Reykjavík - 16.11.1907, Blaðsíða 1

VIII, 83
Útbreiddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.
Laugardag 16. Nóvember 1907.
Áskrifendur í b æ n u m
yfir 1000.
VIII, 83
ALT FÆST í THOMSENS MAGASÍNI.
Oflia elílavolai* selur Kristján Þorgrímsson.
Ofnar og eldaTélar Ndt«e?„Sm'?Ii?Sol,a"
„RKYKJAYÍK"
Árg. [60—70 tbl.] koatar innanlands 2 kr.; orlondig
kr. 8,00—8 sh.— 1 Aoll. Borgist fyrir 1. Júli. Ella 3 kr.
Auglýsingar innlendar: á 1. bls. kr. 1,60;
8. og 4. bls. 1,26 — Útl. augl. 331/s°/o hærra. —
Afsláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavík“.
Ritstjóri, afgreiðslumaður og gjaldkeri
•J6n Óltvfwson.
Afgreiðsla Laufásvegi 5, kjallaranum.
Ritstjórn: ---„ stofunni.
Telefónars
29 ritstjöri og afgreiðsla,
71 prentsmiðjan.
hefir aukist, þrátt fyrir peninga-
ekluna.
Hvergi á landinu er úr eins
miklu að velja og í inum ýmsu
deildum Magasínsins. Hvergi eru
vörurnar seldar ódjrrari og hvergi
eru þær valdar betur né sam-
vizkusamlegar, því Magasínið vill
eiga það með réttu, að það selji
landanum ósviknar vörur fyrir
sanngjarnt verð.
Kaupið því vörur yðar í þess-
ari gömlu, íslenzku verslun, því
þér fáið ekki betri kjör annar-
staðar en í
er Thomsens Magasín, og lang-
elzt allra verzlana hér, stofnuð
1837. Arðurinn af henni er kyr
í landinu; marga tugi þúsunda
heíir hún útborgað viðskifta-
mönnum, verzlunarmönnum, iðn-
aðarmönnum og verkamönnum,
sem hjá henni hafa starfað, og
mörgu góðu hefir hún komið til
leiðar. Reynt hefir hún að fylgj-
ast með tímanum og oftast verið
íjörugust á undan, þótt gömul sé.
Ekki likar henni samt nýjasta
tízkan, að selja verzlun íslands
í hendur útlendingum, þegar útlit
er fyrir að harðni í ári.
Heldur en að selja sig og dætur
sínar (deildirnar) útlendum auð-
kýfmgum, kýs hún að draga úr
seglum og minka um sig, á meðan
hryðjan gengur yfir og peningar
eru fáir og dýrir.
Sparsemdarandi er kominn í
kerlu, útgjöld öll eru lækkuð, út-
lánum fækkað, skuldir kallaðar inn,
bókfærslan einfölduð, óarðber-
andi deildum lokað og ónotuð
húspláss leigð út. Fljót er hún
i snúninguin, eins og stúlkurnar
í gamla daga.
Aíleiðingin af þessari ráðdeild
hennar hefir verið sú, að nýtt
fjör hefir færst í allar aðaldeildir
Magasínsins. Ágóðinn af vörun-
um hefir verið lækkaður, vör-
urnar seldar ódýrara en áður, og
árangurinn er orðinn sá, að um-
setning deildanna hefir verið
meiri í haust, en að undanförnu,
Jhomsens jVíagasíni.
Bókmentir.
Ólöf í Ási. Fært hefir til
betra máls sögu sjálfrar
hermar Giiðnuindur Frið-
jónsson. Rvík. 1907.
Er það ekki undarlegt?
Þarna liggur hjá mér heill bunki af
kverum og bókum, sem mér hafa send
verið til umgetningar og ég hefi ekki
komist yfir enn að lesa og minnast á.
En hér tek ég bók, sem ég hefi orðið
að kaupa, af því að hún var ekki send
mér til umgetningar.
Því er ekki að leyna, að vei ritað-
ur ritdómur eftir Óiaf Dan Daníelsson
vakti athygli mína á bókinni; ég vissi
ekki af tilveru hennar fyrri. En sá
ritdómur var samt svo ritaður, að þar
var eingöngu getið um lesti bókarinn-
ar, en ekki um kosti, og þótti mér
undariegt, þótt hugskot Guðmundar
sé auðsjáanlega mjög spilt orðið, ef
þó væri ekkert nýtilegt í bókinni —
og því vildi ég kynnast henni
Nú hefi ég lesið bókina — mér til
mikillar skapraunar, en þó haft ánægju
af sumu.
Ég skal, eins og mér er tamt, fyrst
minnast á máhð á bókinni, þá á stýlinn,
og loks á efnið og meðferð þess.
Um málið er það að segja, að það
er yfirleitt hreint, eins og vant er hjá
Guðmundi, en þó með nokkrum göll-
um. — Nafn bókarinnar er „Ólöf í Ási“.
Svona mun vera talað sumstaðar á ís-
landi (mig minnir Ólafur, faðir Björns
augnalæknis, væri oftast nefndur Ólafur
í Asi). En á Austurlandi segjum við
,,á Ási“, og er það réttara. „Séra
Yígfús á Ási“ var jafnan svo nefndur
g000000000000000 000000000000cxxxx50000cc
o
EDINB0R6.
§
o
o
Horaee Greeley sagði einhvern
tíma, að ef þér væri eins vel geíið að sjá
fyrirfram eins og að sjá eftirá, þá vær-
irðu skollans miklu skarpskygnari.
Neytið forsjálni yðar í því, að kaupa
þar varning, sem hann er beztur að gæð-
um, þar sem tegundir eru mai’gar og verð-
ið hæfilegt, og þá mun reynslan sýna yð-
ur, að ekki er í annað hús betra að
venda en til vor.
Vér erum nú að búa oss undir
J óla-sýningu
vora, og búumst við, að opna hana inn-
an fárra daga, og mun þar verða ágætt
úrval af nytsömum og árstíðarhæfum
munum.
Yður mun aldiei verða eftirsjá
að því, að eiga kaup við
verzl. EDINBORG.
lOOOOOOOOOOOOOOOO-OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
í ungdæmi mínu, og er það réttara
mál samkvæmt þeim reglum, er mál-
ið virðist fylgja með forsetningar fram-
an við bæjanöfn.
Lakari ávirðing verður fyrir manni
á 4. bls.: „ég þarf að taka mig saman
og herða mig upp“ (á dönsku: „tage
mig sammen"). Jafn-meinleg dönsku-
sletta er á 14. bls.: „ég hafði það á
tilfinningunni “; þetta er alveg friðrik-
-bergmanska. — Kaupmenn tala um, á
sinni dönsku, að „taka beholdning“.
G. Fr. þýðir hér beholdning með „vöru-
rannsókn Það orð mundi beturhlýða,
ef ræða væri um að rannsaka gæði
vöru. „Að taka beholdning“ er ekki
annað en að „kanna birgðir“ sinar af
varningi, og beholdning mætti því heita
„birgðakönnun“ á voru máli. — „Hnoða“
lætur hann vera kvk.-orð (45. bls.)
í stað kl. — „Vetur“ kann hann ekki
að beygja; hefur eignarf. „veturs“, sem
ekki er til, í stað „vetrar“. — „bak-
hjarlið" er óskiljanlegt; »hjarl“ (kyn-
laust) kemur að eins fyrir í fornljóð-
um og merkir „jörð.“ „Bakhjallur"
(karlk.) er alt-íða og vafalaust rétta
myndin („balcjarl" er alt annað og í
annari merking). — „leggja drögur
fyrir e ð“ er vitleysa; á að vera: leggja
drög (— net) fyrir e ð. „Drögur“ er
trjádráttur (viður, sem fluttur er svo
á hestum, að endarnir dragast). —
„Foræði“ er röng mynd f. forað. —
„leggja sig í límann" hygg ég sé rang-
mæli 1 st. f. „í líma“ (án greinis). —
„bera í bætifláka fyrir einhverjum"
hefi ég aldrei heyrt og hygg það rengra
heldur en „bætifl. fyrir einhvern,“ sem
er altítt. — Hvað „laufgróinn skorn-
ingur“ á að þýða (146. bls.) leiði ég
minn hest frá að skilja. — „að lenda
í flæðiskeri" er rangmæli, í st. f. „á
flæðiskeri," sbr. inn algenga talshátt,
að „vera ekki á flæðiskeri staddur11.
Með „sker“ (ósamsettu) má hafa for-
sögnina í, einkum ef skerið er stórt(„úti í
Æðarskeri," varpey með því nafni);
en á er oftast haft, ef skerið er lítið,
og „flæðisker“ (sem flæðir yfir með
flóði) er ávalt örlítið. — „kven-“ er
réttur fyrri hluti orðs: kvenmaður,
kveneðli, kvenlegur, kvenhringur, kven-
vera; myndin „kvenn-“ er í slíkum
samsetningum röng. Guðm. Friðjóns-
son virðist hafa gert sér að reglu, að
hafa réttu og röngu myndina á víxl.
Mér telst, að orð, sem byrja á kven-,
komi 10 sinnum fyrir í bókinni, 6 sinn-
um rétt rituð (39., 70., 74., 129., 120
og 121. bls.), en 4 sinnum rangt (25.,
63., 72. og 161. bls.).
Alt um þotta er málið yfir höfuð
gott á bókinni.
Þá er nú stýllinn. Þar kastar alveg
tólfunum. Guðmundur reit einkenni-
legan og fjörugan stýl, fyrst er hann
tók að rita. Hann notaði oft myndir
líkamlegra hluta til að tákna andlega
hluti, og fór það tíðum vel, eins og
vel má verða, ef ekki er of mikið af
því gert og myndirnar vel valdar.
Hann reit og orkti oft í líkingum, sem
snildar-vel fór á. Ég skal taka til
dæmis þetta um gigtina: „í mjöðm-
inni átti hún óðal og bú, | en ítak og
selför í herðum“.
En þessum einkennum stýls síns verð-
ur hann sjálfur svo hrifinn af, að hann
starir einlægt á þau síðan eins og pá-