Reykjavík - 10.06.1911, Page 1

1R fc\ a v t k.
XII., 34 |
Voða-slys
á flugvellinum við París.
Hermálaráðherrann drepinn.
Forsætisráðherrann særður mjög.
Sunnudagsmorguninn 21. f. m. voru
29 llugmenn mættir með vjelar sínar
á flugvellinum við Issy-les-Moulineaux.*)
Þeir ætluðu að fara að keppa um
100,000 franka verðlaun, sem blaðið
„Petit Parisien" hafði heitið þeim, sem
fljótastur yrði að fljúga frá París til
Madrid. Kvöldið áður byrjuðu áhorf-
endurnir að safnast að, og fjölgaði
þeim sí og æ um nóttina. Klukkan 5
um morguninn ætluðu flugmennirnir
að leggja af stað, og þá voru áhorf-
endurnir orðnir um 200,000 að tölu.
Nálægt kl. hálf-flmm um morgun-
inn komu nokkrir af ráðherrunum með
Monis forsætisráðherra í broddi fylk-
ingar, og settust þeir í sjerstaka stúku,
er, þeim var ætluð. Á áhorfendapöll-
unum var og fjöldi af embættismönn-
um, stjórnmálamönnum, rithöfundum
og vísindamönnum.
Bezta veður, hjer um bil logn, hafði
verið alla nóttina fram að sóiarupp-
komu. En þegar leið að því, að flug-
mennirnir skyldu fljúga upp, fór smám
saman að hvessa, og kl. 5 var kominn
norðanstormur.
Það var tilætlunin, að fyrsta flug-
vjelin legði af stað kl. 5, og hinar 28
svo hver á eftir annari með 5 minútna
millibili. En flugmennirnir voru hik-
andi vegna stormsins, og raddir heyrð-
ust í þá átt að fresta fluginu. Og svo
leið full klukkustund, að enginn þeirra
lagði af stað.
Laust eftir kl. 6 flaug fyrsti flug-
maðurinn upp. Hann hjet de Nissole.
En þegar hann var kominn fáa metra
í loft upp, valt, vjelin allt í einu um
°g hrapaði til jarðar. Hann komst þó
ómeiddur af, og vjelin varð ekki fyrir
teljandi skemmdum.
Klukkan 61/* lagði svo
Train flugmaður
í loft upp. Tilgangur hans var ein-
ungis sá, að fljúga skanunt í loft upp
frá flugvellinum, til þess að grennslast
eftir því, hvort nokkurt vit væri í að
leggja af stað. Vinur hans einn, Bonnier,
fór með honum sem farþegi.
*) Ein af undirborgum Parísar.
Laugardag
Slysið.
Train komst þegar 30—40 metra í
loft upp. Flugvjelin rambaði samt
töluvert, og stormurinn rak hana nær
áhorfendasvæðinu. Hún var komin
rjett að blaðamanna-pallinum,og blaða-
mennirnir, er voru þar hundruðum
saman, urðu æði skelkaðir. En í sömu
svipan náði flugmaðurinn aftur valdi
yfir vjel sinni, og stýrði henni út yfir
völlinn. Þó var auðsjeð, að eitthvað
var að hreyfivjelinni, og flugmaðurinn
var auðsæilega að reyna að finna hent-
ugan stað til þess að lenda á.
En til allrar ógæfu var völlurinn
ekki auður lengur, eins og hann auð-
vitað átti að vera. Hópar manna höfðu
farið úr sætum sínum á áhorfenda-
pöllunum, og reikað út á völlinn, og
— í einum þeim hóp voru þeir Monis
forsætisráðherra, sonur hans, Antoine
Monis, Berteaux hermálaráðherra,
Deutsch de la Meurthe, nafnkunnur
miljónamæringur, og Lepine yfirlög-
reglustjóri í París. Og það var ein-
mitt eftir uppástungu hins síðast talda,
að þessir háu herrar fóru úr sætum
sínum. Hann hafði, eftir því sem
de la Meurthe segir frá, ráðið þeim
til að koma með sjer yfir á pallana
hinu megin vallarins, því að þaðan
myndu þeir sjá betur til ferða flug-
mannsins.
Þegar þeir voru komnir hjer um bil
á miðjan völlinn, sáu þeir Train koma
fljúgandi. En hann sá þá aftur á móti
ekki.
Einmitt þegar hann ætlaði að fara
að lenda, sá hann hóp af brynriddur-
um rjett fyrir framan sig, og til þess
að víkja úr vegi fyrir þeim, sneri hann
flugvjelinni allt í einu til hægri, en
— afleiðingin varð sú, að flugvjelin,
sem nú var að eins í tveggja metra
hæð frá jörðu, rakst beint á ráðherr-
ana og fjelaga þeirra.
Sumir þeirra voru svo snarráðir, að
fleygja sjer þegar til jarðar, svo a
skrúfuspaðarnir náðu þeim ekki.
Berteaux og Monis reyndu að stökkva
til hliðar, en urðu of seinir: vjelin
náði í þá. Skrúfuspaðarnir hittu her-
málaráðherrann hvað eftir annað; annar
handleggurinn slitnaði af honum og
fleygðist langar leiðir burt, og í sama
bili brotnaði foæði hryggurinn og háls-
inn. Hann dó í sömu svipan. Monis
forsætisráðherra fótbrotnaði á báðum
fótum, og særðist mjög hroðalega á
höfði. Sonur hans, Antoine, særðist
töluvert á fæti. Eftir því sem honum
segist, frá, rakst hann svo hart á föður
sinn, að hann hrökk undan til hliðar,
og er talið líklegt, að sá árekstur hafi
einmitt bjargað lífi forsætisráðherrans.
Deutsch de la Meurthe marðist nokkuð,
en slapp að öðru leyti óskemmdur.
Lepine yfirlögreglustjóri stóð nokkra
metra frá þeirn, og náði flugvjelin hon-
um ekki; annar vængurinn sveif rjett
yfir höfði hans, en náði ekki að snerta
hann. Flugmennirnir báðir sluppu ó-
skaddaðir að öllu, en voru mjög
dasaðif.
Eftir ófarijrnar.
Á flugvellinum varð allt í uppnámi,
og meiri ringulreið en svo, að því
ÍO. JTiiní 1911
verði með orðum lýst. Áhorfend-
urnir þustu að úr öllum áttum, og
allir þyrptust þangáð, sem slysið átti
sjer stað. Herlið og lögreglulið reyndu
að dreifa múgnum, en það kom fyrir
ekki, enda heyrðist ekkert fyrir ópum
og óhljóðum. í troðningi þessum slös-
uðust um sextíu manns til muna, og
margir aðrir meiddust töluvert.
Læknarnir og sjúkravagnarnir komu
að vörmu spori. Frakkneska flagginu
var sveipað um lík hermálaráðherrans
og því næst var ekið með það til
hermálaráðaneytisins. Monis forsætis-
ráðherra, sem þrátt fyrir hina miklu
áverka hafði fulla rænu, krafðist þess
þegar í stað, að hann yrði fluttur til
innanríkisstjórnardeildarinnar, og þar
tóku læknarnir á móti honum. Hann
bar sig mjög karlmannlega meðan
bundið var um beinbrotin og sárin á
andlitínu saumuð saman. Dagskýrsla
sú, sem gefin var út, þegar læknarnir
höfðu athugað forsætisráðherrann og
bundið sár hans, hljóðaði svo:
„Sjúklingurinn er illa fótbrotinn. Á
hægri fætinum hafa báðir leggirnir
mölbrotnað rjett fyrir neðan hnjeð.
Hann er marinn á höfði, og á augna-
lokinu og andlitinu eru sár, er sauma
varð saman. Augun eru ósködduð,
en nefið er brotið. Höfuðkúpan er
heil. Forsætisráðherrann hefir verk
mikinn og sársauka fyrir brjóstinu og
í kviðnum".
Síðari fregnir segja, að hann sje
þjáningaminni og hitalaus, og lækn-
arnir hafa von um að hann rjetti við.
Þó höfðu þeir, er síðast frjettist, ekki
gengið úr skugga um það, hve mikið
hann hefði meiðst innvortis. Talið
ekki ósennilegt, að lifrin hefði skadd-
ast. Sjálfur hefir hann góða von um
bata. Og hann hugsar enn mikið um
kappflugið. Lepine yfirlögreglustjóri
hafði þegar i stað skipað að hætta
við það, þegar slysið vildi til. En nú
hefir Monis óskað þess fastlega, að
ekki verði hætt við það að fullu og
öllu. Og hann spyrst mikið fyrir um
þá, er með honum voru þegar slysið
bar að höndum. En ekki höfðu menn,
er síðast frjettist, þorað að segja hon-
um frá dauða hermálaráðherrans, held-
ur að eins sagt honum, að hann hefði
meiðst. Og engir höfðu þá enn fengið
að koma inn til hans, nema lækn-
arnir og forseti lýðveldisins, Falliéres.
Train segir frá.
Þótt Train væri dasaður mjög eftir
ófarirnar, gat hann samt gefið blaða-
mönnunum skýrslu um það, hvernig
slysið atvikaðist.
„Jeg flaug upp á venjulegan hátt“,
mælti hann. „En það leið fekki á
löngu, unz jeg tók eptir því, að eitt-
hvað var aið hreyfivjelinni. Við flug-
um í lítilli hæð, og með því að sætið
í flugvjelinni er fremur lágt, átti jeg
illt með að litast um, en mjer datt
ekki annað í hug, en að völlurinn
væri mannlaus, eins og hann átti að
vera. Allt í einu [sá jeg samt sem
áður beint fram undan mjer hóp af
brynriddurum, sem komu ríðandi eft.ir
vellinum. Og með því að jeg gat
ekki allt í einu komið flugvjelinni svo
XII., 34
hátt, að jeg yrði fyrir ofan þá, gaf
jeg þeim merki um að víkja til hlið-
ar. En þá dreifðu þeir sjer sinn í
hverja áttina, og til þess að rekast
ekki á þá, snarbeygði jeg við til hægri
handar. En á sama augnabragði sá
jeg nokkra menn rjett framan við
vjelina. En það var um seinan. Slysið
skeði í sömu svipan“.
í París eftir slysið.
Fregnin um slysið barst á nokkrum
mínútum út um alla Parísarborg, og
fyllti alla borgarbúa svo megnum ó-
hug og hryllingi, að því verður ekki
með orðum lýst.
Blöðin og tímaritin sendu þegar i
stað út aukablöð og aukanúmer. Hætt
var við öll hátíðahöld, sem áformuð
höfðu verið þann dag og næstu viku.
Pjetur Serbíukonungur ætlaði að gista
Parísarborg nú fyrir mánaðamótin, en
hætti við það um óákveðinn tíma, er
slysið vildi til, og öllum hátíðahöldum,
er í undirbúningi voru í tilefni af
heimsókn þeirri, þess vegna einnig
frestað um óákveðinn tíma.
Falliére lýðveldisforseti fór þegar í
stað heim til ekkju hermálaráðherr-
ans, til þess að láta henni í ljósi
samhryggð sína. Því næst fór hann
að spyrjast fyrir um forsætisráðherr-
ann. Læknarnir leyfðu honum að
koma inn til sjúklingsins. Hinir ráð-
herrarnir komu einnig, en fengu ekki
að koma inn.
Berteaux og afleiðingav
slysfaranna.
Dagblöðin rita mikið um það, hverj-
ar verða muni pólitískar afleiðingar
slysfaranna, og benda á það, að rót-
nemaflokkurinn sje nú flöfuðlaus her,
því að Berteaux hermálaráðherra hafi
lengi verið aðal-leiðtogi hans og helzti
maður. Berteaux var einn af helztu
stjórnmálamönnum Frakka, og ein-
kennilegur að mörgu leyti. Hann
hafði um langan aldur verið kaup-
hallarmiðill, og var þó orðinn her-
málaráðherra, og er það víst einsdæmi.
Hann var og miljónaeigandi, en þó
jafnaðarmaður, eða minnsta kosti mjög
svipaðra skoðana og þeir, og það er
líka — ef ekki einsdæmi, þá að minnsta
kosti mjög sjaldgæft. Hann var fædd-
ur 1852, og gaf sig ekkert að stjóm-
málum fyr en 1893, er hann var
kosinn þingmaður. Það var Combes,
sem gerði hann fyrst að hermálaráð-
herra, og þótti það þá hneyxli næst,
bæði innan lands og utan, að kaup-
hallarmiðill skyldi vera gerður að her-
málaráðherra. En Combesráðaneytið
sat ekki lengi að völdum eftir það.
Svo var það Berteaux, sem gekk í
vetur einna ötullegast fram í því að
fella Briand, og þegar Monisráðaneytið
var myndað 3. marz í vetur, þá varð
Berteaux aftur hermálaráðherra. Nú
er sagt, að Cruppi, utanrikisráðherra
muni taka við stöðu hans. En enn
þá er óráðið, hver verða muni for-
sætisráðherra í stað Monis, sem talið
er sjálfsagt, að muni verða að segja
af sjer.