Reykjavík - 12.05.1906, Síða 2

82
REYKJAYÍK
fréttirnar úr andaheiminum. Einar ritstj.
Hjörleifsson steig þar í stólinn með sarna
hreinskilnislátæðinu og hann á vanda
til og fór að lýsa fyrirbrigðum, þeim sem
höfðu átt að birtast þeim öndungunum
hér í bæ nú á árinu sem leið, fyrir til-
stilli þessa „merkilega" miðils þeirra,
Indriða Indriðasonar.
Sögurnar eru flestar inar sömu og
gengið hafa hér um bæinn 'mann frá
manni í vetur og aðalinntak ræðunnar
var um þau merkilegu fyrirbrigði, er
handleggurinn hefði losnað af lndriða!
Eftir því sem leið á fyrirlesturinn íór
að ganga fram af mér, og ég sannfærð-
ist enn betur um en nokkru sinni áður,
að menn þeir sem fást hér við f„dular
full íyrirbrigði," virðast nauðaókunnugir
þeim vísindalegu rannsóknum, er farið
hafa fram á svipuðum fyrirbrigðum 1 út-
löndum, og að þeim veitti ekki af að fá
töluverða træöslu í þeim efnum.
Af lýsingu ræðumanns á þessum dul-
arfullu fyrirbrigoum var nefnilega ekkert
sýnna, ’en Jað hér væri að ræða um
hystero-epileptisk fyrirbrigði samfara! dá-
leiðsluáhrifum. Lýsing ræðumanns á
„millibils-ástandi" miðilsins var þannig
nákvæmlega eins og lýsingin á dáleiðsiu
ástandinu, eins og því hefir verið lýst af
erlendum sálarfræðingum og »suggesti
onin“ (utanboð dáleiðanda) virtist eiga
mikinn þátt í þessum fyrirbrigðum, þó
ræðumanni virtist allsendis ókunnugt
um, að utanboð þessi geta átt sér stað,
með hugsuninni einni saman, án þess
dáleiðandi tali til miðilsins eða hafi önnur
bein áhrif á hann.
Það sem auk lýsingarinnar á millibils-
ástandinu færði mér heim sanninn um,
að hér væri um hystero-epfleptisk fyrir-
brigði að ræða, var meðal annars frá-
sögnin um ilminn af höndum og örmum
miðilsins. Öllum læknum og öllum sál
arfræðingum, sem nokkuð vita um þessi
fyrirbrigði, er kunnugt tim, að" sviti sá,
er slær út á móðursjúkum og fallsjúkum
mönnum, getur haft ýmiskonar daun eða
ilm; stundum er það ódaunn og stundum
er það áþekkt blómsturilm. En ræðu-
maðurinn vildi í vanþekking sinni skýra
það á þann hátt, að þetta væri ilmurinn
af leyndarlyfinu í örmum og höndum
miðilsins!!!
Það sem enn' fremur færði mér heim
sanninn um, að miðillinn væri móður
sjúkur og fallsjúkur eða að minsta kosti
eitthvað í þá áttina, er það sem mér
hefir verið sagt um móður hans, að
hún sé eða hafi verið, einkum um það
leyti að hún giftist, móðursjúk. Hún
hafði þá oft dottið í dá og legið í því
lengri tíma. Auk þess bendir ástand
miðilsins, er stundum virðist lýsa sér
eins og dástjarfi (katalepsi) og stundum
eins og svefnreik (somnambulismus), á
ið sama. En í slíku ástandi geta menn
eins og alkunnugt er meðal vísindamanna
gripið hugsanir og tilfinningar annara
og leikið þau hlutverk, sem dáleiðandi
ætiar þeim, þó engin bein skipun um
það komi frá honum. Hinn dáleiddi
verður eins og bergmálið tómt af þeim,
sem hafa mest áhrif á hann.
Ekkert þetta virðist öndungum vorum
kunnugt um, og einu varð ég hissa á,
hve litlum rannsóknum hefir verið beitt,
þegar fyrirbrigðin vóru sem „dularfylst"
eins og þegar handleggurinn átti aðfara
af Indriða. Það er eins og mennirnir
hafi viljað láta blekkjast. Þeir þukl
uðu að eins í kringum handlegginn á
miðlinum, en datt ekki f hug að fletta hann
klæðum. Þetta er ekkert vísindamanna
æði. En kannske þeir hafi verið hræddir
um, að slík rannsókn gæti varðað lif
miðilsins?! Þaðerfjarri því, því þetta er
fyrirsláttur. Aldrei hefir heyrst um það
getið, að ýtarlegar rannsóknir á miðlin
um yrðu honum að bana, en hitt er satt,
að það hefir oftast nær varðað heiður
hans, því svikin hafa þá komist upp. En
öndungarnir hér hafa látið miðilinn alveg
leika latisum hala f myrkrabyrginu sínti
ogjafnvel leyft honum að ganga út, eins
og þegar handleggurinn átti að hafa
farið af honum f fyrsta skiftið. Það er
rétt að þeir hafa leyft sér að bregða eld-
spýtu upp að nefinu á honum!
Engum virðist hafa dottið í hug að
rannsaka, hvort Indriði hafi sett hand
legginn á sér úr !iði, eins og sumir
geta, og bundið hann svo að sér, að 1
hann fyndist ekki, en þeir láta Indriða
með annarlegri rödd skipa sér að sitja
og standa, eins og hann sjálfur vill, f
stað þess að taka duglega á honum.
Það verður því ekki annað sagt um menn
þessa en að þeir v i 1 j i láta blekkjast af
trúgirni sinni.
En alveg er það makalaust, hve langt
þeir eru leiddir af trúgirninni, og sorg-
legt er það, að aðrir eins fyrirlestrar
skuli vera bornir á borð fyrir alþýðu
manna hér eins og þessi fyrirlestur Einars.
Ég fyrir mitt leyti hefi aldrei heyrtann
an eins „obskúrantismus" á borð borinn,
þótt fyrirlesturinn væri að ytri búningi
fluttur með mælsku og snild.
Vonandi er þó, að inntak fyrirlestr-
arins verði fest á prenti, svo að hægt sé
að sýna fram á, að flest in sömu fyrir
brigði koma fyrir 1 dáleiðsluástandi móð
ursjúkra manna, án þess að öndum sé
gefin nokkur sök á þeim.
Á. B.
Andatrúin
krufin og skýrð.
Tala eftir Ágúst Bjarnason.
Hógværasta, fróðlegasta og bezt samda
ritgerð, sem fram hefir komið gegn anda-
trúnni liér.
Efni. Inngangur. — I. Ágrip af sögu spiri-
tismans.— II. »Fyrirbrigðin«: l.Borð-
dansinn. 2. Höggandar og borð-
spár. 8. Sálritinn. 4. Miðilsstörf-
in. 5. Andabirtingar. 6. Andar
afhjúpaðir. 7. Andaljósmyndir. 8.
Talmiðlar og ritmiðlar. 9. Anda-
skeyti Myers’. — Niðurlag.
Kemur út á Mánudaginn og
kostar 35 au.
Jón ólafsson bóksali.
i Breiðdal, en á að vera Flögu 1
Skriðdal.
Vonandi er ekki margt. af þessleiðis

lj-€S“€>-€>€S"0”£3-€>
_A_ L L I R viðurkenna, að engin verzlun hefir staðið verzl-
uninni „GODTHAAB" jafnfætis i því að bæta verðlag og vöru-
gæði í þeim vörutegundum, er hún hofir verzlað með, enda
hefir engin verzlun jafn ung, hlotið eins mikla hylli fólks og
hún. Ntí sér verzl. sér fært að verða við ítrekuðum tilmælum
margra viðskiftavina sinna að fjölga vörutegundum, og hefir
hún i vetur látið stækka og prýða búð sína og hefir nú bætt
við þessum nýju vörutegundum:
Álnavöru, — prjónlesi, — glervarningi, — smærri
járnvörum, — niðursoðnuin ávöxtum, - matvælum og
m. m. fleira, sem oflangt yrði upp að telja.
Allar vörurnar eru mjög vandaðar oð verðlagið ið alþekta
lága Godthaabs-verð. Miklar birgðir eru þegar komnar og
mikið á leiðinni og mun verzl. reyna að hafa ávalt nægar
birgðir af þessum vörutegundum, svo ekki verði þrot þótt eftir-
spurnin verði afarmikil, sem hún telur víst að verði, því Reyk
víkingar kunna að meta að fá jafn vandaðar vörur fyrir jafn
lágt verð eins og nú er á boðstólum í vcral. „fwodtliaalí.4*

Bókmentir.
Jóhann Kriatjánsmn: Alþingis
mannatal 1845—1905. 77 bls. 8vo
Rvik 1906 (Jóhann Jóhannesson).
Hér eru taldir í stafrófsröð allir
þeir alþingismenn (og á ráðgjafarþing
unum varaþingmenn), er setið hafa
á Alþingi og þjóðfundinum. í við-
auka eru taldir konungsfulltrúar (á
ráðgjafarþingunum), landshöfðingjar.
ráðherra, nefndarmenn i embættis-
manna-nefndinni (1839—41) og full-
trúar íslands á stjórnarskrárþingi
Dana (1818).
Allra helztu ævi-atriða,, svo sem
fæðingardags, dánardags, foreldra.
kvonfangs, þingsetutíma, er getið við
hvern mann. Æskilegt hefði verið, að
ofurlitið meira hefði verið sagt um
hvern mann; en þó er mesti fróð
leikur að hafa þetta í einni heild, alt
svo stutt það er. Höf. er maður
vandvirkur og nákvæmur, og er því
vonandi að litið sé áreiðanlegt i öll-
um aðalatriðum. Varir höfum vér
orðið ónákvæmni áþremstöðum, við
að slá upp fáeinum nöfnum. Björn
Pétursson er t. d. sagður hafa búið
á Hallfreðarstöðum 1862—1877. En
hann bjó þar aldrei, en mun hafa
verið þar húsmaður 1870—77; 1862
ætlum vér hann væri á Valþjófsstað,
og 1867—70 bóndi á Gíslastöðum.
— Móðir séra Hallgríms á Hólmum,
Þuríður, var Hallgrímsdóttir, og hefir
föðurnaínið fallið úr á undan nafni
afa hennar. — Einar móðurfaðir Páls
Ólafssonar er kallaður bóndi á Flögu
í kverinu. Annars er það mjög eigu-
legt öllum, sem þurfa á að halda
slíkum skilrikjum um menn, og irtn
mesti stuðningur í sögunni.
Heimsendanna milli.
Friðrlk 8., konungur vor, ætlar
að koma til íslands 1907. Þetta full-
yrða dönsk blöð að sé alveg áreiðan-
leg fregn.
Daiimörk. Þar eiga nú kosning-
ar fram að fara 29. þ. m., og má
telja vist, að stjórnin (Ohristensen,
Alberti og þeirra félagar) nái ekki
meiri hluta í þjóðþinginu við þær.
Hitt er og vafa.samt, að rótnemar
(„radikale") nái fleiri þingmönnum en
stjórnliðar. Ekki einu sinni víst að
stjórnarandstæðirigar (rótnemar og
sísíalistaij nái samtals meiri hluta.
Hægii menn verða varla taldir mót-
stöðumenn stjórnarinnar algert og
heldur ekki miðflokksmenn (hófsmenn,
„moterate"). Er því vandséð, hvað
stjórnin muni gera, fara frá völdum,
(eins og sumir ráðgjafarnir hafa látið
í veðri vaka) eða reyna að hanga við
völdin með bandalagi við hægri menn
eða hófsmenn eða. hvoratveggju. Mun
það nokkuð komið undir liðfjöldahvers
flokks um sig, ef enginn flokkurinn
á þingi fær hreinan meiti hluta.
Færevjar. Danastjórn hefir nú
látið í Ijósi, að hún sé fyrir sitt leyti
ekki ófús á að veita Færeyingum dá-
lítla sjálfstjórn í sérmálum þeirra
á þá leið, er Jóanes Patursson ríkis-
þingsmaður þeirra hélt fram í riti sínu
„Færosk Politik," er hann gaf út
1903.l *)
Auðvitað mundi oss íslendingum
nú að vonum þykja það frelsi, sem
Færeyingum nú er boðið, vera af
ærið skornum skamti. En stórt
fyrsta spor er það þó í áttina til
sjálfsforræðis fyrir þá frá því sem
nú er.
Jóanes Patursson er óefað nýtasti
og þarfasti þingmaðurinn, sem Fær-
eyingar hafa nokkru sinni átt. En
fjarri fer þvi, að Færeyingar taki allir
fegins hendi við því að mega fá meiri
ráð sérmála sinna í hendur. Embætis-
menn og gamlir afturhaldsmenn, og
yfir höfuð allar ambáttarsálir, rísa
öndvverðir gegn viðleitni Paturssons,
og er talsverð tvísýna á, hvort hann
nær nú endurkosning til ríkisþingsins.
Ferðamaður, er þar var staddur í
Þórshöfn, ritar oss á þessa leið:
6. Mai var „fólkafundur" haldinn í
„Havn;“ var til hans boðað af inum
frjálslyndari eða yngri Færeyingum,
sem hafa, hærri hugsjónir um framtíð
eyjanna en það, að þær eigi um aldur og
ævi að lifa á skófum af botni kjöt-
katla „stóra bróðursins," Dansksins.
— Fyrir rrilligöngu ins áhugamikla
frömuðar framfara og frelsis hér á
eyjunum, Jóanesar Paturssons á Kirk-
jubæ, ríkisþingsmanns, hefir stjórnin
nú boðist til að leggja það til, að
Færeyingum verði veittfrjálsara stjórn-
arfyrirkomulag með fjárforræði (yfir
tekjum af eyjunum), meiri þátt en nú
í löggjafarvaldi sérmála sinna o. s. frv.
Þessu fylgja hugsjónir og óskir inna
frjálslyndari manna og víðsýnni, inna
ungu Færeyinga, en íhaldsemin og
ellin hafa slegið sér saman á móti
þessu; eru þær hugdeigar og óttast
hverja breytingu frá því sem nú er.
Mál þetta hefir vakið mikla hreyf-
ing í eyjunum, svo að vart mun áð-
ur hafa verið þar nokkru sinni jafn-
mikill stjórnmálaáhugi og líf sem nú,
enda eiga nú fram að fara kosningar
til þjóðþingsins danska, og hefir Pat-
ursson. sem nú er þingmaður og vakið
hefir þetta mál, boðið sig fram aftur.
En móti honum sækir fram Effersoe
sýslumaður. Honum fylgja allir hug-
degír menn og afturhaldsamir.
Patursson talaði fyrst á fundinum
og rakti sögu eyjanna og sýndi fram
á þörf þeirra og rétt til meira sjálfs-
forræðis. Sagðist, honum vel, enda
er hann vitur maður og fróður og
hefir brennandi áhuga á velferð ætt-
jarðar sinnar. — Næst talaði Even-
sen prestur, ungur maður, frjálslyndur
og prýðilega máli farinn; hann er víð-
sýnn maður og margfróður, og sé hann
jafn frjálslyndur og mælskur í kyrk-
junni, þá eiga Færeyingar þar góðan
klerk og góðan borgara. Hann studdi
fast Patursson. — Þá talaði Effersoe
sýsluniaður allskörulega; hann er
maður, sem lítur mikið á sig, og þá
er röksemdir jraut, var þrautalend-
ingin hans mikla „ég,“ sem hann vill
að Færeyingar treysti á; hét hann
að „gera alt það bezta fyiir eyjarnar,"
og fái hann því ekki fram komið,
eigi fólkið að sætta sig við það, enda
sé það því fyrir beztu, og ekki sé það
nema marglæti að vilja vera að breyta
því fyrirkomulagi, sem nú er. — Enn
talaði fullm. M. Winther, ungur mað-
ur og efnilegur, fullur áhuga á fram-
faramálum eyjanna og ótrauður fylgis-
maður Paturssons. — Síðan talaði hver
1) Þá bók er fróðlegt aðlesanú. Hún
fæst í bókaverzl. Jóns Olafssonar.