Reykjavík - 18.11.1905, Side 3

RKYk.TAVÍK 215
Skófatnaðarverzlun W. Schafer’s & Co. í Kaupmannahöfn
býr til alls konar skóíwtnað, sem er viðurkendur að geeðum og með
nýtízku sniði og selur hann með ínjiig lágu vordi.
Af þessum góða skófatnaði eru úrvalsbirgðir í Reykjavík
hjá herra
Þorst. Sieurössyni Laugaveg 5.
Þessar oblátudósir tjáir frú Helga
Vídalín, aö séra Jens prófastur Páfsson
í Görðum hafi gefið sér, er hann var
eigandi Bessastaða, gegn því að kyrkjan
fengi í staðinn eftirlíkingu af þeim!
Petta kallar greinarhöf. býsn, og
þetta eru býsn!
Pessu brutli hefir auðsæilega verið
haldið leyndu sem mannsmorð væri,
og er það vcl skiljanlegt. En nú, er
það er uppvist orðið og heyrinkunn-
ugt, — hvað segir þá núverandi eig-
andi Bessastaðakyrkju? Og hvað segir
byskupinrf?
Telja þeir þennan kjörgrip kyrkjunn-
ar löglega afhentan og óafturkræfán?
Eg skal ekkert á það minnast, að
prestur notar þá stund, sem hann hefir
að nafninu til eignarheimild Bessastaða,
til að svifta kyrkjuna hennar dýrasta
grip. Pað liefði raunar mátt búast við
þvi, að hann félli ekki svo djúft fyrir
gælum frúarinnar. Eg vil heldur ekki
minnast á það, að frúin kann sér geð
til að eignast oblátudósir þessar á
þcnnan hátt. Pað særir sjálfsagt ekki
hennar tilfinningar, að svifta islenzka
kyrkju dýrum grip, enda þó að hún
hefði látið brúkaða blikkdós í staðinn,
og annað ekki. Ja, »blikkdósir« geta
verið cftirsóttar, en ekki sem kyrkju-
gripir!
En jsg spy.caftur: hvað segir byskup?
og hvað segir eigandi Bessastaða-
kyrkju?
Vilja þeir ekki gera tilraun til að út-
vega kyrkjunni aftur þessar oblátu-
dósir, sem afhentar eru, og skila frúnni
svo aftur hennar dósum?
Gefendurnir »tilleggja« kyrkjunni
þennan grip »fyrir legstað foreldra
sinna«. Peir ætlast til, að hann sé
geymdur í kyrkjunni til minningar um
foreldra sina, efns og legsteinar eru
lagðir á gralir framliðinna tíl minning-
ar. Eigandi Bessastaða virðist að því
leyti ekki eiga meiri rétt á að farga
þessum grip frá kyrkjunni, lieldur en
legsteinunum af leiðunum i kyrkjugarö-
inum.
Eg verð liiklaust að lialda því fram,
að afhending menjagripa kyrkna eða
sala þeirra, sé með öllu óheimil, enda
þó að svo niætti iíta á, sem heimilt
væri að farga frá kyrkjum þcim hlut-
um, sem keyptir hafa verið til þeirra
fyrir árstekjur þeirra, gegn hæfilegu
gjaldi.
Nú stendur svo sérstaklega á, að
nefndar oblátudósir bera það skilmerki-
lega með sér, í hverju skyni þær eru
»tillagðar« Bessastaðakyrkju. Pær eru
með öðrum orðum afhentar henni til
gcymslu; og var því með öllu óheimilt
aö farga þeim á nokkurn hátt; ekki
einu sinni þó að kyrkjunni hefði verið
greitt of fjár, auk heldur með því lúa-
lagi, sem hér var beitt, og sem vonandi
á sér engan líka í allri inni svörtu sögu
um förgun kyrkjugripa og annara kjör-
gripa frá íslandi.
Ja, hvað segir byskupinn? og livað
segir Skúli? — og livað segja núlifandi
ættingjar og afkomendur Ólafs Step-
licnsen? S. M.
Heimsendartna milU.
—:o:—
„Reykjavík" 15. Nóv. 1905.
Stórtíðindi.
JF'innlarul alfrjtilst.
Fimiland. Meðan alt Rúsland
logar í einu uppreistarbáli og flóir
í einu stóru blóðbaði, hafa Finnar
um síðustu mánaðamót gert upp-
reist á sinn hátt: stöðvað allar
járnbrautaferðir til Rúslands, og að
síðustu allar skipaferðir til útlanda,
tekið ritsíma og talsíma til Rúslands
á sitt vald, hnept í varðhald í heima-
húsum þeirra landstjórann og fylk-
isstjórana, en ekkí liflátið nokkarn
mann, enda bönnuðu landstjóri og
fylkisstjórar þeim Kósökkum, er
þeir höfðu til varnar sér, að skjóta
á fólkið.
Rúsakeisari, sem jafnframt er
stórhertogi á Finnlandi, brá við
snemma í þ. m. og gaf út auglýs-
ing, er nemur úr gíldi allar tilskip-
anir hans, þœr er gerðar hafa verið
siðan 1899 og komu i bága við
frelsi og stjórnarskrá landsins, svo
að Finnar hafa nú fengið alt sitt
fulla lögbundna frelsi. Svo kveð-
ur hann ið forna löggjafarþing
Finna til þingsetu 20. Des. og heitir
að leggja fyrir það frumvarp um
almennan kosningarrétt, og að all-
ir embættismenn í Finnlandi skuli
bera ábyrgð gagnvart þinginu.
Með þessu verða Finnar frjáls-
ari, en nokkru sinni áður.
Mikill fögnuður var um alt
Finnland og öllum verkföllum var
að létta þar af.
Ósntt var það sem »ísaf.«
breiddi vit í fregnmiða í fyrradag,
’að 12. og 13. þ. m. liefði átt að
ganga til atkvæða um það, livort
Noregur ætti að verða konungsríki
eða þjóðveldi. Engin tillaga til
stjórnarskrárbreytingar hefir þar
verið upp borin, en Noregur er
konungsríki samkvæmt stjórnar-
skránni. — I’jóðræðisliðið norska
vildi láta gera Noreg að þjóðveldi
með almennri alkvæðagreiðslu kjós-
enda. En sú aðferð er ekki lög-
leg þar og var henni engu sint.
Það sem atkvæði vóru um greidd
Sunnudaginn og Mánudaginn, sein
var, 12. og 13. þ. m., var það eitt,
hvort þjóðin vildi staðfesta álykt-
un þingsins um, að bjóða Karli
Danaprinz konungdóminn. Er eng-
inn efi á að allur þorri þjóðarinn-
ar hefir staðfest það. En það tek-
ur sjálfsagt viku að ná saman
öllum atkvæðum úr hverri bygð
landsins.
— Rétt í þessu kemur Marconi-
skeyti, er segir samþykt að kjósa
Ivarl, en atkvæðagreiðsla öll eigi
frétt enn.
Frá Rúslandi eru inar hörmulegustu
fréttir. Keisarinn hefir þar gefið þingi
fult löggjafarvald, en uppreistirnar og
blóðsúthellingarnar lialda þar áfram í sama
mæli sem áður.
30. f. m. kvaddi keisari Witte t.il að
vera forsætisráðherra sinn og mynda ráða-
neyti eítir hætti þoirra ríkja, er þingbundna
stjórn hafa. Skrá sú yfir ina nýju ráð-
gjafa, er dönsk blöð fluttu 1. þ. m., er
hégómi einn, þvi að 7. þ. m. var ráðaneyt,-
ið enn eklu fullmyndað, en talið að skrá
3'fir meðlimi þess mundi birt verða 9. eða
10. þ. m.
Witte gengur með alefli að þvi að koma
á frjálsri þingbundinni stjórn. 2. þ. m.
kvaddi hann til fundar við sig 30 ritstjóra
i Pétursborg, en þar hafði þá ekkert blað
út komið i nokkra daga. Tjáði hann þeim,
að allri ritskoðun væri af léttog fult prent-
frelsi innleitt, og kvaðst hann hafa bann-
að öllum yfirvöldum að gera neitt þessu
frelsi til takmörkunar. Pað væri nú ein-
lægur vilji keisarans að koma tafarlaust á
frjálsri stjórn í rikinu, og kvaðst hann
skyldn að því vinna af alefli og heilum
htig, og skoraði á þá að styðja sig í þessu
og reyna að sefa hugi manna. — Ritstjór-
arnir tóku þessu kuldalega, sögðu þjóðina
hafa svo oft fengið fögur loforð, er jafnan
hefðu verið svikin, að þeir yrðu að sjá
betri trygging fyrir efndunum nú, áður en
þeir gseti stutt stjórnina.
Witte hélt þá enn langa ræðu, tjáði þeim,
að ríkið væri alt í uppreistarbáli, og stjórn-
in væri máttlaus til að stöðva það, nema
hún nyti aðstoðar allra góðra krafta til
að sefa hugi manna og vekja traust á
stjórninni. Landstjórar, lögreglustjórar og
önnur yfirvöld í borgum og bæjum hlýddu
sér ekki, en væru í liði með Ignatieff-flokk-
num og stórfurstunum, er hötuðu stjórn-
frelsið, og þeir æstu lýðinn til spellvirkja
með ýmsum lygasögum, þvi að þeim væri
um að gera að hindra það, að sér tækist
að friða landið. Þá gætu þeir sagt keisara,
að nú sæi hann, að aldrei hefði verr gengið
en siðan frelsið var boðað. Velferð alls
landsins væri undir þvi komin, að óspekt-
um linti og lýðurinn þægi frelsið með friði.
Hann vonaði því, að blöðin legðust þvi
eigi á mót stjórn sinni meðan hún sýndi
engin merki á einlægnis-skorti.
Næsta dag komu öll blöð út i Péturs-
borg, og studdu flestöll stjórnina einlæg-
lega, nema blaðið „Rus“ og eitt eða tvö
sósíalista-blöð.
Annars linti lítið óspektum næstu daga.
f Odessa einni er sagt að búið sé að myrða
fleira fólk, en myrt var i París í allri
stjórnarbyltinguuni miklu.
6. og 7. þ. m. virðist þó hafa verið að
draga úr uppreistinni á sumum stöðum.
•Re\)fílavtk oq grenö.
Víxla-fölsun. í fyrri viku vóru
2 menn hór (járnsmiður og sjómaður)
teknir fastir fyrir að hafa falsað nafn
hr. Sigurðar Þórðarsonar á Skóla-
vörðustíg undir nokkra víxla, er þeir
höfðu selt bönkunum hér: íslands
banka 3 víxla, en Landsbankanum 2.
Járnsmiðarinn er Skúli Guðmundsson,
og mun hann nokkurn veginn uppvis
orðinn; hinn er grunaður um hlut-
töku og heitir Guðmundur Gíslason,
fyrrum skipstjóri, fremur ungur
maður og hefir haft heldur gott orb
á sér. Grunur mun leika á um 1—2
víxla enn þá. Enginn af víxlunum
má stórvægilegur heita.
Þjófnaður. — Á næstsíðustu ferð
„Hóla“ hingað suður var stolið pen-
ingabuddu með um 140 kr. í af far-
þegja. Þjófurinn, Björn að nafni, varð
uppvís suður í Keflavík. — Á síðustu.
ferð „Hóla“ suður var enn stolið, en.
ekki höfum vér frétt að það só upp-
vist orðið, hver stal. — Þessa viku
var á s/s „Reykjavík" á leið héðan
til Keflavikur stolið peningabuddu
(með um 40 kr.) og er maður tek-
inn fastur fyrir grun um það, en
hefir ekki meðgengið enn. — Hér í
bænum hefir einn verzlunarþjónn (út-
lendur) í Thomsens magazíni verið
tekinn fastur fyrir þjófnaðargrun.
Eru próf haldin yfir honum nær dag-
lega, en þeim ekki lokið enn.
Húsbruni. Síðla kvölds 10. þ. m.
kvikuaði í Félagsbakaríinu hér og
brann það á svipstundu til ösku; í-
buðarhúsið því tilheyrandi brann og.
Latínuskólahúsið með geymsluhúsi,
fjósi og leikfimishúsi vóru í bráðn
hættu, en varð þó bjargað, með þvx
að austangola, sem á var, lygndi að
kalla og færðist heldur í suðurátt.
S/s jFirdaMrá Thore-fól. kom hing-
að 14. þ. m. með kol til Duus-verzl*
unar. Með því bárust oss norsk blöð
til 3. þ. m. og skozk blöð (mörg) til
7. þ. m.
S/s Yesta fór héðan til útlanda,
11. þ. m. og örfáir farþegar með.
S/s Kong Trygve (Emil Nielsen)
lagði á stað til útlanda 11. þ. m.
hlaðinn ísl. vörum, með honum fóru
um 20 farþegar, þar á meðal:
Sigurjón Olafsson snikkari, Guðm.
Guðmundsson áður fullm., Björn Ól-
sen kaupm. (Patreksf.), Bjarni Þor-
kelsson skipasmiður, stud. art. Gísli
J. Ólafsson (ritstjóra), Magnús Thor-
berg skrifari, Jón Jóhannesson Zoega
snikkari, Bjarni Jónsson snikkari frá
Galtafelli, Einar Jónsson (frá ísaf.)
Mortensen danskur rakari, Þorleifur