Reykjavík - 21.01.1911, Blaðsíða 2

14
REYKJAVlK
Stóra
Rýmingar-útsölu
byrjaði
w
Arni Eiríksson,
Austurstræti 6,
fimtudaginn 19. febrúar 1911.
10--40°|o afsláttur.
Stendur líklega stuttan tíma.
IW Notið nú tœkifœrið. "9HI
ekki að næsta ár. En alt um það er
ekkert ólíklegt að hann komi hingað
til lands aftur um hásumartímann,
eins og aðrir ferðamenn, og fari ein-
hverja lystitúra um landið.
II.
Hvað hafði þá skipið að færa —
annað en ferðamennina og varning
til kaupmanna?
í þetta sinni ekki „þrjár stúlkur
dæilegar og vænar”, heldur 24 meyjar
— 24 ráðherradætur, meira og minna
skilgetnar. Ég á auðvitað við stjórnar-
frumvörp til lagaboða.
Hvort þær eru nú allar „dæilegar
og vænar“, veit ég enn ekki. Get
ekkert um það sagt, af þeirri einföldu
ástæðu, að ráðherrann hefir ekki birt
oss alþingismönnum (að minsta kosti
þá ekki nema útvöldustu flokksmönn-
um sínum), hvað þá heldúr almenn-
ingi, þessi frumvörp sín.
Dönskum blaðamönnum hefir hann
tjáð, að hann leggi 24 frumvörp fyrir
alþingi í ár. Meðal þeirra má nefna,
auk fjárlaga og fjáraukalaga, frumvarp
um sjómannalög, að mestu þýðing af
dönsku lögunum um það efni; —
frumvarp til „almennra viðskiftalaga",
og mun það vera frumvarp það sem
]á fyrir síðasta Alþingi og var þýðing
eftir mig á norðurlanda-lögunum um
það efni, all-mikið mál. Það frumvarp
var samið af nefnd merkustu kaup-
manna og merkustu lögfræðinga af
öllum þremur löndunum : Danmörku,
Noregi og Svíþjóð, og siðan samþykt
orðrétt samhljóða af þingum allra
ríkjanna. Við það er því ekki annað
að gera en að samþykkja það óbreytt.
Það er gott verk og þakkarvert af ráð-
herra að bera það mál fram í stjórnar
nafni.
Þá er frumvarp um barnafræðslu,
og er ekkert auðið um það að segja
óséð. .
Næst er að telja frumvarp um að
undanþiggja utanþjóðkirkjumenn öllum
gjöldum til prests og kirkju, en láta
þá greiða sömu gjöld til skólaþarfa.
Réttlátt er það, að losa menn við
greiðslur til þeirra trúarbragða, sem
þeir heyra ekKi til, og er það einnig
þakkarvert af ráðherra að sinna nokkuð
því máli, enda mátti við því búast
eftir ummælum hans á síðasta þingi.
Um hitt má búaat við að deildar verði
skoðanir, hversu réttlát séu ákvæðin
um það, í livern stað menn eigi að
greiða þessi gjöld.
Þá er frumvarp um tolla og skatta.
Frá því er mjög óljóst sagt í „Polit.“
og get ég því ekkert um það sagt að
sinni. Svo er að ráða þó, sem auka-
tekju-frumvarp sé eitt atriði frumv.
um erfðaskatt, frumv. um vitagjald
(og eru það væntanl. írv. skattamála-
nefndarinnar); ennfremur tollfrumvarp
eitthvert, sem að eins er ætlast á
að gefi landssjóði rúmlega 100,000
kr., og er þá svo að sjá sem það sé
ekki ætlað til að vera neinn aðal-
-gjaldstofn.
Yæntanlega fær stjórnarblaðið eitt
að flytja fréttir af þessum frumvörpum,
svona undan og ofan af, með „Ingólfi*
nú út um land.
Engum dettur í hug, að blöðum
hér sé óhlutdrægt gefinn kostur á að
flytja stjórnarfréttir jafn-snemma.
Lakast er þó, ef fréttir stjórnar-
blaðsins verða þá jafn-ósannorðar eins
og um Thore-samninginn í fyrra vet-
ur, þar sem flestalt reyndist ósatt í.
Eitt frumvarpið kvað vera um „eið-
staf“, eitthvað í átt tíl þess sem fram
á var farið á síðasta þingi. Eitt kvað
vera um stofnun fiskimannaféfags,
eítthvað álíkt fyrir sjávarútveginn eins
og búnaðarfélagið er fyrir landbúnað-
inn. Það er góð hugmynd, enda vak-
in þegar af heimastjórnarmönnum áð-
ur en stjórnarskifti urðu síðast. En
eins er það þakkarvert af stjórninni
að taka upp arf frá mótstöðumönnum
sínum, þegar málið er þarft.
Ein af tiilögum stjórnarinnar kvað
vera sú, að reisa loftskeyta-tæki í Yest-
manneyjum og i Rvík, og kvað það
fyrirtæki eiga að kosta 40,000 kr.,
auk árlegrar starfrækslu.
Þetta verður dýrara, en sæsíma-
lagning til eyjanna úr landi, og miktu
ónotasælla og óvissara. Starfrækslan
hlýtur að verða geypi dýr, svo að ó-
víst er að fyrirtækið beri sig.
En væri sæsími lagður, þá væri það
víst gróðafyrirtæki.
Eg legg yfirleitt ekki neinn dóm á
frumvörp þessi — get það ekki með
rökum, meðan þau eru sjálf ókunn.
Ég tel víst að sum sé þau góð eða
nýtileg.
Það eitt get ég fullyrt, að eigi muriu
heimastjórnarmenn og aðrir stjórnar-
andstæðingar á þingi líggja á liði sínu
til að styðja framgang þess af þeim,
sem þeim virðist nýtilegt.
Hitt er eftir að sjá, hvort stjórnar-
flokkurinn sýnir sömu sanngirni, að
styðja það eitt af frumvörpum stjórnar-
innar, sem stuðning á slcilið, eða hvort
hitt verður reyndin, að þeir reyni að
berja alt fram jafnt, sem frá stjórn-
inni kemur, bæði ilt og gott.
Reynslan fær nú bráðum að votta
það ! Jón Ólafsson.
IJppreisn ?
Hver var aáunginn?
Eitt af merkustu blöðum Svía „ Afton-
bladet“ flytur í f. m. grein frá föstum
fregnrita sínum í Kristíaníu, auðsjáan-
lega sænskum manni.
Hann segir þar m. a. frá þessu :
„íslendingar hafa enga samúð
fundið hjá norskum stjórnmála-
mönnum fyrir væntanlegri upp-
reisn1).
Fyrir 2 árum kom íslenzkur
embættismaður til Noregs, og var
hann sendur þangað í kyrrþey*).
ISann átti viðræður við ráðherr-
ana af rótnema-flokki, er þá vóru
þar við völd. En þeir vildu ekkert
eiga saman við hann að sælda8),
og sögðu honum, að Noregsstjórn
vildi vera alls'^'óviðriðin deilumál
Dana og íslendinga".
1908 er ekki kunnugt að neinir ís-
lenzkir menn, sem við stjórnmál væru
riðnir eða hér gæti verið um að tala,
kæmu til Kristíaníu, nema einir tveir:
Einar Benedihtsson, „sýslumaður yfir
íslandi"4), og Bjarni Jónsson frá Vogi,
síbar sendiherra, er þá létj'nefna sig
„prófessor“, ’er hann var erlendis.
Hvorugur þessara var að vísu emb-
ættismaður, en vel gátu þeir hafa lát-
ið svo. Annar þeirra, eða báðir, voru
þá umboðsmenn „ísafo]dar“ í póli-
tiskum eríndum, útveguðu t. d. grein-
arnar minnisstæðu eftir Ojelsvih, sem
„ísafold" kannaðist |síðar við að hún
hefði pantað.
Var það nú annarhvor þessara herra,
sem var að leita hófanna í Noregi um
aðstoð til uppreisnar?
Eða hver annar gat það verið?
Fróðlegt væri að fá einhverja bend-
ing um það frá þeim sem kunnugir
eru.
Hver var landráðamaðurinn ?
Spyr sá sem ehhi veit.
J. Ól.
„Blessuð íslenzku börnin spriklandi á
dönskum spjótsoddum“.
Það er haft eftlr alþingismanni og
prófasti séra Jens Pálssyni í Görðum,
að hann hafi á þingmálafundi í Kefla-
vík lofað guð fyrir það, að stjórn-
flokknum hafi lekist að fella sam-
bandslagafrumvarpið, og þannig forða
því, að vér þyrftum að horfa upp
á blessuð íslenzku börnin sprikla
á dönskum spjótsoddum.
’) Leturbrejtingin er gerð af þýðanda.
a) „som hemmelig Agent“.
*) „som imidlertid pure afviste ham“.
*) JHann kallaði sig þá og í samtölum við
blaðamenn „foringja Landvarnarmanna“.
cJluRafunóur i ,<jFram(
á mánudaginn 23. þ. m.^fThúsi K,
F. U. M. við Amtmannsstíg.
Áríöandi aö allir inæti.
Mikið má imyndunarafl prófastsins
vera, ef þetta er rétt eftir honum haft.
En hvaða ástæðu hugsar hann sér
að Danir hefðu til þess að slátra ís-
lenzkum börnum? Spurull.
Ár 1911 þriðjudaginn 10. janúar
var samkv. áður útgefnu fundarboði
fyrir Stykkishólmshrepp, Skógarstrand-
arhrepp, Helgafellssveit og Eyrarsveit
þingmálafundur haldinn í samkomu-
húsi Stykkishólms.
Þingmaður Sigurður prófastur Gunn-
arsson setti fundinn og gekkst fyrir
kosningu fundarstjóra og skrifara.
Kaupmaður Sæm. Halldórsson var
kosinn fundarstjóri í einu hljóði og
verzlunarmaður Óscar Clausen skrif-
ari fundarins.
Samkvæmt dagskrá, sem borin var
upp, voru málin tekin fyrir í þessari
röð:
I. Sambandsmálið.
Eftir nokkrar umræður kom fram
svoh’jóðandi tillaga, frá Konráði Stef-
ánssyni 1 Bjarnbrhöín.
„Sökum meðferðar ráðherra á
sambandsmálinu og allri fram-
komu hans gagnvart Dönum, lýs-
ir fundurinn yfir vantrausti sínu
á núverandi meiri hluta til að
leiða mál þetta til heppilegra
lykta".
Tillagan felld með 34 atkv móti al.
Að lokum var samþykkt með 36 at-
kvæðum gegn 26, svohljóðandi til-
laga:
„Fundurinn er samþykkur með-
ferð síðasta þings á sambands-
málinu, og skorar á alþingi að
hvika ekki frá þeirri stefnu, sem
þá var upptekin í neinu".
2. stjórnarskrármáliði
Þessi tillaga frá Konráð Stefánssyni
í Bjarnarhöfn var samþykkt með öll-
um atkvæðum:
„Fundurinn skorar á alþingi að
stjórnarskrárbreyting verði gjörð
á þessu þingi, og hafi sú breyt-
ing meðal annars inni að halda
þessar breytingar:
Afnám konnngkjörnra alþingis-
manna.
Afnám eftirlauna".
Ennfremur var samþykkt eftirfar-
andi tilaga frá þingmanninum:
„Fundurinn skorar á alþingi að
bera upp og samþykkja frumvarp
á næsta þingi til breytingar á
stjórnarskránni, er meðal annars
hafi inni að halda þessar breyt-
ingar:
að íslenzk mál séu ekki borin
upp í ríkisráði Dana.
að kosningarréttur til alþingis sé
miðaður við 21 árs aldur í
stað 25 ára, sem nú er.
að kjörgengi til alþingis sé mið-
að við 25 ára aldur í stað 30,
sem nú er,
að enginn sé kjörgengur til al-
þingis, sem ekki hefir verið