Reykjavík - 24.09.1907, Side 1

e ? 1M a vtk.
r
15 löggilta blaö til st|órnarvalda-birtinga á. Islandi.
VIII, 74
Utbrciddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.
Þriðjudag 24 September 1907.
Aski ifendur i b æ n u m
yfir 1000.
VIII, 74
agg* ALT FÆST 1 THOMSENS MAGAStWI. “338
Oflia 0»’ eldavélai’ sclur Kristján Þorgrímsson.
„REYKJAYÍK“ Þráðlaus firðritun.
Árg. [60—70 tbl.] kostar innanlands 2 kr.; orlondis
kr. 3,00—3 8h.—1 áoll. Borgist fyrir l.Júli. BUa 3 kr.
Auglgsingar innlendar: & 1. bla. kr. 1,50;
3. og 4. bls. 1,25 — Útl. augl. 33'/»0/* hærra. -
A/sláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: IUutafélagið „Reykjavík“.
Ritstjóri, afgreiðslumaður og gjaldkeri
Jón Ólafsson.
Afgreiðsla Laufásvegi 5, kjallaranum.
Ritstjórn: ----„ stofunni.
Telefónar:
29 ritstjóri og afgreiðsla.
71 prentsraiðjan.
Er lai elvara?
Nokkrir auglýsendur hafa þverskall-
ast svo lengi við að borga „Rvík“
skuldir sínar — einir þrír eða svo
alveg neitað því —, að vér finnum á-
stæðu til að spyrja þá, hvort þeim sé
alvara að neyða oss til að stefna fyrir
skuldirnar.
Dýrt verður þeim það. Því mega
þeir trúa, því að dæmdir verða þeir
til að greiða bæði skuldina og máls-
kostnað.
Auðvitað er ekki að tala um neinn
afslátt af skuldum, sem ekki eru greidd-
ar góðmótlega.
Afgr. „Rvíkur44.
Borgið
„Reylijíivík“!
Yér höfum til þessa ekki heimt
meira en 2 kr. fyrir þ. á. „Rvíkur"
af neinum, sem borgað hefir til þessa.
En verðið cr 3 kr„ ef borgað er
síðar eu 1. Júlí.
Yér höfum ekki heitið eftirgjöf á
verðhækkuninni nema til 1. Sept. —
Þó viljum vér enn taka 2 kr. sem
fulla borgun hjá þeim sem borga nú
innan 30. þ. m. (sjómönnum, sem eru
fjarverandi gefst frestur til mánaðar-
loka). Aðrir bæjarmenn verða að sæta
hækkun, ef þeir borga ekki fyrir 30.
þ. m.
Kaupendur eiga sjálfir að senda eða
færa borgunina á afgreiðslu blaðsins.
Þeir sem lesa ina fyrri af eftirfar-
andi greinum (I), eru beðnir að lesa
síðari greinina (II) líka. Ritstj.
I.
Hr. ritstjóri. — Þann 19. f. m. (Ágúsl)
stendur í „Politiken11 grein um loftritun,
sem ég sendi yður hér með og skora á yð-
ur að birta liana í blaði yðar á íslenzku.
Það furðar mig, satt að segja, að þér skulið
ekki hafa getið hennar þegar. En það er
máske ekki eftir kokkabók yðar lieimastjórn-
armanna að birta framgang loftritunarinnar?
En illa þykir mér blað yðar yerðskulda að
nefnast „málgagn sannsöglinnar11, ef það
reynir að „þegja í hel“ þann sannleik, sem
pví er illa við að útbreiða. Yðar
Sljórnarandstœðingur.
Greinin í „Politiken" er þannig:
„Sá þráftliiusi —
Baráttan miJli Marconi og Ponlsens.
Árlangt heflr nú staðið hörð barátta
milli þriggja helztu aðferðanna til þráð-
lausrar flrðritunar: Marconi, Télefun-
Iten og Poidsen, og er það auðsætt
hverjum þeim sem fylgt hefir málinu
með athygli, að nú er að draga til
úrslita. Sem stendur er baráttan að
mestu orðin einvígi milli Marconi og
Poulsens, og takmarkið er að ná Ame-
ríku. Allir aðrir smásigrar og smá-
ósigrar hafa ekkert að þýða upp frá
þeirri stund, er annarhvor aðili getur
lýst yfir því, að nú nái menn með
skeyt.i frá írlands-ströndum til Canada
eða Newfoundlands. Sú aðferðin, sem
fyrst nær að spenna yfir þvert Atlants-
haf, verður það sem til frambúðar
verður, og hluthafar í því verða stór-
auðugir menn.
Það er nokkuð síðan að Marconi
sendi út hálfgerða sigurfregn, og nú
má sjá, að Poulsens-félagið boðar, að
siguraugnablik sitt sé 1 nánd. Ráð
má gera fyrir, að bæði félögin færist
nú í ásmegin til að keppast við. I3að
sem um er að gera, er að fullgera
stöðvarnar og gera áhöldin nógu kröft-
ug. Að menn með Poulsens-aðferð-
inni muni ná að senda skeyti frá
Európu til Ameríku, á því er enginn
vafl. Eina spurningin er, hvort þeir
Poulsens-menn verða ekki of seinir.
Svona stendur nú málið og nú er
framkvæmdarstjóri Poulsens-félagsins
hr. Carl Philipp gózeigandi nýfarinn
aftur til Lundúna, bæði til að veita
móttöku þeim £ 100,000 (1 mil. 800
þús. kr.), sem félagið á að fá fyrir
einkaleyfl í Ameríku, og jafnframt til
að koma hlutabréfum félagsins á mark-
að á kauphöllinni í Lundúnum, svo að
gangverð þeirra verði þar opinberlega
ákveðið. Fyrri en það tekst er ekki
auðið að segja, hvers virði hlutabréfin
eru. Annars eru þau iítið sem ekki
á gangi manna á meðal. Eins og áð-
ur heflr getið verið eru uppfundninga-
meiinirnir báðir Vald. Poulsen og P. 0.
Pedersen, ásamt Blecliingberg heildsala,
Tesdorpf landsþingismanni og Hendr.
Bille-Brahe kammerherra, eigendur að
flestöllum hlutabréfunum, og þessum
fimm mönnum dylst það ekki, að á
sama augnabliki og fregnin kemur um
það, að skeytin fljúgi örugt fram og
aftur yfir Atlantshaf, þá flmmfaldast,
eða ef til vill tifaldast verð hlutabréf-
anna.1)
En nú er um að gera að verða á
undan, og þeir sem bjartsýnastir eru,
telja að það muni taka að rninsta kosti
2 mánuði enn“.
II.
Þarna höfum vér þá, „stjórnarand-
stæðingnum til geðs og gleði, þýtt og
birt. greinina í „Polit." Vér höfðum
hana í höndum áður, en hr. „St,j.a.“
sendi oss hana. Vér höfum, meira að
segja, sóð fjölda af gum-greinum um
Poulsens-aðferðina, alveg eins og sást
á sínum tíma um hinar aðferðirnar.
í enska blaðinu Electrical Indus-
tries er 11. þ. m. birt þýðing af grein-
inni í Polit. Það er hr. Capito (sem
var hór erindreki Marconi-fél. í hittið-
fyrra), sem heflr sent blaðinu ensku
þýðinguna. Hann segir um greinina
meðal annars:
„Þetta er sýnishorn aí allmörgum grein-
um, sem birzt hafa í ýmsum Hafnarblöðum
eíðustu 5 mánuðina. Þær allra-kynlegustu
komu út frá Marzlokum til Maíbyrjunai2)....
Það er óþarfi að vitna í neina af þessum
greinum, vér þurfum ekki annað en minnast
á ný þeirra tíma, er Mr. Marconi var að
gera fyrstu tilraunirnar sínar til að senda
þráðlaus skeyti yfir sjó.. .. Það er torvelt
að hugsa sér að ætlast hafi verið til, að
greinar þessar væru teknar fyrir alvöru....
En hversu sem það er geta fáfróðir lesend-
ur auðvoldlega leiðst i villu við þessar af-
lögufærðu skýrslur“.
Hann minnir á, að blaðið Electrician
(21. Dec. f. á.) sagði um þennan skyndi-
lega básunublástur fyrir aðferð þeiri'a
Poulsens og Pedersens, að þetta væri
aðallega ekki annað en verzlunarbrella,
og „ætti á engan hátt neitt' skylt við
heppilega uppfundning á nýrri leið í
hagnýttri eðiisfræði".
Út af Pofo’f.-greininni og athugasemd-
um Mr. Capito’s ritar ritstjórn blaðs-
ins Electr. Industríes um málið. Þar
er gert napuit háð að þessum dönsku
greinum. Blaðið byrjar svo :
,,‘Þráðlausa stríðið1 er miklu ægilegra að
sjá frá Kaupmannahöfii heldur en frá eius
ómerkilegu skúmaskoti eins og Lundúna-
borg.... Annars er greinin (í Polit.) vel
verð þess að lesa hana, þótt ekki sé nema
sakir gamansins, sem af henni má hafa. ...
7) Nafnverð þeirra er nú £ 1 (18 kr.)
hvert. Ritstj. »Rvk«.
2) Menn muna ef til vill eftir einhverju
af þeim úr ísaf. og öðrum halarófu-blöðum
hennar. Ritstj. »Rvk.«
Það er ekki nóg að verða fyrstur- Eins og
hlutabréfamarkaðinum er nú farið, efum vér
stórlega, að peningamennirnir standi á önd-
inni og bíði eftír að þráðlausu skeytin fljúgi
,fram og aftur1, og að það verði merkið til
þess, að hlutabréf Amalgamated Radiotele-
graphic Co’s [Poulsens-féiagsinsj þjóti úr
£ 1 (18 kr.) upp í £ 5 (90 kr.) eða £ 10
(180 kr.)....“
Síðan getur greinin þess, að það sé
svo fjarstætt, að hugsa, að 2 mánuðir
hrökkvi til að koma upp öflugum At-
lantshafs-stöðvum og sannprófa, að
þráðlaus flrðritun geti kept við sæsím-
ana til almennings-nota, að 2 ár só
allra-skemsti tími, sem til þess gangi.
í vor setti enska þingið nefnd út af
loftritasamninga-málinu, og segir í
skýrslu hennar (8. Júlí 1907), að eftir
því sem að nefndin hafi getað komist
að raun um, þá só Poulsens-aðferðin,
að vitnisburði allra, sem yfirheyrðir
hafi verið, enn alveg í barndómi.
„Engin skýrsla kom fram um, að nokk-
ur einasta stöð með þessari aðferð væri
enn til í heiminum, sú er ætluð væri
til almenningsnota".
Það er kunnugt, að þegar enska
parlímentið skipar sérnefnd (Select
Conwutee), þá á það úr ólíku mann-
vali að veija á móts við Alþingi.’ Auk
þess neytir slík nefnd ávalt aðstoðar
beztu sérfræðinga, sem Bretland (þ. e.
heimurinn) á kost á, en vér höfum,
á að skipa, Valtý og Skinna-Birni með
sérfróðri aðstoð Dyrhóla-gatistans.
Ekki skulum vér ætla oss þá dul
að leggja • neinn dóm á það, hvorir
bærari sé um mál þetta að dæma:
beztu sérfræðileg blöð og tímarit Breta
og sérnefnd brezka þingsins með þeirri
þekking, sem hún getur hagnýtt, eða
stjórnarandstæðingar vorir og málgögn
þeirra.
Úr því vandamáli verðum vér að
ætla lesendum vorum að ráða sjálfum.
Heimsendanna miili.
Vilhjálmur Stefánsson
á líf?.
Mikkelsen og förunautar
heilir á hófí.
Frá Fort Youken (Alaska) kom fregn
til Winnipeg 10. þ. m., að maður
ungur hefði hitt eimskipið „Joyukuk"
3. þ. m. og var sá maður próf. Vil-
hjálmur Stefánsson úr föruneyti Mi-
chelsens, og var með bréf frá Mikkel-
sen. Þeir félagar höfðu farið á ísi
norður frá Fiaxmaneyju og vóru svo
hepnir að flnna ný lönd áður ókunn.
Vilhj. Stef. hafði farið frá Herschel
ey upp Mackenzie-elfi og niður Porcu-
pine-fljót, og segja kunnugir að það
sé in mesta afreksför, leiðin varla
menskum mönnum fær.
Laugard. 7. þ. m. fékk Landfræði-
félag Ameríku símskeyti frá Vilhjálmi
Stefánssyni, er hann sendi frá Earle
City (er liggur ofarlega við Youkon-elfi),
og segir hann þar Mikkelsens-töruneyt-
ið heilt á hófi.