Reykjavík - 05.01.1907, Blaðsíða 2

Samkomur í bænaTÍkuuni í „Betel“ verða haldnar eins og hér segir: Sunnudagana báða kl. 4 og kl. 6^/2 síðd., Mánud. til Föstud. kl. 8 síðd. Laugard. kl. 11 árd. og 8 síðd.
2
REYKJAYÍK
Frá 1. Jan. þ. d, greiðir
landsbankinn innlánsvexli
4°/0 (fjóra afhundraði) afþvi
ú fé, er hann hefir lil dvöxtun-
g
| ar með sparisjóðskjörum.
rö> - ..... .....
>
Jafnvel mótstöðumennirnir játa,
að vér eigum ekki liprari og þýð-
ari mann til samvinnu og til að
reka vor erindi, heldur en núver-
andi ráðherra.
En ég bæti þar við, að eftir því
sem ég þekki eigum vév engan, sem
réttur og vegur íslands liggur rík-
ara á hjarta og hefir þar eftir
festu og prek til að halda honum
fram á jremsta hlunn, sem fært er á.
Þetta mun reynslan sýna, og að
leikslokum munu flestir verða að
játa, að hvað sem vinst, það verð-
ur honum öllum öðrum fremur
að þakka.
Ráðherra íslandsl Guð gefi yð-
ur lán til þess að árangurinn af
ársins starfi samsvari vilja yðar,
hœfúeikum og œttjarðarást.
Guð hlessi starf yðar í þjónustu
landsins þetta nýbyrjaða ár og
komandi tíð.
Guð blessi þá sem yður standa
næst, konu yðar og börn.
Lengi lifi ráðherra Islands Hann-
es Hafsteinl
Nýárs-ræða ráðherrans.
Ég þakka af alhug fyrir þau góðu
orð, er til mín var beint, og Ijóðið,
sem sungið var. Ég þakka ykkur
öllum, sem hér eruð saman kom-
in, fyrir það, að þið hafið viljað
unna mér þeirrar sæmdar og gera
mér þá gleði, að gefa mér tæki-
færi til þess að verja ásamt ykkur
þessum fyrstu augnablikum n)Tja
ársins til þess að renna huga til
hags og þarfa landsins okkar, sem
við öll unnum. — Vissulega var
liðna árið að mörgu leyti eftir-
minnilegt ár fyrir ísland. Það hef-
ir verið starfsár og framkvæmdaár.
A því hafa verið störf hafin og
•ii una'.ö tii iykta stórvirkjum, sem
við vonum verði íslandi lil gagns
°g geng*s- En árið hefir einnig að
ýmsu leyti verið mótdrægt, lífsbar-
áttan mörgum hörð og hæ'' og
óvanalega margur, sem var glaður
við byrjun ársins, heflr oiðið hrygg-
ur áður en því lank. Kð er nú
nýja ársins að þerra þau tar, rftir
því sem unt er. —- Þegar í byrjun
ársins átti ísland á hak að öjá sin-
um góða, gamla konungi, sem svo
oft og margvíslega hafði sannað
trygð skia til þess og innar ís-
lenzku jijóðar, og er Ijúft og skylt
að minnast hans með heiðri og
þökk. En hins er einnig skylt og
Ijúft að minnast, að maður kom
þar manns í stað, og að vor nýi
Konungur hefir þegar á þessu ný-
liðna ári rækilega sýnt það, að það
er einlægur vilji hans og ásetning-
ur, að vera ekki eftirbátur föður
síns gagnvart íslandi og Islending-
um. Honum er það fyrst og fremst
að þakka, að vér nú getum gert
oss góðar vonir um, að árið, sem
i hönd fer, verði ekki síður merk-
isár í sögu íslands heldur en árið,
sem leið. Iíoma hans hingað til
landsins og þær vonir, sem vakn-
að hafa og glæðst við samfundi
íslenzkra og danskra stjórnmála-
manna, sem konungurinn sjálfur
stofnaði til, er það sem einnig fyrst
og fremst fyllir hugi vora, þegar
vér lítum fram á þau verkefni,
sem árið her í skauti.
Ég þarf ekki að nefna þau verk-
efni. Allir, sem hér eru, þekkja þau
að meira eða minna leyti.
ísland væntir þess, að allir geri
skyldu sína. En skyldunni er ekki
fullnægt með því að hrópa hátt
og geisa mikið. Til jæss að geta
gert skyldu sína í því sem ísland
þarfnast nú sérstaklega, verður að
vinna með samhug og stilling að
sæmd og sannarlegu gagni íslands.
En sannarlegt gagn íslands er fyrst
og fremst menning og magnþróun
þjóðarinnar, sem byg'gir það. Menn
verða að læra að greina ið veru-
lega frá inu óverulega, kjarnann
frá hisminu, sannnefnt frelsi frá sjálf-
stæði að nafninu til. Það er hver-
velna reynsla manna í heiminum,
að hverju góðu málefní er einna
mest hætta búin af sinum eigin
æstustu fylgifiskum. Það er oft
þung byrði, að bera gott málefni
heim til búðar, fram til sigurs.
ótemjurnar, sem ekki kunna eða
ekki vilja stilla sig, ausa af sér
byrðunum, sem þeim er trúað fyrir
að bera, í stað þess að koma þeim
áleiðis, hvað þá í áfangastað. Vér
megum ekki láta oss farast eins
og veiðigarpinum Atla inum
dælska, sem elti íkornann, þangað
til hann var búinn að týna sleð-
anum sínum með dýrmætu veiði-
fangi, sem hann hafði afiað með
miklum erfiðismunum, og fann
hann aldrei aftur, en náði heldur
ekki íkornanum. Vér eigum því
miður líka íkorna til í þjóðlífi voru,
seni lokkað gætu frá sleðanum, ef
eftir væri hlaupið.
ísland, móðir vor, er enn á því
skeiði, að það. þarfnast fremur
skjólfata en skartsfjaðra, fremur
heilnæmrar og kjarngóðrar fæðu,
andlegrar og líkamlegrar, heldur
en gómsætrar fæðu, fremur stöð-
ugrar hirtu heldur en smellandi
fiugelda, þó að litfagrir og hrífandi
kunni að vera i svipinn.
Háttvirta samkoma! Öllum er
hulið, hvað árið nýja her í skauti
sípu, hvort það verður blitt eða
strítt, árangursríkt eða árangurs-
lítið. En vafalaust er það, að ið
síðara er ekki alllítið undir sjálf-
um os« komið. Menning íslands
er mark vort, og merki vort, fáík-
Uin hvíii, á að tákna þrávoraupp
á við og fram á við í menningar-
samkepni þjóðanna. Ef allir þeir
sem fá að lifa hér næstu áramót,
geta þá fundið það með sjálfum
sér, að þeir liafi á árinu, hver cftir
sínu megni, stefnt að þessu marki,
og ekki látið leiðast til neins þess
sem vilti af leið eða spilti fangi á
þvi, sem fært hefði verið að ná,
þá vérður árið merkisár.
Með þessum ummælum og um
leið og ég þakka öllum góðum
drengjum, körlum og konum, fyrir
alt það gott og þarft, sem þeir
hafa unnið íslandi í hag á umliðnu
ári, og' óska öllum landslýð, bænd-
um og búþegnum, heilla og hag-
sælla gæfta til lands og sjávar, hið
ég ykkur sameina raddirnar í ní-
földu árnaðarópi fyrir fslandi og
framtíð þess.
Óskum íslandi gleðilegs nýársl
ísland lifi og blómgist.
Sveinbjöra Björnsson.
»IIver er Sveinbjörn Björnsson?«
Margur hefir spurt oss þeirrar
spurningar síðan fyrsta sinn að
»Reykjavík« flutti kvæði með því
nafni undir.
Og það er ekki mót von.
Því að enginn les þau án þess
að veita þeim eftirtekt. Svo líta
menn á nafnið, kannast ekkert við
það og spyrja svo: »Hver er
hann?«
Hannervel miðaldra maður,fædd-
ur suður á Vatnsleysuströnd. Ef
spyrjandinn er hér í bænum, get-
ur vel verið hann hafi oft gengið
fram hjá honum án þess að þekkja
hann, annaðhvort hérna inni í
holtunum með steinsleggjuna sína
í hendinni að hisa við steina, eða
inni i bænum með járnkarl eða
reku að grafa fyrir húsgrunni.
Hann er enginn »-fræðingur«,
ekki svo mikið sem »skafinn« né
óskafinn búfrœðíngur, hefir aldrei
á neinn skóla gengið. »Þegar ég
óx upp á barnsaldri, man ég eftir
að þrjár bækur vóru til á heimil-
inu: Njála, Sturms-hugvekjur og
VídaIíns-postilla«, sagði hann einu
sinni við mig.
Verra gat það verið. Ég skal
ekki segja mikið um Sturms-hug-
vekjur, því að ég þekki þær harla
lítið, þó að þær urn eitt skeið ævi
minnar væri sú bók, scm mér
hefir verið verst við — af alveg
sérstakri ástæðu.
En Njála og gamli Vídalín. Þaö
vóru gersemis-bækur fyrir unga
sál.
Ég er enn ekki nógu kunnugur
honurn til að geta sagt mikið meira
um hann en þetta, að hann er
fátækur daglaunamaður, sem þjóð-
félagið liefir ekki lagt neitt í söl-
urnar fyrir, ekki svo mikið sem
aðgang að barnaskóla, og hefir því
orðið að afia sér þess sjálfur, sem
hann veií. En forsjónin gæddi
hann þeim anda, sem sjálfur lærði
sundtökin kennaralaust.
Visur hefir hann kveðið snemma,
en fáu cða engu saman haldið,
hefir orkt, eins og þar stendur
»að eins mér til hugar-hægðar,
en hvorki mér til lofs né frægðar«.
Hugurinn meitlar vísur meðan
höndin klappar stein. Það er
hversdags-ævi Sveinbjarnar.
Sveinbjörn er glaðlyndur maður
og viðfeldinn. Hann er sólskins-
barn og sumarið og Ijósið er líf
hans og gleði.
Við skammdegið og' myrkrið cr
honum illa.
Ef ég hefði þekt hann lengur
en litla stund, hefði ég', ef til vill,
getað sagt eitthvaö meira um hann.
Hann er svo yfirlætislaus mað-
ur sem fremst má verða, og ég
gæti bezt trúað að hann kunni
mér litla þökk fyrir að vera hér
að gera hann að umtalsefni að
honum fornspurðum.
En ég vona hann fvrtist ekki við
mig fyrir það, heldur virði það á
betra veg.
J. Ó.
Gleðilegt Nýjár.
Árið, sem teið, hefir að tíðarfari
og atvinnuvegum verið alt að því
meðalár, eða tæplega það til lands,
en meðalár til sjávar; sjávarafli yfir-
leitt meðalársafli, þótt sumarvertíð
yrði rír hér syðra. En geisihátt verð
á fiski bætti þar mikið úr. — Slys-
farir ársins köstuðu, því miður, þung-
um skugga yfir árið.
Lagning ritsíma og talsíma um
landið og tenging þess við umheiin-
inn með sæsíma mun gera árið að
einu sögulegasta merkisári í lífi þjóð-
ar vorrar. Því að það hlýtur að
verða upphaf nýs framfara-tímabils
fyrir landið og breyta bráðum miklu
í atvinnu og verzlun. — Það mun
æ glöggvara fram koma með hverju
ári, sem líður.
Utanför þingmanna, til að sækja
heimboð konungs, var og merkilegur
viðburður, og verður vonandi þýð-
ingarríkur, þar sem af þeirri utanför
leiddi það, að sett verður nefnd,
skipuð þingmönnum beggja löggjafar-
þinganna í Danaveldi, Ríkisþings og
Alþingis, til að semja um ný lög um
.samband landanna.
Arangur hennar má vænta að verði
mikill og oss hagfeldur, svo framar-
lega, sem vanhyggni og framhleypni
sjálfra vor spillir ekki fyrirfrani ,ö\l-
um góðum samvinnuskilyrðum.
Nú á þessu ári, sem er nýbyrjað,
eigum vér von á heimsókn konungs
vors og 40 Ríkisþingsmanna, og verð-
ur vafalaust mannkvæmara hér af
útlendingum í sumar, en áður hefir
verið. Að því styður meðal annars
ritsíminn.
Yér óskum, að íslands óheilladísir
mættu nú festa blund þetta ár, og
þá vonum vér að sú ósk megi ræt-
ast, að þetta nýbyrjaða ár verði eitt
ið heillaríkasta, sem þjóð vor hefir
lifað — heillaríkara, en margir, ef
til vill, gera sér enn í hugarlund.
Rætist það!
Allar heillvættir vaki nú yfir iandi
og lýð.
Exit Einar Hjörleifsson.
Lesendum blaðs vors kemur fregnin
ekki á óvart. Yér höfðum skýrt þeim
frá, hvað í býgerð væri.
Á Laugardaginn kom út síðasta
tbl. „Fj.kon.“ af 23. árgangi.
Þar skýrir hr. E. Ií. frá því, að
þar með láti hann af ritstjórn.
Hann kveðst gera það að nokkru
leyti „með hliðsjón á“ heilsu sinni.
En heilsan mun þó vera í svo góðu
lagi, að vonandi er að þessi „hiiðsjón
á“ henni sé elclú ástæðan til þessa
tiltækis.
Hnignandi heilsa blaðsins mun öllu
fremur vera aðalástæðan.
Væntanlega og vonandi er og hitt
önnur ástæðan, sem hann og getur
um, að hann langi til að beita fremur
kröftum sínum í skáldskaparáttina.