Reykjavík - 07.07.1906, Page 1

1R e$ kí a \>ík.
VII. 29,
Útbreiddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.
Laugardaginn 7. Júlf 1906.
Áskiifendur
yfip
í b æ n u m
900.
VII, 29.
Frá verzlunirmi Edinborg í Reykja-
vík, hefir „Reykjavík“ borist eftir-
farandi skeyti:
Enslcu vaömálin vönduðu og marg-
eftirspurðu eru nú
komin aftur, og
enn fremur:
Dagtreyju-tauið dæmalausa, sem
allir vildu kaupa,
auk margs fleira,
sem naumast verð -
ur tölu á komið.
fttT FÆST I THOMSEHS MftCASlHI. “g&t
Ofna Og eldavélar selur Krisiján Þorgrimsson.
Ofnar og
Timburm. Sveinii Jónssou
frá Vestmannaeyjum annast útsölu á
ðjnum og €lðavélum
í fjærveru minni, meðan óg fer til
útlanda. Ofnarnir og eldavólarnar eru
svo góðir, að menn mega skila aftur,
ef ástæða er til að líki ekki.
Jul. Schau.
• HðfNARSTRÆTl 1718 19 20 21 KOLASUNO I 2 •
Nýjasta tíska.
Besta snið.
Vönduð efni.
Ljómandi falleg sumarfataefni, sum-
arfrakkaefni, vestisefni. Hattar .Húf-
ur. Regnkápur. Hálslín. Nærfatn-
aður. Sportskyrtur. Regnhlífar frá
1,75. Göngustafir. Skófatnaður.
Tilbúin föt. Óheyrt verð.
Karlmanna-alföt. . . frá kr. 14,00
Unglinga-alföt . . . — — 10.50
Drengjajakkaföt. . . — — 9,25
Karlmannabuxur . . — — 2,00
Reiðjakkar . . . . — — 8,00
Yetraryflrfrakkar . . — — 20,00
Kontorjakkar . . . — — 2,50
Bláar molskinsbuxur . — — 2,75
— — jakkar . — — 3,40
Brúnar — buxur . — — 2,60
Neitar aokkur því?
Gleymið ekki að borga í tíma pessa
1 kr., sem árgangurinn kostar.
Sögusafnið fá þeir einir, sem
skuldlausir eru fram til næsta nýjárs.
Utanbæjar 10 au. burðargjald fyrir
allan árgang sögusafnsins.
Hvergi ódýrara í bænum.
1
„REYKJ A VlK“
Árg. [60 -70 tbl.] kostar innanlftnds 1 kr.; erlðndis
kr. 1,60—2 8h.—60 cts. Borgist fyrir 1. Júlí.
Augljjsingar innlendar: á 1. bls. kr. 1,26; k 2.
bls. 1,16; & 3. og 4. bla. 1,00 [á fftBt&kveðnum stað
á 3. og 4. bl8. 1,15]. — Útl. augl. 3S1/**/0 —
Afsláttur ftð mun, ef mikið er ftuglýat.
Útgef.: Hlutftfélagið „Reykjavik“.
Ritstjóri, ftfgreiðslumaður og gjaldkeri:
•Tón Ólaíggon.
Afgreiðsla Lftufásvegi 5, kjftllarftnum.
Ritstjórn: ---„ itofunni.
Telefónar:
29 ritstjöri og afgreiðsla.
71 prentsmiðjftn.
Landsstjóri.
Munið eftir !!!
Gjalddagi „Reykjavíkur" er 1. Júlí.
II.
Að því er til sérmálastjórnar vorrar
kemur innanlands, þá virðist nú orðið
enginn vinningur í landstjóra-fyrir-
komuiagi fram yfir það sem nú er.
En þá er á hitt að líta, hver á-
hrif landsstjóra-fyrirkomulagið kynni
að hafa eða gæti haft á sambandið
milli landanna, íslands og Danmerk-
ur. En það er alt undir því komið,
hvernig landsstjóra-fyrirkomulaginu
yrði hagað. Og þar stendur eigin-
lega hnífurinn í kúnni. „Þjóðv.“
kemst svo spaklega að orði um lands-
stjóra-fyrirkomulagið, að það verði
að vera „agnhnúalaust“ og „galla-
laust.“ En hann er svo hygginn, að
þegja vandlega um það, hvernig því
verði svo fyrir komið, að þessum skil-
yrðum só fullnægt. Og það er mein,
að eina viðurkenda málgagn þjóð-
ræðisflokksins (umskiftinganna) skuli
ekkert hafa látið uppi um þetta.
Því einu er þó til trúandi að geta
lýst því, hvað fyrir flokknum vakir
sem viðunanlegt í þessu máli. „Isa-
fold“ síðasta hefir að vísu gefið í
skyn, hvað henni þyki viðunandi;
en hún er nú ekki lengur viðurkend
af flokkinum sem málgagn hans, svo
að á henni er nú lítið eða ekkert
mark takandi lengur í því efni. Helzt
virðist fyrir henni vaka, að landsstjóri
yrði skipaður með undirskrift hérlends
íslenzks ráðgjafa (er auðvitað bæri
enga ábyrgð gagnvart alríkinu), og
væri það auðvitað sama sem fullur
aðskilnaður beggja landanna, íslands
og Danmerkur, að öllu leyti öðru en
því, að Danir ættu að leggja oss til
ókeypis utanríkis-ráðgjafa og alla
sendiherra til annara ríkja. Lands-
stjórinn yrði alveg óháður alríkinu.
íslenzka stjórnin gæti bæði skipað
hann og afsett hann. Hann yrði
henni háður, hennar undirlægja að
öllu. Þetta mun flestum virðast mjög
glæsilegt, og óefað mun enginn ís-
lendingur móti því fyrirkomulagi hafa.
Síður en svo! Oss þætti víst öllum
þúsund-ára-ríkið komið í furðanlega
nánd, er þetta væri fengið. Við þetta
er víst ekkert að athuga, nema það lítil
ræði, að það minnir nokkuð sterklega
á þjóðráðið, sem mýsnar fundu upp
hórna um árið, þegar þær ályktuðu
að hengja bjölluna um hálsinn á
kettinum. Eða treystir „ísa“ sér
til að fá köttinn (alríkið) til að lofa
henni að hengja þessa bjðllu um háls-
inn á honum? Eða treystir hún sér til
að hengja hana á köttinn nauðugan?
Eða heldur hiin köttinn svo einfaldan,
að hann skynji ekki, hvað hálsbandið
heflr að þýða?
Þangað til „ísaf.“ leysir úr þess-
um spurningum ætlum vér að óhætt
sé að ganga fram hjá þessu lands-
stjóra-fyrirkomulagi hennar að sinni.
En þá snúum vór oss að hinu
fyrirkomulaginu, sem hún hugsar sér:
en það er það sem allir aðrir hafa
hingað til hugsað sér að eitt gæti
verið um að tala. Það er það, að
landsstjórinn sé skipaður af konungi
með uudirskrift dansks ráðgjafa (for-
sætisráðgjafans), er ábyrgð beri á
þeirri stjórnarathöfn gagnvart alrík-
inu. í þessu tilfelli er það nú auð-
vitað að landstjóri fengi, eins og
með Bretum tíðkast, umboðsskrá til
að fara eftir. Og hitt er jafn-auð-
vitað, að hversu sem sú umboðsskrá
yrði að öðru leyti stýluð, þá yrði
honum í henni falið á hendur að
hafa þær sömu gætur á rétti alríkis-
ins gagnvart oss sem forsætisráðherr-
anum er nú falið að hafa. Hjá Bret
um er nú þessu svo hagað, að í öll
um þeim málum, þar sem landsstj.
getur verið í minsta vafa, þar er
honum fyrir lagt að bera sig saman
við alríkisstjórnina, áður en hann
Staðfestir nokkuð, eða þá að skjóta
staðfestingunni til komuigs (og alríkis-
stjórnarinnar).
Því skal ekki neitað, að hugsan-
legt er einstaka tilfelli, þar sem lands-
stjóri, er svo væri lyndur, kynni að
staðfesta eitthvað það, er annars hefði
varla staðfesting náð, og gæti með
þessu rífkað sórmálasvæði vort í þessu
einstaka tilfelli. En fljótt mundi hon-
um þá vikið frá völdum, og væri
víst meira en hæpið að það tilfelli,
sem þannig hefði fyrir komið, yrði
látið gilda sem fyrirdæmi, er sam-
kynja mál kæmi fyrir í annað sinn.
Og hvað væri þá unnið?
Hinsvegar er það bersýnilegt, að
þá er landsstjóri skyti máli til kon-
ungs, þá stæðum vér ver að vígi,
en vér stöndum nú, þar sem enginn
væri þá við konungs hlið fyrir vora
hönd, til að færa fram rök af vorri
hálfu. Hér er því spurning eða á-
litamál, hvort standast mundi á
kostnaður og ábati. Á það skulum
vér engan dóm leggja; það getur
hver lesandi gert fyrir sig.
Fyrir vorum augum stendur málið
svo, að ýmsar breytingar á stöðulög-
unum sé æskilegar, og hljóti áður
en langt um liður að verða oss nauð-
synlegar, þó að auðvitað megi vel
af komast án þeirra enn um nokk-
ur ár. Á stjórnarskrá vorri mund-
um vér greiða atkvæði með allmörg-
um breytingum, ef það mál lægi fyrir
til meðferðar. En það er hvorttveggja
að oss virðist vér hafa nóg verkefni
að vinna nú um nokkurra ára bil,
annað en að fara að fást við stjórn-
arskrár-breytingar, enda ótilhlýðilegt
að vera að hringla og grauta í stjórn-
arskránni þriðja eða fjórða hvert ár.
Það er ekki hyggins háttur og það
gerir engin þjóð í víðum heimi.
Til þess liggja eðlilegar og auð-
skildar orsakir. Stjórnarskráin á ekki
að vera vindhani, sem snýst fram
og aftur í sífellu við hvern minsta