Reykjavík - 23.06.1908, Blaðsíða 2

102
REYKJAVlK
Stöðulögin.
Lög um hina stjórnarlegu stöðu íslands
i ríkinu 2. janúar 1871.
Vér Chr. IX. o. s. fr. Gjörum
kunnugt: Ríkisþingið hefir fallizt
á lög þessi, og Vér staðfest þau með
samþykki Voru:
1. gr. ísland er óaðskiljanlegur
hluti Danaveldis með sérstökum
landsréttindum.
2. gr. A meðan að ísland ekki
hefir fulltrúa á rikisþinginu, tekur
það engan þátt i löggjöfmni um
hin almennu málefni ríkisins, en
aftur á móti verður þess ekki kraf-
izt, að ísland leggi neitt til hinna
almennu þarfa ríkisins, á meðan
að svo á stendur. — Um það, hvort
ísland eigi að hafa fulltrúa á ríkis-
þinginu, verður að eins ákveðið
með lögum, sem bæði hið almenna
löggjafarvald ríkisins og hið sér-
staklega löggjafarvald íslands sam-
þykkir.
3. gr. Hin sérstaklegu málefni
íslands eru þessi:
1. Hin borgaralegu lög, hegn-
ingarlögin og dómgæzlan er hér að
lýtur, þó verður engin breyting
gjörð á stöðu hæstaréttar sem æzta
dóms í íslenzkum málum án þess
að hið almenna löggjafarvald ríkis-
ins taki þátt í því; — 2. lögreglu-
málefni; — 3. kirkju- og kenslu-
málefni; — 4. lækna- og heilbrigðis-
málefni; — 5. sveita- og fátækra-
málefni; — 6. vegir og póstgöngur
á íslandi; — 7. landbúnaður, fiski-
veiðar, verzlun, siglingar og aðrir
atvinnuvegir; — 8. skattamál bein-
línis og óbeinlínis; — 9. þjóðeign-
ir, opinberar stofnanir og sjóðir.
4. gr. Öll gjöld til alþingis og
landsstjórnar, er snertir þau mál-
efni, sem nefnd eru í næstu grein
á undan, og þar á meðal eftirlaun
þau sem nú eru goldin eða eftir-
leiðis verða veitt íslenzkum em-
bættismönnum, er hafa fengíð lausn
frá embætti, eða ekkjum þeirra eða
börnum, skulu talin sérstakleg gjöld
islands.
5. gr. Til hinna sérstaklegu gjalda
íslands skal á ári hverju goldið úr
ríkissjóðnum 30,000 rd. tillag og í
10 ár 20,000 rd. aukatillag, sem á
þeim 20 árum, sem þá fara í hönd
verður fært niður um 1000 rd. á
ári, þannig að það sé alveg fallið
niður að 30 árum liðnum. — Auk
afrakstursins af þjóðeignum íslands
og opinberum sjóðum, og af bein-
línis og óbeinlínisskattgjöldum, sem
nú eru heimt saman eða eftirleiðis
verða innleidd á íslandi, skal talið
með hinum sérstaklegu tekjum ís-
lands það endurgjald, vextir af láni
og borgun upp í lán eða því um
líkt, sem hvílir á islenzkum sveita
félögum, stofnunum, embættum eða
gjaldþegnumríkissjóðnumtilhanda.
Óll skuldaskifti, sem verið hafa hing-
að til milli ríkissjóðsins og íslands,
eru hér með alveg á enda kljáð.
6. gr. Gjöldin til hinnar æðstu
stjórnar hinna íslenzku málefna í
Kaupmannahöfn og sömuleiðis til
póstferða milli Danmerkur og ís-
lands skulu greidd úr ríkissjóðnum.
Ef nokkurt gjald verður lagt á
þessar póstferðir til hins sérstak-
lega sjóðs íslands, verður jafnmik-
ið dregið af árstillagi því, sem á-
kveðið er handa íslandi í 5. gr.
7. gr. Þessi lög öðlast gildi 1.
dag aprílm. 1871. Frá þessum tíma
eru þau störf á enda, sem ríkis-
þingið hingað til hefir haft á hendi
um fyrirkomulag á hinum sérstak-
legu tekjum og útgjöldum íslands.
Uppkast Dana 27. marz.
Fylgiskj. XIII.
Eftir að hinir íslenzku nefndar-
menu hafa lagt fram skriílegan
grundvöll fyrir umræðunum, og
nefndin hefir fallist á, að hinir
dönsku nefndarmenn geri slíkt hið
sama, þá höíum vér í þessum til-
gangi samið eítirfylgjandi uppkast.
27. marz 1908.
J. C. Christensen. N. Andersen. C. Goos.
H. N. Hansen. N. Hansen. N. K. Johanen.
P. Knudsen. C. Krabbe.
M. P. Madsen-Mygdat. H. Matzen.
N. Neergaard. Anders Nielsen. A.Thomsen.
Uppkast til las>a
um
stöðu íslands í veldi Danakonungs.
Þegar lögin eru samþykt bæði
af ríkisþingi og alþingi og staðfest
at konungi, orðist inngangur lag-
anna þannig:
Vér Friðrik áttundi o. s. frv.
Gerum kunnugt: Eftir að ríkis-
þingið og alþingi*) við sameig'inlega
samninga eru ásátt orðin um stöðu
íslands i veldi Danakonungs höf-
um Vér með samþykki Voru stað-
fest eftiríarandi lög, er samþykt
eru bæði af ríkisþinginu og alþingi:
1. gr.
ísland er frjátst land með sér-
stökum landsréttindum innan veldis
Danakonungs og verður ekki af
hendi látið; nafn þess skal taka
upp í tignarnafn konungs.
2. gr.
Landsréttindi íslands taka yfir
stjórn eftirfarandi mála, er sérstök
eru fyrir ísland:
I. Hin borgaralegu lög, hegningar-
lögin og dómgæslan, er hér að
lítur, þó svv að engin breyting
verður gerð á stöðu hæstaréttar
sem æðsta dóms í íslenzkum
málum, án þess að hið almenna
löggjafarvald ríkisins taki þátt í
því;
2. Lögreglumáleíni;
3. Kirkjumál og kenslumál;
4. Læknamál og heilbrigðismál,
5. Sveitamál og fátækramál;
6. Vegir og póstgöngur á íslandi,
talsíma og ritsíma málefni og
aðrar samgöngur innanlands;
7. Landbúnaður, fiskiveiðar, verzl-
un, siglingar og aðrir atvinnu-
vegir, lánsfœra-mál, banka-mál
og vátrgggingarmál;
8. Skattamál beinlínis og óbeinlínis;
9. Þjóðeignir, opinberar stolnanir
og sjóðir.
3. gr.
í öllum þeim málefnum, sem
samkvæmt næstu grein hér á undan
eru sérmál íslands heíir landið
löggjöf sína og stjórn út af fyrir
sig samkvœmt stjórnarskránni um
hin sérslöku málefni íslands.
4. gr.
í öllum þeim málum sem ekki
eru sérmál, er löggjafarvaldið hjá
konungi og ríkisþingi í sameiningu.
ísland á rétt á, að hafa fulltrúa
í ríkisþinginu, en því máli verður
*) Breytt letur táknar nýmæli.
g ™ ■; ■111 iwi ... ..
ÚrsmíðaYinnustofa
1 Carl F. Bartels ;
j Langavcgi 5. Talsími 137. j
eigi til lykta ráðið nema með lög-
um, er bæði hið almenna löggjaf-
arvald ríkisins og sérstaka löggjaí-
urvald íslands samþykkir, en við
þau lög eiga ekki endurskoðunar-
ákvæðin í 7. grein.
Par til þetla verður, skal þo ekki
nema með lögum er bœði hið al-
manna löggjafarvald rikisins og hið
sérstaka löggjafarvald íslands sam-
þgkkja bœði tit samans, skipað
þeim sameiginlegu málum, sem hið
almenna löggjafarvald heimtar fjtir-
veitingu til einnig af löggjafarvaldi
íslands — og eru þar á meðal
postmál og ritsímasamband milli
Danmerkur og Islands.
5. gr.
Til fullnustugerðar fjárhagsvið-
skiftunum milli Danmerkur og ís-
lands greiðir ríkissjóður landssjóði
Islands . . . . kr. eitt skifti íyrir öll,
og eru þar með á enda kljáð öll
skuldaskifti, sem verið hafa hingað
til milli ríkissjóðsins og íslands.
Aftur á móti ber ríkissjóður Dana
framvegis allar þær bgrðir, er nú
skal greina fgrir veldi Danakonungs:
1. Vextir og ajborganir af ríkis-
skuldunum, án tillits til þess,
hversu þær eru til komnar;
2. konungsmötu;
3. borðfé œttmenna konungs og
önnur gjöld til konungsættarinn-
ar, sem á ríkinu hvíla;
4. gjðldin til varna á sjó og landi,
og lelst þar til gœzla veiðirétlar
ríkisþegnanna við strendur rík-
isins;
5. Utgjöld til utanríkisstjórnarinnar
og til fulltrúamensku ríkisins er-
lendis og gœzlu hagsmuna ríkis-
ins þar;
6. gjöld til sameigintegrar peninga-
sláttu og mœlinga;
7. útgjöld til hœstaréttar ríkisins;
8. útgjöld til allra almennra kenslu-
stofnana og mentastofnana í Dan-
mörku, þeirra er aðgangur er
að bœði Dönum og Islendingum;
9. útgjöldin til Grœnlands og ng-
lendanna.
6. gr.
Danir og íslendingar á íslandi
og íslendingar og Danir í Dan-
mörku skulu í öllum efnum jafn-
réttis njóta.
Pó skal það skilgrði vera fgrir
því, að menn verði í embætti skip-
aðir á íslandi, að þeir séu leiknir
í að skilja og tala íslenzku. ís-
lendingar, sem á íslandi eru heim-
ilisfastir skulu eins og hingað til
vera undanþegnir landvarnarskgldu
ríkisins.
Réttindi íslenzkra námsmanna
við Kaupmannahafnarháskóla þan
er þeir nú hafa, bæði almennur
réttur og forgangsréttur til hlunn-
inda og styrks, skulu óbreytt haldast.
Við háskólann skal stofna sérstakt
kennaraembœtti í íslenzkum lögum.
7. gr.
Lögum þessum verður að eins
breytt við almenna endurskoðun
laganna, í fyrsta lagi árið 1933 og
getur þá breytingum því að eins
orðið framgengt með lögum, er
nefnd danskra og íslenzkra manna
hefir undirbúið og ríkisþing og al-
þingi samþykt samhljóða og kon-
ungur staðfest.
jVejnðarfrumvarpið.
Uppkast aðs) löguni
um ríkisréttar-samband Danmerkur
og Islands.
[Inngangur laganna, er þau hafa
náð samþykki bæði ríkisþings og
alþingis og staðfestings konungs,
orðist svo ]:
Vér Friðrik hinn áttundi o. s. frv.
Gerum kunnugt: Ríkisþing Dan-
merkur og alþingi Islendinga
hafa fallist á og vér með samþykki
voru staðfest eftirfarandi lög:
1. gr.
ísland er frjálst og sjálf-
stætt land, er eigi verður af
hendi látið. Það er í sambandi
við Danmörku um einn og sama
k o n u n g og þau mál, er b á ð i r
aðilar hafa orðið ásáttir
um að telja sameiginleg í lög-
um þessum, Danmörk og ísland
eru því í r í k j a -sambandi, er nefnist
veldi Danakonungs.
í heiti konungs komi eftir orðið
»Danmei'kur« orðin: »og Islanda.
2. gr.
Skipun sú, e r gildir í Danmörku
um ríkiserfðir, rétt konungs til að
hafa stjórn á hendi í öðrum löndum,
trúarbrögð konungs, myndugleika
hans og um ríkisstjórn, er konungur
er ófullveðja, sjúkur eða fjarstaddur,
svo og um það er konungdómur-
inn er laus og enginn ríkisarfi til,
skal einnig gilda, að því er til Is-
lands kemur.
3. gr.
Þessi eru sameiginleg mál
Danmerkur og íslands:
1. Konungsmata, borðfé ættmenna
konungs og önnur gjöld til kon-
ungsættarinnar.
2. Utanríkismálefni. Enginn þjóðar-
samningur, er snertir ísland sér-
staklega, skal þó gilda fgrir is-
land nema rétt stjórnarvöld is-
lenzk samþgkki.
3. Hervarnir á sjó og landi ásamt
gunnfána, samanb. þó 57. gr.
stjórnarskrárinnar, frá 5. jan.
1874.
4. Gæzla fiskiveiðaréttar þegnauna,
að óskertum rétti íslands til að
auka eftirlit með fiskiveiðum við
ísland eftir samkomulagi við
Danmörku.
5. Fœðingjaréttur. Löggjajarvatd
hvors lands um sig getur þó veitt
fœðingjarétt með lögum og nær
hann þá til beggja landa.
6. Peningaslátta.
7. Hœstiréttur. Þegar gerð verður
breyting á dómaskipun landsins,
getur löggjafarvald ís-
lands þó sett á stofn innan-
lands æðsta dóm í íslenzkum
málum. Meðan sú breyting er
eigí gerð, skal þess gætt, er sæti
losnar í hæstarétti, að skipaður
sé þar maður, er hafi sérþekk-
ingu á íslenzkri löggjöi og kunn-
ugur sé íslenzkum högum.
8. Kaupfáninn út á við.
4. gr.
Öðrum málefnum, sem taka bæði
til Danmerkur og íslands, svo sem
póstsambandið og ritsímasamband-
ið milli landanna, ráða dönsk og ís-
*) Breytt letur táknar nýmæli.