Reykjavík - 19.02.1910, Page 2

28
REYKJAVÍK
' 1 E 1 1 1 1 1 1
1 STÓR ♦ ÚTSALA ♦_ Ekkert undan dregið. YERZLUNIN = DAG3BRÚN^- ^JLiltill M afsláttur |n| af öllix ® sem keypt er. i
y mmm mmm i 1 1
og á hún að leynast með þeim sem
stofuþerna. Hún heldur, að sjer muni
þar með öllu óhætt, og fer því óvarlega.
Hún sezt út í oþinn glugga til að þurka
rúður, og fer að syngja. Sjer hún þá
fyrir neðan sig á götunni gamla biðilinn
sinn, Volkov, sem nú er kominn i leyni-
lögregluna. Hann þekkir líka Katíu,
pinir föður hennar til að borga sjer
50,000 rúblur til að þegja, en lætur sjer
það ekki nægja, heldur ætlar að nota
vald sitt til þess, að ná tökum á stúlk-
unni. Þá gripur faðirinn til þess eina
úrræðis, sem hann heflr til þess að
bjarga dóttur sinni úr klóm þessa manns,
og drepur hann. Móðirin kemur heim
skömmu eftir að faðirinn er farinn til
að tilkynna lögreglunni drápið, og þeg-
ar hún heyrir hver það hefir framið,
þá skilur hún auðvitað, til hvers það
er gert; en mælirinn er fullur — hjarta-
strengurinn brestur. Síðustu orð hennar
eru fyrirgefning og huggunaryrði í garð
föðurs og dóttur.
Síðasti þátturinn fer fram á verönd
við hús Gorlovs, svila Murinovs. Garlov,
gamall embættismaður og mesta góð-
menni, sem elskar Katiu eins og dóttur
sína, hefir leynt henni hjá sjer. Þangað
kemur einnig faðir hennar með leyfi
fangastjórans, sem er gamall skóla-
bróðir hans. Katia ætlar að fylgja föð-
ur sínum til Siberiu, þótt hún nú sje
unnusta Narovs, stúdentsins, sem getið
er um fyrsta þætti, en faðir hennar vill
ekki þiggja það. Segir hann svo frá, að
þegar hann i fangaklefanum hafi farið
að velta öllu þessu fyrir sjer, sem á
daga hans hafi drifið, þá haíi hann
sannfærzt um, að hún og hennar sinnar
(»nihilistar«) hafi haft á rjettu að standa.
Hann segist hafa tekið algerðum sinna-
skiftum, og þess vegna geti hann ekki
þegið, að hún fari með sjer, heldur verði
hún að starfa áfram i þarfir þessmálefnis,
sem þau öll berjist nú fyrir. »Takið
þjer hana«, segir Murinov gamli við
stúdentinn, »og segið þjer fjelögum okk-
ar, að þetta sje mín gjöf til málefnisins«.
Öllu betra leikrit, en »Sinnaskifti«,
hefir sjaldan eða aldrei verið sýnt hjer
á leiksviði. Framsetningin er skýr,
þráðurinn glöggur og óbrotinn, og sann-
leiksásthöfundarins ómenguð, en snilldin
er mest í þvi, að engum dylst, að höf-
undurinn hefir sjálfur lifað eða sjeð það
allt með eigin augum, sem hann segir
frá. Frágangurinn á tjöldunum er á-
gætur, og er þar orð á gert, að varla
hafi fallegra leiksvíð sjezt hjer, heldur
en útsýnið og allt sviðið í síðasta þætti,
enda fagna áhorfendur þvi með lófa-
klappi.
Öll aðalhlutverkin eru ágætlcga leikin,
bæði Murinov (Árni Eiríksson), frú Muri-
nov (Emilia Indriðad.) og Katia (Guð-
rún Indriðadóttir); sömuleiðis Gorlov I
(Friðf. Guðjónsson). F’rú Gorlov (Þuríður
Sigurðardóttir) er einnig mikið vel leikin.
Narov (Helgi Helgason) hefir ekki heppn-
azt jafnvei, enda er hlutverk hanseinna
örðugast viðfangs, mikils krafizt af
raanninum, en ekki svið fyrir neinn
stórvaxinn leik. Rangt væri, að geta
þess ekki, hve snilldarlega vel Akulina
vinnukona (Marta Indriðadóttir) erleikin,
því að það sjá allir á henni, þegar hún
ber inn tesuðuvjelina i 2. þætti, að það
er guði að kenna og ekki stúlkunni, ef
hún er klárvig.
Yfirleitt hefir tekizt ágætlega að sýna
þetta leikrit, og ætti að benda á nokk-
urn sjerstakan kafla i leiknum, auk fyrri
hluta 2, þáttar, þá væri það síðari hluti
3. þáttar, eftir að skammbyssuskotiö
riður af. Líklega tekst sá kafli einna
bezt, þótt víða sje ágætlega leikið einnig
í síðasta þætti, bæði hjá Guðrúnu Ind-
riðadóttur og Árna Eiríkssyni.
Full skil hefir leikfjelagið gert, en
hvað segir fólkið? »Viltu dropana
mína?«
Listavinnr.
„^jóðviljinn1*
segir alveg óhlutdrægt frá fundar-
höldunum hér í Reykjavik.
En auk þess ritar ritstjórinn, hr.
Skúli Thoroddsen, forseti samein-
aðs þings, dálitla grein um fund-
arboðanirnar, getur fyrst um fund-
arboðið til kjósendafunda almcnnra
í Templarahúsinu og prentað það
orðrétt.
Síðar segir hann:
»Pegar hljóðbært varð um fundarboð
þetta, risu þegar upp nokkrir kjósendur
úr mótflokknum, og boðuðu fundi ná-
kvœmlega á sömu límnm og fyrir sömti
hlula bœjarins, sem hinir höfðu gert.
Tilgang’urinn: — að draga úr aðsókn-
inni að fundum minni hltilans, og gera
pað va/asamara í augum landsmanna,
en ella hefðí getað orðið, hver skoðun
Reykvíkinga er, að pvi er aðgjörðir ráð-
herra i málinu snertir, — leynir sér
auðvitnð ekki«.
Það er virðingarverð óhlutdrægni
af hr. Sk. Th., að dylja lesendur
sína ekki þess, hve hrætt ráðherra-
liðið var við að heyra álit kjós-
enda hér.
»lsafold« hefir líka þykkst við og
ávítar Skúla fyrir. En hann er
vanur að fara sínu fram fyrir henni.
Frammistaða ráöherrans
nt af stejtinn nin liotnyörpungaselítiniar.
1. Lýsir ráðherrablaðið símskeytið
um botnvörpusektarféð „stórfeldustu
lygar“. En þar með er því lýst yfir
að forsætisráðherra Dana sé ósann-
indamaður að skýrslu sinni í ríkis-
þinginu danska um það mál, að ráð-
herra íslands hafi lofað að gera hvað
hann gæti til þess að ríkissjóður fengi
sinn venjulega hluta (2/s) af botnvörpu-
sektarfénu.
2. Lýsir ráðherra því yfir á sam-
komu í „Iðnó", er hann treystist ekki
til að mótmæla skýrslu forsætisráð-
herrans danska, að málið horfi þannig
við, að fyrirrennari hans hafi „gert á
sinni tíð (1905) að oss fornspurðum
beinan samning við fjárlaganefnd fólks-
þingsins og yfirráðgjafann danska (J. C.
Chr.) um, að 2/3 sektanna m. m. rynnu
í ríkissjóð. Hér var því um samn-
ingsrof að tefla í Dana augum“, segir
ráðherra, oggerði hannn þennanleyni-
samning að ástæðunni fyrir því,
að hann hafi heitið sinni liðveizlu
(þ. e. liðveizlu tíl efndanna á þess-
um samningi, er H. H. átti að hafa
gert að oss fornspurðum). Og hann
bætir við, að „það hefði verið eina
ráðið til að forða því að þjóð og þing
hér stæði frammi fyrir Dönum sem
það úrþvætti, er ekki mætti treysta til
að efna orð og eiða", en áður er ráð-
herra búinn að lýsa því yfir, að um-
rædd heitorð hafi verið unnin af H.
H. að þjóð og þingi fornspurðu. Og
það hefði B. J. átt að sjá, að það er
ekki síður Dönum til hneysu en ráð-
herra íslands, hver svo sem hann er,
að gera pukursamning síú í milli í
heimildarleysi af hálfu íslands ráð-
herra, en að löggjafar- og fjárveitinga-
valdi íslendinga, Alþingi, fornspurðu,
og það hefði B. J. átt að sjá, að ís-
lendingum væri það að eins til vegs
og sóma, að vísa slíkum samningum
til föðurhúsanna, ef til væru.
3. Lýsir ráðherrablaðið yfir því,
jafnskjótt og þessi leynisamningsskrök-
saga er rekin ofan í ráðherrann, að
þá hljóti þeir Chr. og N., fyrv. forsæt-
isráðherrar Dana, að hafa logið þess-
um leynisamningi upp, ef það sé ó-
satt að hann hafi verið gerður, því að
þeir hafi sagt ráðherranum, Birni Jóns-
syni.
Hverju verði fundið upp á næst,
þegar þeir Chr. og Ng. hafa fengið
tækifæri til að bera þetta af sér, er
ekki gott að vita, því að ekki mun
ráðherra kannast við yfirsjón sína að
hann sé ósannindamaður að þessu öllu,
en ósæmilegt er það af ráðherranum,
að hlaða þannig hverri skröksögunni
ofan á aðra, og mikla hneysu gerir
hann sjálfum sér og landinu með því,
að skrökva þannig á fyrirrennara ’sinn
og erlenda menn, sem hvergi eru
nærri og geta ekki borið hönd fyrir
höfuð sér að sinni.
En það er ekki þar fyrir, þetta er
eftir öðru í fari þessa manns.
Viðskifti
Svía og Norðmanna við ísland.
Ragnar Lundborg, ritstjóri í Upp-
sölum, hefir nýlega gefið út dálítmn
bækling um verzlunarviðskifti Svía og
íslendinga. Skorar hann þar fastlega
á landa sína, að gera allt sitt til þess
að auka viðskifti við ísland, og til
þess að efla þau, segir hann að þurfi
um fram allt beinar gufuskipaferðir
milli Svíþjóðar og ísland, og auk þess
þurfi Svíar að eiga heimansendan kon-
súl í Reykjavík. Hann vekur, í því
sambandi, athygli á því, hve mikla
þýðingu norski konsúllinn hafi þegar
haft, að því er snerti viðskifti Norð-
manna og íslendinga, og skýrir frá
því, að stjórnin íslenzka sje einmitt
að semja við norsku stjórnina um
ýmsar titslakanir á núgildandi á-
kvæðum.
Sjerstaka áherzlu leggur hann á
það, að fuliyrt sje, að um 70—80#/o
af allri þeirra síld, sem veiðist við ís-
land, sje seld til Svíþjóðar og eytt
þar, og þykir það ósanngjarnt, að
aðrar óviðkomandi þjóðir hafi allan
hagnaðinn af þeirri veiði, þar sem
Svíþjóð eigi nóg af góðum fiskimönn-
um, sem auk þess gangi iðjulausir
þann tíma ársins, sem bezt veiðist
við ísland.
Norskum blöðum er meinilla við
bækling þennan. Segja, að Svíar ætli
með þessu að bola Norðmönnum frá,
og er jafnvel svo að heyra, sem þau
álíti að Norðmenn eigi einir veiði-
rjett hjer við land.
En jafngott væri, þótt Norðmenn
væru minntir á það í allri vinsemd,
að ísland er ekki enn þá komið í tölu
norsku seljanna, hvað sem Bjarni kann
að hafa gefið þeim vonir um, og að
íslendingar hafa ekki óskað eftir veið-
um neinna útlendinga við strendur
íslands, hvorki Norðmanna nje annara.
í skúmaskoti.
Ekki vill skúmaskotsmaðurinn ,J.‘ í
„Fjallkonunni" segja til nafns sins,
hann vill halda „raggeitar“-nafninu.
En undir því nafni má hann spyrja
og jarma um Landsbankann og banka-
stjórn eins og honum sýnist. Jeg
stend við mín orð, að meta hann
ekki svars verðan meðan hann er í
felum. —
Tr. G.
Stjórnarskifti í Noregi.
Hinn 25. f. m. kom norska stór-
þingið saman í fyrsta skifti eftir kosn-
ingarnar í haust, og varð Bratlie for-
maður þess. Knudsensráðaneytið, sem
setið hefir að völdum síðastliðin tvö
ár, hafði orðið í minni hluta við kosn-
ingarnar, og beiddist því lausnar. Sam-
kvæmt tillögum Bratlies og Konows,
bað konungur Michelsen að gangast
fyrir myndun nýs ráðaneytis, en Mie-
helsen bað sig undanþeginn því, vegna
heilsuleysis. (Hann sagði af sjer ráð-
herrastörfum 1907 vegna heilsulas-
leika, og hefir lítið látið á sjer bera
síðan). Loks var svo Wollert Konow
falið, að mynda hið nýja ráðaneyti og
samþykkti konungur ráðherralistann 1.
þ. m. Ráðherrarnir eru þessir:
Wollcrt Konow ráðaneytisformaður;
Irgens (sá er verið hefir sendiherra
Norðmanna í Lundúnum) utanríkisráð-
herra; Arctander (borgarstjóri) verzl-
unarmálaráðherra; Berge (amtmaður)
fjármálaráðherra; Holstmark (búnað-
arskólastjóri) landbúnaðarráðherra; Sig.
Bull (hershöfðingji) varnarmálaráðherra;
Brenne (stórþingismaður) atvinnumála-
ráðherra; Qvigstad (skólastjóri) kirkju-
málaráðherra, og Herman Scheel (ass-
essor) dómsmálaráðherra.
Þrír hinir fyrst töldu eru úr flokki
hinna frjálslyndu vinstrimanna. Hinir
eru allir taldir hægrimenn, en munu
þó standa miklu nær vinstrimönnum í
skoðunum, heldur en hinum reglulegu
hægrimönnum.
I