Reykjavík - 30.11.1907, Blaðsíða 1

1R e$ fc í a v í k.
VIII,, 85
Útbreiddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.
Laugardag 30, Nóvember 1907.
Áskiifendur
yfir
í b æ n u m
1000.
VIII., 85
grjjg" ALT FÆST í THOMSENS MAGASÍNI. H
< >flia elílavolai* selur Kristján F'orgrimsson.
Ofiiar- og eldavélar NeílfnSfkfr" ví?Schtl"'
cooooooooooooooooooooooooooooooooooooog
EDINBORG.
Horaee Greeley sagði einhvern
tíma, að ef þér væri eins vel gefið að sjá
fyrirfram eins og að sjá eftirá, þá vær-
irðu skollans miklu skarpskygnari.
Neytið forsjálni yðar í því, að kaupa
þar varning, sem hann er beztur að gæð-
um, þar sem tegundir eru margar og verð-
ið hæfilegt, og þá mun reynslan sýna yð-
ur, að ekki er í annað hús betra að
venda en til vor.
Vér erum nú að búa oss undir
J óla-sýningu
vora, og búumst við, að opna hana inn-
an fárra daga, og mun þar verða ágætt
úrval af nytsömum og árstíðarhæfum
munum.
Yður mun aldrei verða eftirsjá
að því, að eiga kaup við
verzl. EDINBORG.
ioooooooooooooooooooooooooocc oooooooö
„REYKJ AYf K“
Árg. [60—70 tbl.] kostar innanlands 2 kr.; erlandis
kr. 3,00—8 Bh.— 1 áoll. Borgist fyrir 1. Júlí. Ella 8 kr.
Auglfjsingar innlendar: & 1. bls. kr. 1,50;
3. og 4. bla. 1,26 — Útl. augl. 33'/»0/o hærra. —
Afsláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavík“.
Ritgtjóri, afgreiðslumaður og gjaldkeri
«Tón Ólaísson.
Afgreiðsla Laufásvegi 5, kjallaranum.
Ritstjórn: ---„ stofunni.
Telefónari
29 ritstjóri og afgroiðnla,
71 prentsmiðjan.
<jí uIIÍOH^.
Gullfoss söng í gljúfrabi'öngum,
gall í þungu öldufalli
strengur undir hamrahengjum
hljómsterkum í fossins rómi,
sem að kvað um sveitarframa,
sól og líf í fjalla skjóli,
líði svall við urð og flúðir,
öll vóru tónmjúk stuðlaföllin.
Kvað hann ijóð : um kappa glaða,
klofna skjöldu, brynju rofna,
brand í traustum hetju-höndum,
hreysti-dug, sem auðnu treysti,
öld, sem gulinum frægðarföldum
faldaði á tímans-spjaldi;
svall þá afl í óðsins spjalli,
öll vóru tröllefld stuðlaföllin.
Kvað hann ]jóð : um liðnar tíðir,
ianga þjóðar ánauð, stranga,
fallinn manndóms frama snjallan,
frelsisvana þjóðarhelsi,
strengur einn frá hamrahengjum,
hljóma ]ét þá straums i rómi
angurkvein við urðarvanga,
öll vóru sorgleg stuðlaföllin.
Kvað hann ljóð: um landsins prýði
Ijósa rós, er fegurð hrósar,
brekkur grænar, blómin þekku,
búhöld, sem á landið trúir;
gæluljóð um sveitarsælu
sem í straumsins lék sér glaumi,
þrungin fegurð fossins tunga
falla lét í stuðla al]a.
Söng hann ]jóð: um lífsins göngu,
leidda menn á afveg, sneydda
sjálfstæði, er haltra hálfir
hallar lífsins götur allar,
rúðir eign og ættarskrúði
útlendinga valdi lúta,
skalf þá gegnum ómsins elfur
óvirðing með spotti nógu.
Ljóðagígju lét hann knúða
löngun niðr’í iðuþröngum,
svall þar undir öldufalli
afl í fossins hrika tafli,
gall mót tímans kröfukalli,
kalli straumsins tónafalli,
„syriir lands í sóknum linir
sinnið mér, þvi ég skal vinna“.
Stóð hann Tómas heima’ á hlaði,
hlíðar gylti sólin bliða,
og á fagran úðaboga,
yndisbjartan geisla-linda
falla lét, en Fossinn allur
flogagulli sýndist loga,
hljóma upp frá iðurómi
eyrað mátti skilja’ og heyra.
Heit þá batt í huga teitum
haldinorður vel um aldur:
„aldrei skyldi úðafaldin
iðuþröng með straumaniði,
ganga undan ættarfangi,
útlendings né valdi lúta,
heldur skyldi hrap í öldum
hollum íslands þrifum olla‘‘.
Söng þá Foss í gljúfragöngum
gall í straumsins öldufalli
þakkaróður; ræddur rekki
reginsterkum tónum dreginn,
kvik í úðabogans-bliki
brosti geisla-stöfum lostið;
stóð hann Tómas heima’ á hlaði,
hrifinn Fossins fegurð yfir.
* *
Þú ert, Tómas, þjóðarprýði,
þig mun gæfan heiðri krýna,
minning þín hjá landsins ]ýði
langan tíma björt mun skína,
ramm-íslenzkur ertu’ í anda,
ættir skilið heiðurs-krossinn,
sem að þýddi: þökk t.il handa
þér, sem ekki seldir Fossinn.
Svb. B.
»Fram“. Fundur 2. og 4. Fimtudag
i hv. mán. kl. 8’/2 síðd. í Templara-húsinu.
Bókmentir.
Ólöf i Ási. Fært hefir til
betra máls sögu sjálfrar
hennar Guðmundur Frið-
jónsson. Rvík. 1907.
Þegar Ólöf talar um kennarann sinn,
sem hún var að daðra við, þótt hún
vissi, að hann var flagari, en var slitin
frá samvistum við, segir hún: „Ég
hafði ekki — því var nú betur —
slept við hann sæmd minni. En ég
hafði þó helgað honum í huga mér
laugaland tilfinninga minna“!!!
Sjálfsagt er þetta ekki ætlað til að
vera klám; en dauður maður er það,
sem ekki rekur upp skellihlátur við
lestur þessa skrúfstykkja-máls.
Rétt á eftir talar Ólöf um að „safna
hita að miðst'óð tilfinninga" sinna“ !!!
Þetta smekkleysislega samlíkinga-
mál minnir mig alt af á samlikinga-
mál gömlu prestanna (löngu fyrir vora
daga), það er sýnt er í þessu gamla
minnisstæða versi:
„Úr hrosshóf bölvunar, heiminum,
herra, drag nagla smá
miskunnar-hamri með sterkum,
munu þar klaufir á;
í ruslakistu á himnum
[oss lát um síðir ná,
hvar náðin spriklar innan um1)].
Amen! Halelújá!“
Er þetta ekki svo guðmundar-frið-
jónssonarlega að orði komist, sem fremst
má verða?
í stað þess að segja: „Ég var svo
lúin á kvöldin, að ég sofnaði fast og
vært undir eins og ég lagðist fyrir“,
skrúfar höf. Ólöfu til að segja: „Ég
var svo lúin á kvöldin, að ég datt í
dúnalogn svefnværðarinnar jafnskjótt
sem ég lagði mig fyrir“.
Þá tekst höf. upp, er hann segir svo
(á 47. bls.):
„Börnin gráta með augunum aðal-
lega. En ég grét með óllum liffærum
mínum“. G. Fr. veit líklega ekki
glögt, hver skollinn „líffæri" eru;
meðal þeirra eru t. d. lungun, eyrun,
og æxlunar-liffærin, og væri gaman að
!) Frá [ hafa aðrir:
oss hjálpi náð þín há;
hoppar þar elskan innan um.
vita, hvernig fólk fer að gráta með
þeim líffærum. Það er varasamt fyrir
alla, að slá um sig með orðum, sem
menn vita ógerla, hvað þýða, hvort
sem þau eru innlend eða útlend.
Enn lætur hann Ólöfu segja: „ég
varð öll undirlógði!!!) af grátinum".
„Ég var ein samstemd(\\) grátvél".
„Nánustu frændur geta ekki soðið
sig saman. Þeir geta að eins brent
sig sundur“ !! (Leturbreytingarnar eru
hér eftir hðf.).
Ný kenning um heim tilfinninganna
er það, er höf. flytur í þessum orðum:
„Sá þráður var slitinn, sem ber áhrif
ástaiinnar frá höfði til hjart.a. Hann
var snúðlaus orðinn að minsta kosti“.
Hingað til hafa menn talað um hjart-
að sem aðsetur ástar og annara til-
finninga, en höfuðið sem aðsetur vits
og hugsunar. Er vanalega mikill
snúðitr á taugunum út frá heilanum ?
Alment mun svo álitið, að vissa og
óvissa eigi heimkynni sitt. í því sem
kallað er sál. En eftir fræði G. Fr.
býr óvissan (og þá sjálfsagt vissan líka)
í beinunum — já, í beinunum!! „Alls
konar óvissa var mér runnin í bein“
ritar hann.
Sé nú þessi kenning Guðmundar
rétt, þá er það mein mikið, að hann
skýrir ekki nánara frá aðsetri þeirra
systra, og ætti hann að gera það sem
allra-fyrst; t. d. hvort þær búa báðar
í allri beinagrindinni, eða t. d. í lær-
leggjunum, mjaðmarbeinunum, hrygg-
jarliðunum, viðbeinunum eða tönnun-
um eða öðrum sérstökum beinum, og
ef svo er, hvort þær búa þá saman í
tvíbýli eða sín í hvoru beini. Það