Reykjavík - 30.11.1907, Blaðsíða 2

268
REYKJAVIK
Oliver Twist
er heimsfræg skáldsaga eftir Charles Dickens. Htín fæst
nu í vandaðri ísl. þýðingu hjá bóksölum víðsvegar um land
alt. Góð, hentug og mátulega dýr tækifærisgjöf fyrir unga
og fullorðna. Menn hafa sagt um Njálu, að hvað oft sem
þeir litu í hana, lcerðu þeir eitthvað af henni. Sama má
segja um Oliver Twist: hversu oft sem hann erlesinn, finst
nóg til íhugunar og auk þess er bókin víða mjög skemtileg.
gæti komið sér vel fyrir marga að
vita. Ef t. d. vissan byggi nú í vísi-
flngri en óvissan í stórutánni, þá er
öldungis víst, að kjósendur í einu ó-
nefndu kjördæmi og ónefndur flokkur
á b>Dgi bæði landiækninn óðara að
sníða stórutána af einum ónefndum
þingskörungi, sem kendur er við „báðar
áttir“, svo að hann yrði öruggari til
atkvæðagreiðslu. Byggi óvissan þar á
móti í einhverjum jaxlinum, þá yrði
þingskörungurinn undir eins sendur til
Bernhofts eða Brynjóifs, til að fá þann
óheillajaxl dreginn úr.
Hér getur verið mikið í húfl, og
synd að liggja of lengi á vizkunni
„eins og önd á eggjum". Nauðsyn
að unga henni nú út sem fyrst og
leiða fávísan heim í allan sannleika.
Enn mælir Ólöf: „[Tilflnningar mín-
arj vóru því sem næst dofnar og þoka
yflr vötnum lífs míns“ !!
Allir þessir mállegu, stýllegu og
hugsunarlegu píslarvottar úr skrúf-
stykkjum pínubekkjarins á Sandi —
svo að ég tali á gvöndsku — eru úr
fyrsta þriðjungi sögunnar (aftur á bls. 54).
Að vísu eru flestir af þeim dáindis skemti-
legir; en vera má þó að „góðfús les-
ari“ hafl samt bráðum fengið nóg. Ég
læt mér því nægja að henda hór á
eftir að eins fá ein dæmi úr síðustu
tveim þriðjungum sögunnar (og fer þó
stýllinn heldur versnandi en batnandi
eftir því sem á bókina líður). En ait
verður að hafa sín takmörk, enda verð
ég að nefna efni bókarinnar líka.
Það er nú hvorki kvenlegt umtals-
efni í sjálfu sér né smekklegt að vera
að gera að hugleiðinga efni ástalaust
samræði karls og konu. Þetta gerir
þó höf. og það með allri sinni and-
styggilegu mærð og þykir þetta svo
mikilsvert, að hann notar færið til að
draga upp mynd af guði Ólafar hetju
sinnar. Hann lætur hana segja frá
því, þegar hún „afklæddist og háttaði
brúðkaupskvöldið“. Hún segir m. a:
„ég gat ekki annað. Við vesalings
konurnar erum dæmdar til þess að
vera andlag gerandans'1. En svo að
enginn skuli misskilja við hvað hún á
með þessum kynlegu orðum, bætir hún
við : „Ó, hve þér eru mislagðar hend-
ur, alhvíti öldungur! Þú, sem situr
ofan við alla andstygðar margföldun
maðkaheimsins — en hefir þó lagt
framkvæmdarvaldið í hendur karldýr-
inu .... Þér ætti að vera hugleikið
að dæma okkur vægilega, öldungur,
dómari! — Þú sem heflr hvíta skegg-
ið í hnjánum[!!!J og situr ofan við alt
stríðið og baráttuna.
Á bls, 70—71 fer hún að lýsa öllu
ástandi sínu um meðgöngutímann.
Þar segir hún meðal annars: „Ef ég
hefði átt mann, sem ég elskaði, þá
mundi ég hafa fundið til mikiilar sælu
í hvert sinn, sem ávöxtur elskhuga
míns og samanlagðrar ástar okkar
hefði látið á sér bæra, [á manna máli:
í hvert sinn sem ég fann fóstrið kvika].
Þá mundi hafa lagt um mig alla yl-
ÚRSMÍBA-YINNUSTOFA.
Vönduð ÍJ r og Rlukkur.
Bankastræti 12.
Helgi Hannesson.
ríkan straum hugljúfra tilfinninga og
jafnvel algleymis sælu. Ó, hve þá
hefði farið um mig notalega með titr-
andi mjúkum tökum. Hjartað hefði
fengið mál og getað talað í talsímann
sinn[!J við litla skyldmennið í nágrend-
inni handan við skilrúmið".
Það er svo sem auðséð, að þau Ólöf
og Guðmundur skrifa þetta eftir ið
mikla óheillahaust, er símar komust
hér á, því að þau hafa heyrt taiað um
þá, en hvorugt þeirra hefir sýnilega
skilið hvað talsími er, að eins iært.
nafnið. Ella vissu þau, að talsími er
gagnslaust tól, ef enginn heyrir nema
talandinn sjálfur og með því óhugsandi
er, að þeim geti dottið í hug, að ófætt
fóstrið gæti skilið nokkuð af tilfinning-
um þeim, sem streymdu út frá móð-
urhjartanu, þá er talsíma samlíking
þessi svo fáránlega hlægileg — algor-
lega „handan við skilrúmið!“
í iýsingu Ólafar á manni sinum er
meðal annars þessi sérvizkunnar gim-
steinn: „Mjölið sem hann bar í poka
skapsmuna sinna var fáskrúðugt að
hveiti. . . !
Á bls. 84: „Enginn auðblær snart
huga minn, sem vakið gæti vorgróður
í haglendi hyggju minnar". — Hvaða
kvikfénaður skyldi hafa átt að hafa
beit í því haglendi?
Töluverður sneflll af vanatrú loddi
altaf eftir í Ólöfu og kom það af því,
segir hún, að : „amma mín gagndreypti
hjarta mitt með viðsmjöri guðræk-
ninnar svo vel, að sá keimur hvarf
aldrei með öllu .... Ég trúði á guð
og ódauðleik sálarinnar og á Jesúm
Krist, á þann hátt, að hann væri
meða]göngu-færi[!]milli guðsogmanna".
Á sömu bls. fræðir höf. oss um það,
að Kristur hafi verið „guðspekingur"
(theosoph)!
Nennum vér svo ekki ' að eltast
lengur við speki þessa, en væntum
þess að koma inn í „flugrúm og breiða-
blik, er vér nú snúurn oss að efni
sögunnar. JNiðurl. síðar].
Heflrðu borgað „Rvik ?“
Hvað dvelur —
verkamannasambandið að hefjast handa
gegn steinolíu-hringnum ?
Það er hjákátleg og leiðinleg sjón
að sjá verkamenn þessa bæjar, sem
eru ný-búcir að stofna fólag gegn á-
gangi auðvaldsins, vera hvern um ann-
an þveran að hjálpa til með að smeygja
fyrsta haftinu bæði á sig og aðra.
En þessa sjón hafa menn þó séð
hér síðustu dagana. Rockfellers-fólag-
ið er að skipa hér upp vetrarforða
sínum af steinolíu og verkamennirnir
hafa kept um að verða aðnjótandi virð-
ingar þeirrar og sóma, að korna oli-
unni á land og út um bæinn!
Það er ekki annað en við mátt.i bú-
ast, þó að blöð vor sum, sem mest
hafa ritað móti steinolíu-hringnum,
sóu farin að birta fyrir hann glanna-
legar auglýsingar og sleiki út, um, þeg-
ar peningar eru í aðra hönd.
Ekki er heldur við öðru að búast
en að kaupmenn uni vel við að geta
selt olíuna nógu dýrt og komast hjá
óþægilegri samkepni sín á milli.
Og eins er það ofur skiljanlegt, þó
aumingja verkamennirnir, sem sannar-

Ursmíðavinnustofa
On.i*l F. Bartels 1
Laugavegi 5. Talsími 137. :
lega hafa ekki of miklu úr að moða,
gangi að vel borgaðri vinnu er hún
býðst.
En þó hefði það verið drengskapar-
bragð af þeim, sem þeim hefði verið
munað, hefðu þeir tekið sig saman um
að skipa ekki upp olíunni né heldur
flytja hana um bæinn. Éað hefði þó
kostað kolkrabba þenna, er nú ætlar
að spenna hring um landið, nokkur
hundruð krónur 1 biðpeninga, hvern
daginn sem það hefði dregist að skipa
upp olíunni og bezt hefði verið, að
hún hefði aldrei komist á land.
Hvernig fóru Bandaríkjamenn að er
Englendingar æt.luðu að fara að skatta
þá og leggja toll á vörur þeirra?
Þeir steyptu tollskyldu vörunni, teinu,
beint í sjóinn, sögðu sig úr lögum við
Englendinga og urðu að sjálfstæðu ríki.
Það er nú að vísu öðru máli að
gegna hér, og ekki viljum vér hvetja
menn til neinnar lögleysu. En heim-
ilt er verkamönnum að synja um
vinnu sína og ekki erum vór skyldir
til að flytja á land vörur þeirra er-
lendra fólaga, er ætla að hneppa oss
einokunarböndum og þess vegna væri
það einkarvel til fallið, ef verkamanna-
sambandið hæfist þegar handa á þenn-
an hátt eða annan gegn þeim.
Oss er miklu meiri voði búinn af
því erlenda auðvaldi, sem er nú á öll-
um sviðum að teygja skollafingur sína
inn yfir landið en af pólitísku sam-
bandi voru við Dani eða aðrar þjóðir.
Og ef vór ekki reynum að reisa rönd
við því í tíma, erum vér áður en minst
varir ofurseldir.
Hefði Bandaríkin haft jafnglögt auga
fyrir yflrgangi auðvaldsins og þeir höfðu
fyrir pólitísku frelsi sínu, væri ekki svo
komið fyrir þeirn nú eins og er, að
auðvaldið liggur eins og martröð á
þeim, er þeir fá eigi undir risið.
En við hvorju megum vér þá búast,
vesalingarnir, er fram í sækir?
Því segi ég: — höfum vakandi auga
á erlendu auðmagni hér á landi og,
þór verkamenn, er nú haflð stofnað
verkamannasamband um land alt, hefj-
ist handa til þess að reyna að sporna
við þeim ófögnuði sem mest má verða.
Styðjið að frjálsri og eðlilegri sam-
kepni í verzlun allri og neitið þeim
mönnum um vinnu yðar, er leggja
ætla fjárfjötrana á landið.
í því er meiri og drengilegri land-
vörn fólgin en í pólitísku þvaðri ó-
þroskaðra unglinga. Argus.
Nýtt lestrarfélag1
til kaupa á erlendum blöðum, bókum
og tímaritum hafa liðugir 40 menta-
menn og annara stétta menn stofnað
nú fyrir skemstu hór í Reykjavík.
Fyrirkomulagið er með nokkuð öðru
móti en tíðkast hefir hér áður um
samskonar fólög. Ætlar félagið að
halda lestrarstofu fyrir félaga sína, er
opin sé flest ef ekki öll kvöld vikunn-
ar frá 7—10 eða 8—11 og liggi þar
frammi ný blöð og tímarit félagsmönn-
um til afnota. En bækur allar, sem
keyptar verða, eru ætlaðar til útláns,
1 viku í senn eða um skemri tíma, ef
mikil er eftirspurnin.
Jafnframt vakir hugmynd sú fyrir
stofnendum félagsins að koma smám
saman upp föstum bókastofni úr rit-
um frægra og víðlesinna höfunda, ein-
kum skáldsagnahöfunda, svo að lestrar-
félagið geti með tímanum komið sór
upp góðu bókasafni.
Inntaka í félagið er, á meðan hús-
rúm leyflr, fám öðrum skilyrðum
bundin en þeim, að gjöld öll til fólags-
ins greiðist fyrir fram. Gjöldin eru:
5 kr. innritunargjald, eitt skifti fyrir
öll, og 10 kr. árgjald.
Þeir sem æskja kynnu inntöku í fé-
lagið, geri svo vel að snúa sér til ein-
hverra stjórnenda þess. í stjórn hafa
verið kosnir að þessu sinni: Mag.
Ágúst Bjarnason (form.), dr. Björn
Bjarnason (varaf.) og verkfræð. Th.
Krabbe (gjaldkeri) og eru þeir stofn-
endur félagsins. Auk þess hafa kos-
nir verið í stjórnina: efnafræðingur
Ásgeir Torfason, D. Thomsen konsúll,
Guðm. læknir Hannesson og Karl verzl-
unarstjóri Nikulásson.
Stjórninni er einkar hugleikið að fá
einhvern vandaðan og glöggan unglings-
pilt eða stúlku, sem ekki er kaupdýr,
til þess að sjá unr lestrarstofuna og
annast útlán bóka.
Agúst Bjarnason.
Nýia lestrarfélagið. Þcir sem kynnu að
vilja takast á hendur
umsjóii á Iestrarstofu og annast útlán bólta, 3
tíma á dag, sendi skrifleg tilboð til undirritaðra.
Ágiist Bjarnason. Björn Bjarnason.
Laufásv, 35. Laufásv. 6.
Loftskevti vSr Allanzk
Til viðbótar því, sem um þetta
mál var frá skýrt í síðasta blaði,
og sumt var ekki sem ailra nákvæm-
ast (tckið eftir »ísafold«), skal hér
getið nokkurs ineira um þetta mál,
samkv. ýmsum útlendum blöðum;
og byggjum vér það alt áreiðanlegt,
er hér verður sagt.
Við 1. loftskeytinu 17. f. m. var
tekið kl. 9 árd. í írlandi. Síðan
gengu skeytin fram og aftur allan
daginn og var meðaltal skeytanna
30 orð á mínútunni. Miklu meiri
hraða búast menn þó við bráðum,
þó að Edison gamli hafi ef til vill
tekið munninn nógu fullan, er hann
sagði við mann 2 dögum síðar, að
hann vildi spá því, að ekki liði langt
úr þessu áður en loftritinn flytti
1000 orð á mínútunni.
Samkvæmt reynslu þeirri, sem
fengin er í loftrituninni síðari árin,
má telja víst (segir Electrical Indns-
triesj, að nú sé yflrunnir torveld-
leikar þeir, sem lengi vóru á þvi,
að senda loftskeyti langar leiðir í
dagsbirtu, og það, sem rneira er og
margir óttuðust, að enn örðugra
mundi verða yflr að stíga, það, að
senda loftskeyti langleiðis frá þessum
tröllauknustöðvum.semnota verður á
svona löngu færi, mundi aldrei takast,
án þess að trufla aflminni og smærri
stöðvar, er lægju nálægt stórstöðv-
unum — það hefur og tekist. Nú
má senda skeyti frá 2 slöðvum hvorri
hjá annari með ákaílega miklum
aflmun, annað hvort liæði skeytin
sömu leið eða sitt hvora, án þess
að rafstraumarnir, sem flytja þessi
skeyti, hafi minstu áhrif hvor á annan.
Síðan þann 17. f. m. liafa verið
send firn af loftskeytum fram og
aflur alla daga. Svo fljót eru skeytin
vfir Atlanzhaf, að mjög tæpt er að
marka senditíma og viðtökutíma
sama skeytis. Hingað til tekur fé-
lagið enn aðeins við blaðfregna-
skeytum, og verður svo fyrst um
sinn, með því að slöðvarnar eru
ekki enn fullgervar að öllu leyti.
Fyrstu 2 til 3 dagana hafði fé-