Reykjavík - 22.09.1908, Blaðsíða 1

IRe^kJ avíft.
IX, 43
Útbreiddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.

riðjudag 22. September 1908
Áskrifendur í b æ n u m
yfir IOOO.
IX, 43
ALT FÆST í THOMSENS WAGASÍNI.
Oína ojí elda"\rclar selur Kristján Porgrimsson.
„REYKJ AYIK“
Árg. [miunst 60 tbl.] koatar innanlanda 3 kr.; erlendis
kr. 3,00—3 sh.— 1 doll. Borgist fyrir 1. Júlí. Ella 3 kr.
Auglgsingar innlendar: k 1. bU. kr. 1,60;
3. og 4. blg. 1,36 — Útl. augl. 33*/»°/o h»rra. —
A/sláttur a<5 mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavik“.
Ritatjöri, afgreið*lumaður og gjaldkeri
Magnús B. itlöndal
Pingholtsstræti 23. Talsimi 199.
i
Ritstj. er áreiðanl. að hitta heima
á vlrkum döguin
lil. —1 og 4—5 síðd.
lleiðraðir kaupendur
og útsölumemi „R.vikur44
áminnast um. að í* j a I «1 «1 a s* í
Itilaðsins var 1. |úlí.
Kosningarnar.
Nú eru komnar fregnir um kosn-
ingarnar allsstaðar af landinu. I þeim
kjördæmum sem ótalin voru í sein-
asta blaði hafa kosningarnar fallið
þannig:
í Austur-tíkaftafellssýslu er kosinn
Þorleifur hreppstj. Jónsson á Hólum
með 82 atkvæðum. Gúðl. sýslum.
Guðmundsson fékk 41 atkvæði.
í Snæfellsnessýslu er kosinn Sigurð-
ur ptóf. Gunnarsson með 276 atkv.
Lárus H. Bjarnason lagaskólastjóri fókk
192 atkv.
í Eyjafjarðarsýslu eru kosnir, Hann-
es Hafstein ráðherra með 341 atkvæði
og Stefán Stefánsson í Fagraskógi með
307 atkv. Kristján Benjamínsson á
Tjörnum fékk 106 atkv.
I Barðastrandarsýslu er kosinn Björn
Jónsson ritstj. „ísaf.“ með 274 atkv.
Guðm. Björnsson sýslum. fékk 70 atkv.
Þinglidið.
Þá er loks frétt urri allar kosn-
ingarnar, þessar einkennilegu kosn-
ingar, sem engan óraði fyrir að
rrtundu verða neitt svipaðar reynd-
inni, þessar kosningar, sem líklegt
er um að muni reynast veslings
þjóðinni á líkan hátt og þær eru
fengnar.
»Rvík« flytur innan skamms hug-
vekju um kosningarnar og horf-
urnar lit af þeim. Hér ætlar hún
að eins að raða þingliðinu og leiða
það fram fyrir lesendur sínja.
Frumvarpsandstæðingar urðu 24
alls, en frumvarpsmenn einir 9.
Dr. Valtýr er til bráðahirgða talinn
milli flokka. Séu konungkjörnu
þingmennirnir taldir með, Verða
frumvarpsmenn alls 15.
Meðal þjóðkjörinna þingmanna
voru alls 12 endurkosnir, 6 af hvoru
liði, þeir Hannes Hafstein, Eggert
Pálsson, Jón Jónsson, Jón Magnús-
son, Pétur Jónsson og Stefán Stef-
ánsson af hálfu frumvarpsmanna,
og þeir Sk. Thoroddsen, Sigurður
Stefánsson, Ólafur Briem, Björn
Kristjánsson og Hannes Porsteins-
son af hálfu frumvarpsandstæð-
inga, auk Dr. Valtj's.
Af hinum 22 hafa 13 ekki setið
á þingi fyr, sem sé þeir Einar Jóns-
son, Magnús Blöndahl, Jón Sig-
urðsson, Bjarni Jónsson, Kristinn
Danielsson, Ari Jónsson, Hálfdán
Guðjónsson, Jósef Björnsson, Sig-
urður Hjörleifsson, BenediktSveins-
son, Jón Jónsson, Gunnar Ólafsson,
Porleifur Jónsson. Meðal þessara
manna er að eins einn frumvarps-
maður, Einar Jónsson. Hinir eru
allir andstæðir frumvarpinu.
Af hinum þjóðkjörnu þingmönn-
um eiga alls 14 heima i Bvík, þar
af eru 11 frumvarpsandstæðingar.
Sé þjóðkjörnu þingmönnunum
raðað eftir stéttum verður útkoman
þessi:
9 hændur, þar af einir 6 lír flokki
frumvarpsandstœðinga eða einungis
XU partur þeirra.
7 ritstjórar, allir úr flokki frum-
varpsandstæðinga.
6 prestar, þar af 5 af háliu frum-
varpsandstæðinga.
(i aðrir embættismenn, 3 frum-
varpsmenn og 2 andstæðingar, auk
Dr. Valtýs.
4 kaupmenn og kaupstjórar, 2
af hvoru liði.
1 framkvæmdarstjóri og 1 ráðu-
nautur.
Pað stingur sérstaklega i stúf, að
frumvarpsandstæðingar, sem komu
b æ n d a-fundinum sæla á stað og
kallað hafa sig þ j ó ðræðismenn
skuli senda' fleiri r i t s t j ó r a á
þing en bamdur. At ritstjórum
þeirra er enginn skilinn eftir nema
ritstjóri »Fj.konunnar«, og er ekki
gott að vita, hvers hann á að gjalda,
því að liklega hafa þeir ekki glevmi
»Fj.konunni« sinni.
ynþingiskositingarnar
sem nú eru um garð gengnar eru víst
þær einkennilegustu þingkosningar, sem
fram hafa farið á þessu landi í fjölda
ára, ef þær eru ekki alveg eins dæmi.
Flokkaskifting þjóðannnar við kosn-
ingarnar i þetta sinn var ekki alveg
hin sama og hún hefir verið að und-
anförnu. Liggur breytingin einkurn í
því, að Landvarnar- Þjóðræðis -flokk-
urinn klofnaði og misti flesta af sín-
um helztu mönnum, er snerust í lið
með heimastjórnarflokknum, hvað sam-
bandsmálið snerti. Heimastjórnarflokk-
urinn hélt sér hér um bil óbreyttur
að öðru ieyti en því liðsinni er hann
fékk hjá þeim mönnum er sneru frá
Landvarnar- Þjóðræðisliðinu eins og
sagt var. í .þessari kosningabaráttu
er því máske réttara að tala um frum-
varpsmenn og frumvarpsandstæðinga í
stað hinna eldri flokka, þótt þeir að
mestu leyti að fjöldanum til hölluð-
ust sinn að hverri skoðun á sam-
bandsmálinu eftir hinni eldri flokka-
skipun.
Það leyndi sér ekki þegar eftir að
nefndarmenn voru heim komuir, að
bardaginn um sambandsmálið mundi
verða afar harður. En að hann mundi
verða sóttur af því kappi af hálfu
frumvarpsandstæðinga og með þeim
vopnum sem þeir hafa beitt, og að
úrslitin mundu verða nokkuð svipuð
því, sem raun er á orðin, það mun
þó fáa hafa órað fyrir alt fram undir
seinustu dagana.
Andstæðingablöðin hafa ekki látið
sitt eftir liggja í þessari kosningabar-
áttu. Að visu tók ísafold frumvarp-
inu og nefndinni tveim höndum í
fyrstu. En Adam var ekki lengi i
Paradís og ísa gamla kunni ekki til
lengdar við sig þeim megin, sem bet-
ur gengdi. Hún fór því von bráðar
að leggja kollhúfurnar og sparka í
frumvarpið og nefndarmennina, og á-
gerðust ærsl hennar æ því meir sem
tíminn leið. Er ilt og broslegt að
lesa allan þann vaðal blaðsins frá því
2. iúní að það hælir nefndarmönnun-
um og starfl þeirra á hvert reipi og
alt þar til verk þeirra eru orðin land-
ráðum verri að þess dómi, og þeir
sjálfir og þeir sem þeim fylgja djöflar
í manns mynd; og ekki er það skemti-
legur vottur urn dómgreind íslenzkra
blaðalesenda, að slík blaðamennska
skuli hafa áhrif á hugi þeirra og at-
kvæðagreiðslu um alvarleg, þýðingar-
mikil málefni. En því verður ekki
neitað, að í þessari kosningabaráttu
virðast þau vopnin hafa dugað bezt,
sem allir ættu að fyrirverða sig fyrir
að ganga með á þann hólm, sem á
er háð orusta um alvarlegustu vel-
ferðarmál lands og lýðs.
Það heflr verið sýnt, og má sjálf-
sagt enn þá betur sýna og sanna, að
óheillavopnin, blekkingarnar, dylgjurn-
ar, rógurinn, rangfærslurnar og raka-
lausu ósannindiu hafa verið ótæpt
notuð andstæðinga megin, og það svo
gífurloga, að hverjum heiðvirðum
manni mundi blöskra að sjá það allt,
sem notað hefir verið, leitt íf dags-
ins ljós. Hins vegar hafa frumvarps-
menn verið of andvaralitlir og treyst
því um of, að fjöldinn mundi láta
heilbrigða skynsemi ráða yfir trúgirni
og tortryggni. Þeir hafa tekið oflítið
tillit til þess, hve miklu auðveldara
það er fyrir ósvífna skvaldrara, að æsa
tilfinningar fjöidans með villandi ósönn-
um fortölum um að verið sé að af-
sala réttindum lands og lýða, heldur
en það er fyrir samvizkusama menn
að koma fjöldanum í skilning um, að
Wið undirskrifadir bjóðum
fátœklingum ókegpis lögfrœð-
islegar leiðbeiningar 1. og 3.
laugardag i mánuði hverjum,
kl. 7—8 að kveldi.
Á þessum tima verður ann-
anhvorn okkar að hitta i her-
bergjum lagaskólans i Þing-
holtsstræti nr. 28.
Reykjavik 20. sept. 1908.
Lárus H. Bjarnason.
Einar Arnórsson.
Forretning.
Yngre Arkitekt og Bvgmester
önsker Forbindelse med Forret-
ningsdrivende paa Island for at
begynde Trælastforrelning og Op-
J'örelse af alle Slags Huse i Mur
og Træ. Ril. mrk.: »Ihærdig og
duelig Fagmand« nedl. i Exp.
[3svar
þeir sé að vinna með hyggindum og
ósérplægni að verulegum réttarbótum,
og séu að leggja varanlegan ábyggileg-
an grundvöll undir framtíðar velmeg-
un þjóðarinnar. Þetta lýsti sér ótví-
rætt í því, hve mikil not frumvarps-
andstæðingar höfðu af Albertihneyksl-
inu, jafn/ auðvirðilega, heimskuiega og
svívirðilegu vopni eins' og það er, og
margt er fleira til af líku tagi þeim
megin ef vel er leitað.
Einni aðferð andstæðinganna má
ekki ganga fram hjá þegjandi. Hún
var einkum notuð í kaupstöðunum,
og talsvert í sveitunum líka, sem sé
að smjaðra fyrir æskulýðnum, skjalla
hann, kitla tilfinningar hans, þykjast
vera málsvarar hans og velferðar-
verndarar, og æsa hann móti öllum
þeim, sem hafa þrek og hreinlyndi til
að segja opinberlega í áheyrn yngri
og eldri, það álit ailra manna, sem
heilbrigða skynsemi hafa, að þjóðmála-
skoðanir fullorðinna, skynbærra, ment-
aðra og reyndra manna sé ábyggilegri
en þjóðmáiaskoðanir barna og óþrosk-
aðra unglinga. Þessir menn „spekú-
lera“ í því, að unglingarnir geti aftur
haft áhrif á marga atkvæðisbæra menn
sem því miður helzt til margir eru
börn og unglingar í því, er snertir
þekkingu og vit á þjóðmálum, sem
engan þarf að undra. Hér í höfuð-
staðnum kvað svo ramt að þessurn
æsingum meðal unglinganna, að Ung-
mennafélagið hér blygðast sín fyrir af-
leiðingamar sem af þeim urðu, og af-
sakar sig að hafa átt þátt í þeim að-
förum, eins og yflrlýsing þess i þessu
blaði og öðrum, ber með sér. Er það
vei farið, að Ungmennafélagið skuli sjá
hve ósæmilegt og háskalegt þetta at-
hæfi er, og vonandi að það forðist
slíkt sem heitan eldinn, og láti sér
skiljast hver voði og ófyrirgefanleg fá-
sinna það er, að kasta stór-vandasöm-
um afar-áríðandi velferðarmálum þjóð-