Reykjavík

Tölublað

Reykjavík - 22.09.1908, Blaðsíða 2

Reykjavík - 22.09.1908, Blaðsíða 2
166 REYKJAVIK arinnar á eld æstra tilfinninga barna og unglinga, kveiktan og kyntan af misjöfnum hvötum ýmsra miður vand- aðra bjóðmálaskúma. Ávextirnir verða eftir því, hverju niður er sáð.. Úrslit kosninganna eru ávöxtur kosningabaráttunnar, og fyrst að hún var óhyggileg, ódrengileg og rangsleitin, er ekki við öðru að bú- ast en að kosningarnar séu eins. Þjóðin hefir hafnað öllum þorra frambjóð- enda frumvarpsmanna, og fylt þing- bekkina af andstæðingum sambands- málsins. Hún hefir hafnað fjölda marg- reyndra dugandi þingmanna og fjölda ákjósaniegustu þingmannaefna, en valið sér í þeirra stað margan þann mann, sem fáir munu hafa hugmynd um hvert þarflegt erindi eigi inn í þing- salinn. Eitt með mörgu öðru, verður það einkennilegt við þetta nýa þing, og ekki sem heppilegast, að um fjórði hluti allra þjóðkjörinna þingmanna er rit- stjórar. Þó vér nú að sjálfsögðu ját- um að ritstjórar geti verið ' nýt- ir menn, þá er stöðu þeirra þannig háttað, að þjóðinni mun vera hollara að blaðstjórarnir standi utan við þing- ið og dæmi um gjörðir þess sem áheyrendur, en ekki sem þátttakendur í því sem þar geri&t, eða með öðrum orðum verði dómarar í sökum sjálfra sín. Flokkur bænda og atvinnurek- enda eykst ekki á þessu þingi, og æpti þó þarfatól Landvarnar-Þjóðræðisliðs- íns „ísafold“ ekki svo lítið um það í vetur sællrar minningar ____^________X. jjréf jrá Winnipeg 24. ágúst 1908. Heiðraði ritstj. „Rvíkur". í tilefni af öllum þeim frelsunar- hávaða, lýðveldis-aðskilnaðarvizku etc. ásamt þeim yfirlýsingahljómi vestan að, lángar mig til að senda þér fáeinar línur. Mér blöskrar svo ópin, lýgin og -skrípaskapurinn, sem yður berst að vestan, að ég get ómögulega setið á mér að mótmæla, aðeins frá hálfu Winnipegbæjar, rétt einstöku atriðum. Að ætla að fara að elta það/allt, væri ógjörningur. Ég byrja á að taka það fram, að Vestur-íslendingar eru ekki allir með Sk. Th., að það eru hér menn, sem halda að hann hafi gjört ilia í nefndinni, hafi unnið illt verk með því að einangrast með ósanngjarnar og óskynsamlegar kröfur; að hér eru menn, sem álíta samningana góða, og það bezta til frelsis og sjálfstæðis, sem íslendingar hafa átt kost á síðan þeir skrifuðu undir gamla sáttmála. Að hér eru menn, sem álíta að með þess- um samningum sé öllu því náð, er Jón Sigurðsson fór fram á; að þetta stríð á möti samningum sé ekki sprottið af föðurlandsást eða frelsisþrá af hálfu þeirra er harðast berjast og bezt vita hvað þeir eru að gjöra; að Heima- stjómarflokkurinn sé sá virkilegi fram- faraflokkur, en þeir, sem nú berjast á móti sambandslagafrv. séu reglulegir afturhaldsdurgar,ogsumirþeirra séu sér þess meðvitandi að þeir séu að níðast á föðurlandinu, þar sem þeir eru að vinna á móti samkomulagi við Dani og skyn- samlegum samningum, er gefa íslandi aðskilnað frá danska ríkinu og veg til fulls sjálfstæðis og sjálfræðis, hvenær sem íslenzka þjóðin er að fullu fær nm að stjórna sér sjálf, þ. e. fær um að gjörast lýðveldi. Næst tek ég það fram, að hér hefir verið mótmælt þessu aðskilnaðarhrópi á Winnipeg-fundum, enda þó það væri erfitt, þar eð hinir stóru(!) leiðandi menn hér, afturhaldsdurgarnir verstu, kirkju- legir og pólitískir, tóku höndum saman með að viðhafa ójöfnuð og ofbeldi. Hér hafa verið haldnir 3 fundir í Winnipeg, 2 af hálfu afturhaldsmanna en 1 af hálfu sambandsmanna. • Hér hafa talað á fundum með frum- varpinu 6 menn í allt, það ég man : Jóhannes Sigurðsson bæjarstj. á Gimli, Rögnvaldur Pétursson, prestur Únítara, Guðmundur Árnason, prestaskólastú- dent (Únítari), Jón Runólfsson skáld, Sigurður Vilhjálmsson skósm., S. B. Benediktsson útgefandi „Freyju“. Og þessir menn og margir aðrir, sem hneygðust að írumvarpinu, litu svo á, að þessi fundahöld væru vitleysa og atkvæðagreiðsla manna að eins til þess að auglýsa fáfræði þeirra og skrílshátt. Þess vegna gréiddu þessir menn ekki atkvæði með eða móti, nema tiltölu- lega fáir menn. Og það mun stíft að segja að helmingur manna á fundum hafi greitt atkv. með þessum gífurlegu uppástungum frá þjóðfrelsisféndum, hvað þá heldur meira, stundum minna. En það var eins og sundrungarmönnum sýndist sá einn vegur í þessu máli, að ná atkvæðagreiðslu, og fyrir því börð- ust þeir hart. Með breytingum Skúla hafa talað hér Lárus Sigurjónsson prestaskólakand. (hann las langt erindi skrifað), Jón A. Johnson (einnig skrifað), Jón Bjarnason prestur, Friðrik Bergmann prestur, J. Bfldfell W. H. Paulson, Jóh. Sólmundarson prestur Únítara, Skapti Brynjólfsson uppgjafa þingm. frá Dakota, Finnur Jónsson trésmiður, Sigurj. Jónsson málari, Matth. Þórðar- son, Selkirk. Blöðin bera með sér hverjir boðuðu til fyrsta fundarins. En þar réri á bak við Friðrik Bergmann, er setti J. A. Johnson af stað. Átti að safna fé meðal manna og senda svo þennan J. A. Johnson heim með hrúguna í kosningasjóð ísafoldar. Það var hug- myndin og meir en það, því uppástunga þess efnis kom frá þeim skriftlærðu, Lárusi og Jóni, á fyrsta fundinum. Það var Friðriks fluga, sem E. Hjörleifsson skildi eftir í honum í fyrra. Þaðan er allur þessi lýðveldis vísdómur kom- inn til vor Vestur-íslendinga. Séra Jón Bjarnason andæfði þessari peningasöfn- un, og þeir, er hann elta, en hinir urðu sterkari. Svo allt, sem þeir gátu gjört fyrir þjóð sína, var að ráðleggja henni að una í sama bandi og hún hefði verið í. Neita samningum við Dani og bara verða lýðveldi á vörunum, eins og það heíði verið. Já, þetta varð öll stjórnvizkan. Reyndar komu fram ýms- ar hugmyndir frá þessum mönnum: Matthías Þórðarson vildi að heim flyttu 4 fjölskyldur í hverja sýslu á íslandi, til að hafa áhrif á atkvæðagreiðslu og fella stjórnina. J. P. Sólmundarson vildi að allir ísl. kæmust heim til að deyja. Skapti Brynjólfsson vildi að einhver önnur þjóð gleypti ísland en Danir, en taldi víst að það yrði gleypt. Var hræddur um að Danir færu heim til íslands til að fiska, þegar þeir gætu fengið þegnrétt!! Svipað töluðu Sigur- Úrsmíðavinnustofa Oarl F. Bartels Laogaregi <6. Tilifn( 137. jón Jónsson og W. H. Paulson. Friðrik Bergmann vfldi gjöra ísland að lýð- veldi (Einars lýðveldi) og þetta var ráðið, að neita samningnum, eða öllu heldur, taka breytingar Skúla. Þetta var ann- ars hálfhlægilegt frelsislið, en svo ein- beitt og djarfmannlegt. Og þegar voru samankomnir á einum palli 30 leið- togar Vestur-ísl., þá bar á þeim, með sauðina fyrir framan sig, ávalt reiðu- búna til að þóknast höfðingjunum með því að auglýsa fáfræði sína og flóns- höfðaskap. Þriðji fundurinn, er haldinn var af sambandsmönnum, fékk hvorki sal Únítara eða Good-templara, því vissir menn voru alltaf á varðbergi til að spilla fyrir þeim. Samt fundu sam- bandsmenn sal, og þá skoruðu þeir á 5 menn úr hinum fl. að mæta sér, en að eins 2 af þeim komu og talaði hvorugur þegar til kom, og enginn fyrir Skúla á þeim fundi nema Sigurjón Jónsson, og hefði Skúli verið betur kom- inn án hans. Sá fundur var til að ræða málið og lesa upp úr blöðum að heiman það, er þótti þess vert, til að leiðbeina skilningi manna. Sá fundur var aðallega mótmæla-fundur móti hin- um fundunum, vegna þess hvað illa þeim var stjórnað. Var þessi sambandsmanna- fundur vel sóttur og fór að öllu vel fram. Öll vikublöðin hér eru með þjóð- féndum. Og er því ómögulegt að skrifa um þetta mál nema frá einni hlið. Jón August gat fengið „Kringlu“ til að skrökva því, að stjórnarblöðin, „Lögr.“ og „Rvík“ hefðu ekki þorað að láta sjá sig síðan nefndarálitið hefði verið birt. Þau áttu víst ekki að þora að láta hann sjá sig. Þenna líka kappa. Þessi J. A. 'gengur með $ 150 bankaávísun frá manni í Chicago í vasanum, er átti að fara í sjóð Skúla. Leiðinlegt að þurfa að skila henni aftur. Nú hefir verið boðað til almenns fundar, til að neyða íslendingadags- nefndina til að láta af hendi úr sjóði peninga til að borga fyrir fundarsal og símskeytasendingar. B. L. B. rit- stjóri „Hkr.“ ætlaði bara að taka féð úr sjóðnum, en 7 af 9 í nefndinni báðu hann að láta sjóðinn kyrran. Þá reidd- ist B. L. B. og kvaðst skyldu hafa þá samt og tekur nú þetta ráð. Mun hann fara að verða sér illa til minnkunar og fá megna mótstöðu og verða frá að hverfa. Svo ferst sundrungarmönnum fjárheimtan. Með vinsemd og virðingu. S. B. Benedidsson. Rakalaus ösannindi eru það í „ísafold“ 19. Þ. m* 86111 „Ingólfur" svo náttúrlega étur eftir henni næsta dag — að ráðherrann sé boðaður utan á konungsfund. Ráð- herrann heflr engin slfk boð fengið. Annaðhvort hefir einhver, sem þekk- ir vel trúgirni ísafoldar-ritstjórans, bundið þetta upp á karlinn, til þess að láta „ísafold“ og dilkana hlaupa með það um landið, eða þá að það er klaufaleg tilraun til þess að bendla stjórn vora óbeinlínis við fráför danska ráðaneytisins og Alberti hneykslið. AtkYæðagreiðslan við nýafstaðnar alþingiskosningar var eingöngu miðuð við sambandslagafrum- varpið. Menn greiddu atkvæði með eða móti frumvarpinu, og hefir atkvæða- greiðslan fallið þannig í kjördæmunum : í Reykjavík 455 með frv. 579 á móti - Borgarfj.sýslu 111 — - 168 - — - Mýrasýslu 96 ' - 108 - — - Dalasýslu 48 — - 156 - — - Snæfellsness. 192 — - 276 - — - Barðastr.s.*) 70 — * 274 - — - V.-ísafj.sýslu 94 — - 157 - — - ísafj.kaupstað 83 •— - 157 - — - Strandasýslu 86 — - 99 - — - Húnav.sýslu 157 — - 235 - — - Skagafj.sýslu 181 — - 387 - — - Eyjafj.sýslu 341 — - 106 - — - Ak.eyr.kpst. 136 — - 146 - — - S.-Þingeyj.s. 275 — - 115 - — - N.-Þingeyj.s. 58 — - 107 - — - N.-Múlasýslu 179 — - 181 - — - Seyðisfj.kpst. 57 — - 56 - — - S.-Múlasýslu 269 — - 221 - — - A.-Sk.fellss. 41 — - 82 - — - V.-Sk.fellss. 60 — - 90 - ’ - Rangárv.s. 234 — - 211 - — - Vestm.eyjum 77 — - 43 - — - Árnessýslu 182 — - 355 - — - Glbr. og Kj.s. 82 — - 530 - — Alls 3564 4839 - — Verður þá á öllu landinu 1275 atkv. fleira á móti frumvarpinu en með því. í Norður-ísafjarðarsýslu fór engin atkvæðagreiðsla fram, og verður því afstaða kjósenda þar gagnvart frum- varpinu ekki sýnd með tölum. Y firlýsing'. Að gefnu tilefni, lýsum vér undir- ritaðir yfir því, að Ungmennafélag Reykjavíkur hefir eigi á nokkurn hátt átt þátt í neinu því, sem fram hefir farið við nýafstaðnar alþingiskosningar í Reykjavík. Þessu til sönnunar viljum vér geta þess, 1. að sérmál stjórnmálaflokka geta alls eigi átt heima í félagsskap vorum, sökum þess, að þar eru menn úr öllum stjórnmálaflokkum, og er það því öllum Ijóst, að félagsskapur vor gæti alls eigi þrifist, ef slíkt ætti sér stað. 2. að ávarp það, sem sent var til kjósenda Reykjavíkurbæjar var sam- þykt á fundi ungmenna Reykjavíkur en alls eigi á fundi Ungmennafélags Reykjavíkur, og félag vort eigi á nokkurn hátt við það riðið. 3. að félag vort átti ekki minnsta þátt í róstum þeim, sem urðu á Vonarstræti og göngunni suður Tjarnargötu kosn- ingadagskvöldið, og því sem þar fór fram. Er það því algjörlega rangt að bendla nafn Ungmennafélags Reykja- víkur við þann áburð. Af þessu er það augljóst, að allur orðasveimur um hluttöku Ungmenna- félags Reykjavíkur við fyrnefndar kosn- ingar er uppspuni einn og ósannindi, og þeir menn ósannindamenn, er halda því á lofti. Annars er það algengt, að kenna Ungmennafélögum um allar þær róst- ur, sem fram fara á götum bæjarins, jafnvel þótt þær séu eigi af völdum annara en fyllirafta og götustráka, og er þetta svo lúalegur óhróður, að eigi er svara verður. Reykjavík, 11. sept. 1908. Stjórn Ungmennafélags Reykjavíkur. Ásmundur Gestsson Ársœll Árnason. Carel Sveinsson. Elías Pálsson. Guðbrandur Magnússon. Jóh. Óskar Láruss. Porkell P. Klemcnlt. Það er ekki gott að verjast brosi, þegar. maður ber saman framanskráða yfirlýsingu Ungmennafél.stjórnarinnar og þakkarávarp þingmannanna hér til æskumanna bæjarins, sem þeir hafa birt í blaðaþríeiningunni Isafold, Ing- ólfi og Þjóðólfi. — Þar þakka þing- mennirnir æskumönnunum með hjart- næmum orðum fyrir það, sem st.jórn Ungmennafélagsins fyrirverður sig fyrir að íáta bendla æskumennina við. *) Frumvarpsandstæðingarhafatalið Guðm. Björnsson sýslumann andvígan sér, og ísaf.- íitstjórinn bauð sig fram á móti honum, og þykir þvi rétt að setja atkvseði þau er hann fékk, frumvarpsmegin.

x

Reykjavík

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Reykjavík
https://timarit.is/publication/206

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.