Reykjavík

Tölublað

Reykjavík - 23.06.1908, Blaðsíða 1

Reykjavík - 23.06.1908, Blaðsíða 1
1R e$ k j a\> t fc. IX, 26 Útbreiddasta blað landsins. Upplaq yfir 3000. Þriðjudag 23, Júní 1908 Áskrifendur í b æ n u m yfii* 1000. IX, 26 ALT FÆST í THOMSENS MAGASfNÍ. < >íiim og; eldavélar selur Kristján Þorgrimsson. ..REYKJAVlK" Árg. [minnst 60 tbl.] kostar innanlands 2 kr.; erlendis kr. 3,00—3 sh.— 1 áoll. Borgist fyrir 1. Júlí. Ella 3 kr. Auglýsingar innlendar: á 1. bls. kr. 1,50; 5. og 4. bls. 1,25 — Útl. augl. 33*/aw/o hærra. — 4fsláttur að mun, ef mikið er auglýst. Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavík“. Ritgtjóri, afgreiðslumaður og gjaldkeri Magnós JB. Blöndal Pingholtsstræti 23. Talsimi 61. ísafoldar-samkvæmni, 27. f. m. segir blaðið um hervarn• irnar og utanríkismálin í ritstjórnar- grein, sem heitir: Sameiginleg inál — dönsk mál, „Það eru aldönsk mál, sem taka ekkert iil íslands eða lítið sem ekkert. Hervarnirnar snerta það ekki hót. Þær koma hvergi nærri Islandi . . . . Líkt má segja um utanríkismáiin. Þau snerta Island að öllum jafnaði nauða- lítið sem ekki neitt". 13. þ. m. eru mál þessi orðin að íslenzkum stórmálum. Ritstjórinn segir þá í grein um hr. Jóh. Jóhann- esson og hr. Stef. Stefánsson, sem heitir: Hvernig þeir fóru með um- boðið, „Störmálin tvö, sem mest veltur á, utanríkismál og hervarnir, máttu þeir fela Dönum að fara með fyrir íslands hönd meðan um semur . . . .“ Þetta er svo sem ekkert nýtt um „ísafold,,. Svona hefir hún tekið í hvert mál síðan Heimastjórnarflokkur- inn varð í meiri hluta. Hafi henni orðið á, að taka rótt í eitthvert mál, þá hefir hún óð- ara troðið þær undartektir sinar und- ir fótum. Hérna eru dæmin af undirtektum hennar undir ýms lands mál. Stjórnarbótarmálið. í 41. tölubl. XXIX árg., sem út kom 2. Júlí 1902, ræður „ísafoid" eindregið til að samþykkja frumvarpið til stjórnarbótalaganna frá 1903 óbreytt að öllu leyti. Greinin heitir: Eins og það er, og er ritstjórnargrein. Þar segir meðal annars; „Eins og það er. Það eru orð sem taka af öll tvimæli. Og það er ekki annað en það, sem þjóðin tekur undir líka alt að því i einu hljóði. Á því er eng- inn vafi ... Ef nokkur fyrirstaða verður á þingi að fá þetta frv. sam- þykkt óbreytt og orðalaust meira að segja, þá kemur hún frá þeim sem enga stjórnarbót viija hafa og öðrum ekki . . . stækustu afturhaldsmönn- um, sem aldrei hefir verið alvara um neina stjórnarbót, en látið svona öðru hvoru hklega við henni til málamynda, og til þess að fá heldur meiri hluta fyrir banvænum fleygum við hana“. Þetta sagði „ísaf.“ um það leyti, sem aukaþingið kom saman 1902. Þegar eftir þingsetningu varð það bert, að frumv. mundi reiða vel af. En þá sneri „ísaf.“ líka við blaðinu. Pyrst vakti hún upp drauga móti frumv., sem hún kallaði „Hávarð höggvanda" og „Atla hinn ramrna", sbr. greinirnar: „Einnar miljónar upp- gjöf og ríkisráðslögfestingin" í 47. tölubl., sem út kom 30. Júlí samæris og „Lögfestingin" í 48. tölublaði frá 2. Ágúst s. á. Síðan hratt hún Einari Benedikts- syni og fleirum á stað, til að halda borgarafundinn alræmda 11. ágúst, en þóttist eðlilega hvergi nærri koma. Og síðan hefir hún látlaust reynt að teija mönnum trú um að Heima- stjórnarfyrirkomulagið væri hið versta glapræði og enda lúaleg landráð. Hitsíminn. Um hann sagði „Isaf.“ í 46. tbl. XXVII árgangs, sem út kom 2. Maj 1900: „Það er með öllu óhjákvæmilegt, að ritsíminn breyti verzluninni hér á landi til stórra muna, og þær breyt- ingar hljóta allar að verða til batnaðar frá sjónarmiði alþýðunnar. . . . . . . af ritsímanum hlýtur arðurinn að verða margfaldur við kostnaðinn. Að ætla sér í sparnaðarskyni, að hefta annað eins fyrirtæki, það er sýnilega á við líka gróðahnykkur eins og að tíma ekki að bera hæfilega mikið á túnið sitt“. Það þarf ekki að minna á undir- tektir blaðsins undir þetta mál, eftir að Heimastjórnin tók málið upp. Þær eru í full fersku minni. Botnverpingasektirnar. I 33. tölubl. XXXII. árg. „Isaf.“, sem út kom 7. Júní 1905 er grein sem heitir: „Veiði-sæld Heklu“. Þar segir meðal annars: „Varla getur það vanreiðulaust heitið, að landssjóður hirðir allar sektir og annan arð af brotum botnvörpunga, en aðrir bera allan kostnað af strand- gæzlunni. — Það væri vissulega full- komin sanngirni, að þar væri einhver miðlun á gjörð“. Þegar þing og stjórn hafði fram- kvæmt miðiunar-tillögu „Isaf.“, segir blaðið í 71. tölubl., sem út kom 26. Sept. s. á., um miðlunina, „að hún sé ein af mörgum afglópum þingsins". Sambandsmálið. í því heimtaði „Isaf.“ og dilkar hennar í Nóv. 1906 ekki annað en að ísland yrði viðurkent „frjálst sambands- land við Danmörk", að það ætti at- kvæði jafnt Danmörku um það hver væri „sameiginleg mál“, og væri í öllum öðrum málum „einrætt með konungi um löggjöf sína og stjórn“, sbr. Blaðamanna-ávarpið í „Isaf.“, 75. tölubl. XXXIII. árg., sem út kom 14. Nóv. 1906. Þegar vonir vakna um, að þessu öilu verði framgengt, spennir „Isaf.“ bogann enn hærra, hóar saman Þing- vallafundinum sæla 1907, og miðar nú svo hátt, að hærra verður ekki miðað, sbr. 45. tölubl. XXXIV. árg., sem út kom 3. Júlí 1907, heimtar þar svo mikið, að engin hætta var á yflrboði, og ekki viðlit að fá því fram- gengt, eftir orðanna hljóðan. Þingvallafundurinn, sem ekki var annað en flokksfundur „Isaf." heimt- aði, að Island skyldi verða frjálst sambandsland i konungs-sambandi við Danmörku með fullu jafnrétti og fullu valdi yflr öllum sínum málum, með sérstökum fána og sérstökum þegn- rétti. Þetta er alt fengið með frumvarpi nefndarinnar, með öðrum orðum, alt sem Þingvallafundurinn fór fram á, nema eitt, sem sje það, að segja mætti þeim sáttmála er gjörður yrði við Dani upp að öllu leyti, þar á meðal konungs-sambandinu og á hvaða tíma sem væri, á sama árinu og hann væri gjörður, ef verkast vildi. Alt fengið nema kórvillan um upp- sagnarréttinn á öllu saman, sem „Isaf.“ játaði um í næsta blaði, sbr. 46. tölul. frá 6. Júlí 1907, að „hefði mátt orða greinilegar, en gjört er í Þingvallaf undarsamþyktinni “. Ó vana- lega skýr játning á eigin ávirðingum. Nú kallar „Isafold", nefndarfrumv., sem gefur Islandi kost á miklu meira en Jón forseta dreymdi nokkurntíma um, „ómyndar- frumv.“, „Gleypni hinn nýjau og fleiri háðungar- og skaprauna-orðum. Vanaleg „Isafoldar" samkvæmni. Vanalegur ásteitingarsteinn ósann- sögulla manna og óhreinskilinna, að rekast á það, sem þeir hafa áður sagt. Minnið, sem öllum er ómissandi, en tvisaga-mönnunum um fram alla aðra, er ekki alt af svo gott sem skyldi. Vanaleg „ísafoldar“-samkvæmni alt- saman. Og elcki óskiljanleg um mann, sem heldur því fram í fúlustu alvöru, að andakuklið „fyrirbrigðin dularfullu — séu gersamlega óyggjandi“ sbr. „Isa- fold“ 24. tölublað, XXXII. árg. frá 3. Maí 1905. Ekki óskiljanleg um mann sem segir frá því á prenti, að andar hafi gert holdskurð á krabbameins- sjúkum manni, og að maðurinn hafl dáið „fyrir óhapp“, af því að komið hafl að honum „töluverður súgur“ sbr. „ísaf.“ 16. tölubl. XXXIII. árg. frá 17. marz 1906. — Ekki óskiljanleg um mann, sem lætur Jónas Hallgríms- son og danska stórskáldið H. C. And- ersen yrkja önnur eins bögumæli eftir dauðan mann og þetta: „Hann skildi eftir engin blóm við aldurtilans dyr sem höfðu ilm eða unaðsskrúð, en aðeins frostrósó', sbr. „ísaf.“ 18. tölubl. XXXIII. árg. frá 24. marz 1906. Með öðrum orðum ekkert undarlegt um mann, sem ekki getur verið með öllum mjalla, ef hann talar í alvöru. En hitt er undarlegt og allsendis óskiljanlegt, að nokkur heilbrigður og skynsamur maður skuli leggja nokk- urn trúnað á nokkurt orð manns, sem steypt hefir sér jafn-marga kollskíti og talað jafn oft óráð eins og ritstjórr „Isafoldar" hefir gert. Þannig er ósamkvæmni „Isafoldar“ bæði skiljanleg og óskiljanleg. Alt eftir því, hvort á hana er litið frá sjónarmiði þess manns, sem hún rennur úr eða sjónarmiði þeirra manna, sexn hún rennur í. í einu orði „Isafoldar-samkvæmni“. Ríki — Land. „Blaðtengslið“ Ingólfur, ísafold og Þjóðólfur halda því öll fram, að nefna hefði átt ísland „ríki“ en ekki „land“ í sambandslagafrumvarpinu. Þetta á að vera önnur aðalmeinsemd frumvarpsins. En þessir vísu feður og ríkisréttar- fræðingar gleyma því 1. að ríki og land þýðir alveg sama. Til merkis um það má geta þess, að í konungsbréfi 16. Nóv. 1863 heitir Christian IX. þvi, að halda „ Rigets Eorfatningslove", en í ríkistökubréfl Friðriks VIII. 30. Jan. 1906, sbr. Stj.t. 1906, bls. 2, er talað um „Vort Lands Forfatning“. — Tvö orð. — Samahugtak. 2. Gleyma þrímenningarnir því, að Danmörk er eins og ísland alstaðar kallað „land“ í frumvarpinu, en hvergi ríki, og 3. Gleyma þeir því, að Þingvalla- fundurinn þeirra krafðist að eins, að Island yrði „frjálst land í konungs- sambandi". Þjóðólfur getur þess með berum orðum 5. Júlí 1907, að Gísli nokkur Sveinsson, líklega kirkjufaðir Ingólfs, stúdent einn í Kaupm.höfn með því nafni, hafi borið fram breytingartillögu við 1. lið, að í staðinn fyrir „frjálst land í konungs-sambandi“ komi „sjálf- stætt ríki o. s. frv.“, en eftir nokkrar umræður — segir blaðið — var sú breytingartillaga tekin aftur, vegna þess, að nefndartillagan var talin full ákveðin“. Svona var hijóðið í strokknum þá. Undirritaöur tekur á móti pönt- unum á allskonar vögnum, svo sem : skemtivögnum •—- vöruflutningsvögn- um — smjörvögnum og erfiðisvögn- um af ýmsum gerðum. Pantanir allar fijótt afgreiddar. Vörurnar af fyrsta flokki. FyrirP.H. T. Schmidts vagnaverksmiðju í Björgvin. Virðingarfylst. Jón Guðmundsson Grettisgötu 22. H£7 Kaupavinna í boði á Aust- fjörðum og Vestfjörðum og víðar. Ráðningastofan í Lækjargötu 14.

x

Reykjavík

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Reykjavík
https://timarit.is/publication/206

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.