kjósenda, og
sízt fjarri að telja þá einn
sjöttung af kjósendum
landsins.
Hvernig getur nú þetta
litla brot af kjósendum lands-
ins ætlast til að ráða lög-
um og lofum á landi hér?
Hvernig geta þeir ætlast til,
að ráðherra Islands ráði
konungi til að meta meira
1 í t i n n m i n n i h 1 u t a kjós-
enda (2 af hverjum 12),
heldur en nærfelt þrjá fjórðu
hluti fulltrúa þjóðarinnar?
Pað væri dálagleg þing-
ræðisstjórn, sem svo færi
aö — sem traðkaði vilja
m i k i 1 s m e i r i h 1 u t a þjóð-
fulltrúanna, eftir áskorun
I í t i 1 s m i n n i h 1 u t a kjós-
endanna!
Taldir veg'nir.
Vér höfum sýnt fram á hér að
framan, að þeir sem skrifað liafa,
eða skrifaðir eru, undir áskorun-
ina um, að fresta staðfesting rit-
símalaganna, eru að eins lítið brot
af kjósendum til alþingis hér á landi.
Meira verður nú ekki úr þeim,
þegar þeir eru taldir.
Enn þá minna erum vér þó
hx-æddir um að úr þeim yrði, ef
þeir væru vegnir.
Maður, sem feiðaðist í'étt á eftir
um nokkrar sýslur noi'ðanlands,
sagðist hafa átt víða tal við nxenn
um áskoranir þessar. Sárafáir
í'eyndu að fæia nokki'a röksemd
eða ástæðu fyrir því sem fram á
var farið í áskoruninni; langflestir
vissu ekkert, unx hvað þessi rit-
síinalog vóru, sem þeir vóru að
afbiðja; en hjá lanflestum var við-
kvæðið þetta: »Mér er alveg sama
um þetta; ég heíi ekkert vit á því«.
— »Nú, en því vóryð þér þá
skrifa undir?« — »Æ, égmáttitil;
það var ómögulegt að komast und-
an prestinume.
Helzt til víða að er sama að
frétta af prestuixum. I’essir heið-
ursmenn tæla sóknarbörn sín til að
ski'ifa undir áskorun um mál, seixx
þeir segjast sjálfir (sóknai'menn)
ekkei't vit liafa á og engan vilja
hafa um. Og þetta á að heita »aZ-
varlegur vilji«, og »ísa« fellur í stali
yfir, hversu hér »fylgi liugur máli«!
Maður var hér austan yfir fjall
í vikunni, Árnesingui', kjósandi til
Alþingis, og ekki heimskari en nxarg-
ur annar í haixs nágrenni. Hann
var spurður:
»Vóruð þér einn með að skrifa
xxndir áskoranirnar prentuðu?«
»Það trúi ég. Ó já, ég var þar
einn með«.
»Hvað stóð nxi í þeim, þessum
áskorununx?«
»Æ, það veit ég ekki. Eg las
það ekki«.
»Yar það stílað til í'áðheri'ans
eða konungsins?«
»Skolla kornið ég sá það eða
lieyrði það nefnt«.
»Finst yður ekkert varhugavei't
að ski'ifa nafnið yðar undir skjal,
senx þér vitið ekkert um, hvað í
stóð — skjal, sem kannske vei'ði
lagt fram fyrir konunginn?«
»0, faiiþað! Þeir skrifuðu und-
ir það presturinn minn og hrepp-
stjórinn, og þá vissi ég að það
múndi vera óhætt; það mundi víst
vera eitthvað, senx væri gott fyrir
hreppinn«.
Þetta er alveg óbi'jálað samtalið
að efni til, og svo oi’ðrétt sem fiam-
ast er auðið eftir minni.
En býsna létt á metunum virðist
álit slíkra manna og þvílíki'a sem
þeirra er hér er getið.
Og þessu lík mætti íleiri dæmin
telja. Hér er eitt: Maður í Rang-
árvallasýslu var spurður um, hvaða
áskorunai'skjal það hefði vexáð, sem
hann skrifaði undir. »Það nxan ég
nú ekki. En það var unx einhvern
mann, sem þeir vóru að tala um,
ei n hvern land va rnarm a n n «.
»Landvarnarmann? Hver vað
það?«
»Ég man það ekki«.
»Svo þú nxanst ekki, hvað hann
hét, þessi landvarnarmaður. Það
hefir þó ekki verið ráðherrann?«
»Jú, einmitt. Ráðherra kölluðu
þeir hann. Hann kvað vei’a hættu-
legur skratti«.
„Þeir hafa Móses og spámennina".
Uppi í Borgai'nesi liggur á póst-
afgreiðslustofunni þar heill bunki
af krossbandssendingum með
utanáskrift til ýmissa kjósenda.
Það eru eintök af ritsímanefndar-
minni lilutan
að'áliti bæði meiri og
í einu lagi, ókeypis send kjósend-
unum.
Stöku nxaður kvað hafa veitt
sendingununx viðtöku, en hávaðinn
neitar að taka við sendingunni.
Þegar þeinx er boðin liún eða skor-
að á þá að taka við henni, þá er
viðkvæðið:
»Ritsímanefndar-álitið! Nei, það
vil ég ekki lesa. Ég þarf þess ekki
nxeð. Við höfum held ég ísafold
og Fjallkonuna. Það er okkur nóg«.
Að sjá skjöl málsins, senx alt
byggist á, — að vita sannleikann í
málinu, — nei, það þakka þeir
fyrir. Þeir hafa Móses og spámenn-
ina, og — trúa þeim!
Synd er að segja að Sigurður í
Arnarholti haldi ekki húsaga á
böinum sínum.
En hvers virði er nú »álit« og
»vilji« slíkra tvífætlinga?
Menn, senx neita því að vilja
heyra sannleikann, heyra nokkrai*
röksemdir, þeir afsala sér uni leið
öllum siðferðislegum rétti til að hlýtt
sé á þá. Þar vei'ða »ónxæt ónxaga-
orðin«.
Lxoftritun.
Það hljómaði hátt í sumar hjá ísa-
foldar-halarófunni, að loftskeyti væri
alveg örugg, enginn þyrfti að verða
þeirra var nema stöð sú er þau væru
send til.
Auðvitað héldu þau máltól því fram
jafnframt, að skeytin, sem hingað
væru að berast, væru ekki send hing-
að, heldur til skipa á Atlantshafi, en
stöðin hór henti þau á lofti jafnframt,
En hinu héldu þau fram, að sam-
tónun senditóla og viðtökutóla væri
svo góð og fullkomin hjá fólaginu,
þar sem henni væri beitt, að enginrt
gæti fengið skeylin, sem ekki hefði
samtónuð viðtökutól.
Reyndar skýrði ritstj. „Rvíkur“ frá
því, að samtónunin hefði reynst alveg
ónýt, og að maður eins og Edison,
sem annars þykir mjög mikið varið
í uppfundning Marconi’s, hefði látið
í Ijósi, að ekki að eins vœri samtón-
unin ónýt enn, heldur gæti hann
ekki betur séð, en að hún hlyti á-
valt að verða ónýt á nokkunx veru-
iegri fjarlægð. En ritsímafjendur lét-
ust ekki trúa þessu — og vissu þó-
ugglaust sumir þeirra, að þotta var
satt.
í inu vikulega viðaukablaði fyrir verk-
fræðinga („Engineering Supplement“)
er fylgir heimsblaðinu mikla Times (í
Lundúnum), er minst á þetta mál 19.
Júlí í sumar. Segir þar svo, að við
sórhverjum ölæknandi Sjúkdómi sjá-
um vér sífelt auglýstar í blöðunum
álveg óyggjandi lækningai'aðferðir eða
lyf. Líkt fer, segir bl., með óleyst-
ar og óleysanlegar gátur í heimi upp-
fundninganna.
Nýlega hafa tveir menn, segir bh,
sþózt finna nýja aðferð til að beina