Reykjavík - 21.10.1911, Side 2

180
REYKJAVIK
þótt það næði ekki fram að ganga.
Og það má öllum þeim bæjarbúum
vera kunnugt, er bæjarstjórnarfundi
sækja, að jeg fer hjer rjett með, en
bæjarmálin þekkja margir kjósendur
betur, heldur en landsmálin, því að þau
liggja þeim nær. En ósköp er það
skiljanlegt, að ísaf. og embættisklíkan
hennar reyni að snúa þessu við, því
að Lárus lætur jafnt yfir alla ganga,
og tekur ekkert tillit til þess, hver á
hlut að máli; og oft hefir hann lagt
stein í götu fyrir launahækkanir em-
bættismanna, er þær hafa komið fyrir
þingið, jafnt flokksmanna sinna sem
annara; vil jeg þar enn benda til þing-
tiðindanna.
Það væri því ekkert eðlilegra, en að
alþýða fylgdi fast fram kosningu Lár-
usar, því duglegri talsmann getur hún
ekki fengið í bráð, og L. H. B. hefir
ekki, verið riðinn að neinu leyti við
hina illæmdu bitlingapólitík, heldur
barizt gegn henni.
Vilji kjósendur því kjósa langdug-
asta manninn sem í kjöri er, þá kjósa
þeir Lárus H. Bjarnason, því að þar
vita þeir að er maður, sem fylgir ein-
beittlega fram málstað þeirra.
Allir Reykvíkingar, er ekki kjósa
eftir blindum flokksaga eða brennivíni,
ættu því að kjósa þá Lárus H.
Bjarnason prófessor og Jón Jónsson
sagnfræðing, og gæta þess vel að
villast ekki á Jónunum við kjörborðið.
22. Seyðisíjörður.
Þar eru í kjöri Kristján læknir
Kristjánsson og Valtýr háskólakenn-
ari Guðmundsson, og eru þeir næsta
ólíkir menn, því V. G. er starfshæfur
þingmaður og fylginn sjer, en Kr. Kr.
ijettur mjög í þeim efnum, þótt hann
sje skemtilegur fjelags- og drykkju-
bróðir. Getur því ekki leikið efl á
því, að i vali milli þeirra tveggja hefir
Valtýr alla yfirburðina, og ætti að ná
kosningunni, ef hæfileikar rjeðu.
V i n d a r .
fflötiar-flokkurmn í R.Tík
býður oss tvo doktóra fyrir þingmanna-
efni: forneskju-doktórinn Jón Þorkels-
son og silfurbergs-doktórinn Magnús
Blönda/d — með h-ið í halanum.
Jón Þorkelsson er sprenglærður
maður; hann skrjfar dönsku eins og
innfæddur Hottintotti, hefir t. d. skifti
á „romansk" og „romantisk" (í dokt-
orsdisputatiu sinni), skrifar latínu eins
og lærðasti Hala-negri (sjá bæði útg.
hans á latínu-kveðskap Jóns Vídalíns,
og aðrar eldri útgáfur hans af öðrum
ritum).
Hann er manDa bónþægastur og
samvizkusamastur; því kemur það
fyrir hann, að hann heitir flokki sín-
um að greiða atkvæði með máli, og
kjósendum sínum að greiða atkvæði
móti sama máli; en hverfur þá úr
þingsalnum, er til atkvæða skal ganga,
«g kemur ekki aftur inn fyrri en at-
kvæðum er lokið. Það skiftir hér
engu máli, hvort hann laumast upp á
áhorfendapláss og húkir þar hálfboginn
bak við vinnukonur, sem standa uppi
á bekkjum (eins og mælt er að hann
geröi í Thoremálinu) eða hann sezt
með bók í hönd upp á salerni og felur
sig þar (eins og orð hefur leikið á um
hann í öðru máli). Það skiftir engu.
Hitt er nóg, að hann kemst hjá að
greiða atkvæði og getur friðað sam-
vizkuna með, að hann hafi hvoruga >
svikið — að minsta kosti ekki nema
til hálfs.
Fáir menn hafa sterkari trú á þjóð
vorri, en dr. Jón (næst sendiherranum
okkar þó), því að enginn maður, að
sendiherranum frá gengnum, hefir bor-
ið fram sjálfur jafn gífurlegar tillögur
til útgjalda-auka fyrir landsjóð sem
hann. Hann hefir tröllatrú á því að
íslenzk alþýða hafi nógu breitt bakið
til að rista af margar ólar úr þeirri
hrygglengju.
Hann er maður stoltur fyrir sína
þjóð, og vill ekki þiggja neitt af Dön-
um fyrir þjóð sína. En hann er lítil-
látur fyrir sjálfan sig og því er hanD
skriðlús á fjárlögum tveggja þjóða —
skriðlús með sterkum sogfærum. Hann
þiggur árlega stórfé úr ríkissjóði Dana
og sleikir út um. Allir vita hvað hann
kemur við fjárlögin okkar.
*Fleira er honum til lista lagt en
hér verði talið í þetta sinn. Þó má
tvenns geta enn: '
Hann er svo brjóstheill maður, að
honum verður ekkert fyrir, þegar það
hentar honum, að tala í austur, en
greiða atkvæði í vestur, þ. e. þvert á
móti þvi sem hann talar.
Því getur hann og með heilu hrjósti
nítt það nytsemdarverk í ræðu og riti,
sem hann þó greiðir atkvæði með að
styðja af landssjóði þing eftir þing.
Að eins getur brjóstið bilað hann í
dragsúgi, svo að hann á örðugt um
mál og verður að halda hálftíma-ræðu
til að gera grein fyrir að dragsúgs-
skrattinn þjái sig svo mjög, að hann
fái ekki svarað jái né neii (við nafna-
kall).
Loks er forneskju-doktor skáld svo
mikilvirkt (ekki mikilvirt), að þá er
hann talar, má oft draga frá eigi minna
en 9 tíundu hluta þess er hann mælir,
því að það er þá skáldskapur. Stund-
um ber og til að mál hans verður
eintómur skáldskapur — og ekkert
annað.
Þó að hér sé að eins fátt eiti talið
af hæfileikum forneskju-doktors og
þingmannskostum, þá ætti þetta að
vera næg ástæöa fyrir þá sexhundruð
kjósendur, sem hræktu í vetur á þenn-
an „valinkunna sæmdarmann" með
vantraustsyfiriýsingu og áskorun um
að leggja þá þegar niður þingmensku-
na, — til að éta nú hráka sinn í sig
aftur, sleikja út nafn sitt hver um sig
undan vantraustyfirlýsingunni, og skríða
svo, helzt á fjórum fótum, niður á
kjörfund næsta Laugardag, til að kjósa
hann á ný. Þetta ættu þeir að gera
í auðmýkt og blygðun sér til sjálfs-
refsingar.
— Þá er nú hinn doktorinn og
þingmannsefnið þeirra glötunarflokks-
manna — silfurbergsdoktorinn Magnús
Th. S. Biöndahl. — Hann dispúteraði
íyrir doktorsnafnbótinni á Alþingi síð-
asta með inni minnisverðu ræðu, þar
sem hann skýrði þingínu frá þeirri
nýju uppgötvun sinni, að silfurbgrgið
væri hvorki steintegund né málmur,
heyrði alls ekki steinaríkinu til, Nú
er hann í Þýzkalandi á vísindaferð til
að rannsaka, hverju af hinum ríkjum
náttúrunnar það tilheyri. Fróðirmenn
halda því fram, að úr því að silfur-
bergið hafi ekki sjálfráða hreyfingu, þá
hljóti doktor Magnús Blöndahl (með h
í halanum) að konfast að þeirri niður-
stöðu, að silfurbergið heyri jurta-ríkinu
tii.
En þótt silfurbergið hafi enga sjálf-
ráða hreyfingu, þá er ekki þar með
sagt, að það geti ekki hreyfst. Ein-
hver hreyfing hefir verið á þessum ea.
2000 pundum af silfurbergi, sem
smugu burt milli fingranna á þeim
herrum Guðmundi Jakobssyni og
Magnúsi Th. S. Blöndahl (með h í
halanum) og hurfu sporlaust.
En sú hreyfing hefir sjálfsagt verið
ósjálfráð (eins og hjá andamiðlunum).
En að gamninu sleptu — ef ræða
skal um þingmensku-hæfileika silfur-
bergs-doktorsins, þá má segja það, að
þótt hann sé með allra-lélegustu þing-
mönnum og hafi reynst til allra nýti-
legra starfa ófær á þingi, þá er það
ekki fyrir .því, að hann sé það vit-
grennri en allir aðrir þingmenn, held-
ur af ýmsum öðrum ástæðum. Hann
er hvorutveggja gæddur í nokkurn-
eginn jafn-ríkulegum mæli: taumlaus-
um og óþolandi gorgeir, og takmarka-
lítilli vanþekking og fáfræði, sem verður
því hlægilegri, af því að hún er gor-
geirnum samfara.
Lakara er þó hitt, að þeir sem gefið
hafa manninum nánar gætur, hafa
aldrei getað orðið varir við Dokkra
sannfæring hjá honum í nokkru al-
mennu máli, því síður að þar hafi
vottað fyrir nokkurri grundvallarskoð-
un í nokkru efni. Hann er í flokki
sínum, að því er til skoðana kemur,
eins og ómatvant hjú, sem engu ræður
um það, hvaða matur eða hve mikill
skamtaður er í mál, en borðar bara
möglunarlaust þann mat, sem því er
borinn. Hann lætur flokkinn ráða því,
hvaða skoðun hann á að hafa í hverju
máli, hlýðir blint og hugsar ekki.
Hvernig samvizkan uni þessu ?
Ekki nema vel, að því er séð verður.
Hún virðist sofa sætt og draumlaust,
undur-rólega og rumskast ekki. En
má vera að líkt sé á komið með hana
og skoðanirnar, að hann noti bara
/fo/t/<:s-samvizkun;i. Það gera fleiri,
og það honum meiri menn.
Silfurbergs-Magnús er ekki einfaldur
maður að því er til hagsmuna lýtur.
En meinið er það, að þess sézt hvergi
vottur, að hann hugsi um hagsmuni
fósturjarðarinnar. En sjálfs sín hags-
muna gætir hann furðu-vel, svo sem
allir þekkja dæmin til.
Eini þingmanns-hæfileiki hans er
röddin. Hún er sköruleg og væri þess
verð að vera notuð í þjónustu betri
málstaðar og röksamlegri hugsunar,
heldur en henni er venjulega beitt
fyrir. Því er það, að enginn híustar
á allar þær orðrokur, sem úr honum
koma, af því að í röddinni • skörulegu
glymur tómahljóð hugsunarleysis og
fávizku.
Forneskju-doktorinn var á alþingi
kallaður þingfífl neðii deildar.
Silfurbergs-doktorinn var hrossa-
brestur þingsins.
Jón Ólafsson.
Frá Kí«a-
13. þ. m. er símað frá Khöín, að
herinn í Kína hafi gert uppreisn og
markmiðið sje lýðveldi.
í gærkvöld barst aftur svohljóðandi
simskeyti frá Khöfn:
„Kína-uppreisn magnast. Harðar
orustur. Þjóðveldi auglýst í Suður-
Kína.
Sýnishorn
af hirðisbréfum Gamla Björns.
II.
Þessi prentuðu umburðarbréf vóru
flestöll eins að fyrra partinum til, þau
sem ég hefi enn séð.
En halinn var kliptur aftan af sum-
um, þar sem það þótti betur við eiga.
Umburðarbréfið í Barðastrandasýslu
hefi ég eigi séð, en sagt er mér, að
þar sé úr feld áminningin um að kjósa
hændur á þing.
En auk þessara prentuðu hirðisbréfa
sendi karlinn út sæg af handrituðum
bréfum til heldri manna í kjördæmun-
um — „hvítbrystinga", sem hann hugði
vera sin megin.
í þessum handrituðu bréfum í Barða-
strandasýslu kvað hafa verið sterklega
brýnt fyrir mönnum, hver fásinna það
væri, að vera að binda sig við innan-
kjördæmis-mann, einkum ef völ væri
á góðum manni, ættuðum og uppöld-
um í kjördæminu. Hefði slík „fáran-
leg hégilja" verið látin ráða á dögum
Jóns Sigurðssonar, þá hefði hann (J. S.)
aldrei náð kosningu í nokkru kjördæmi
á íslandi.
Þessi brýning finst ekki í Suður-
Múlasýslu bréfunum, af skiljanlegum
ástæðum !
Hér skal nú sýnt eitt þessara hand-
rituðu bréfa. Það er
Til kanpmaims í S.-Múlasýsln.
Keykjavík (Yinammni) r7« 1911.
Herra kaupmaður............
. . . firði.
Þið þurfið, Sunnmýlingar, bráðnauðsynlega
að gera þingmanna-landhreinsun hjá ykkur,
— moka þeim nöfnum1 2) báðum út i hafs-
auga. Þeir eru báðir manna óþarfastir öll-
um eða flestum góðum málum á þinginu,
innan kjördæmis og utan kjördæmis.
J. ÓI. er alþektur. Aflaði sér síðast með
þar til þénanlegum ráðum, en ekki þar eftir
prúðmannlegum, allarðvænlegrar stöðu (við
Landsbankann), en án þess að prýða hana
sjálfur8). — Um hinn3) er alkunnugt, að
hann er ekki annað en leiguþjónn útlends
auðkýfings harla óhlífins, og óhlífinn sjálfur4),
eins og aðrir samkynja hvítbrystingar, er
hafa hlaupið frá árinni eða orfinu, sett upp
hvitt brjóst og gerst stór-verzlunarfróðir
gentlemen, eftir almættisorði húsbóndans
suður í Newcastle. Landinu látast þeir vera
verzlunarumbótamenn, en eru réttnefndir
kaupÓ8tjórar eða kaupspjallamenn, ginnandi
almenning í háskalegar samábyrgðir, og ger-
andi almenningi kaupvarning dýrari miklu
en ella, þótt undirselji kaupmenn stundum
eitthvað dálítið, bara til blekkingar — ginna
fólk þá til að kaupa meira af vörunni. Þetta
er átumein i íslenzkri verzlun, landinu stór-
bölvun5 6 *), í stað þess að sæta sjálfgerðri,
eðlilegri samkeppni, sem nú er enginn skort-
ur á meðal al íslenzkra innlendi’a kaup-
manna'1).
1) P. c. Jóni í Múla og Jóni Ólafssyni. Ú tg.
2) Kg vi ssi ekkerl um, aö e. d. hefði i huga
að kjósa mig fyrir gæzlustjóra fyrri en P»ð var
fullráðið af meiri hluta efrideilcíar-manna. Eftir
að ég vissi, að E. Br. ætlaði að neita að þiggja
endurkosning til gæzlustj. í n. <i-, »agiteraði« ég
eins og ég framast gat fyrir, að Jon Gunnarsson
yrði kosinn þar, þvi að hann hafði rcynst vel i
þeirri stöðu. Munaði og minstu, að svo yrði. En
Birnirnir og aðrir sam-flokksmenn J. G. börðust
þá á móti honum — reyndum manni að góðu i
þeirri stöðu. og sérstaklega r e y n d u m að sann-
gi,ni og óhlutdrægni. Umþað þegir hr.
Bj. J. og suurblaðið. J. Ó.
3) p. e. Jón i Múla. Ú tg.
4) Hversu ósvifin þessi ummæli eru, þekkja
Sunnmýlingar manna bezt. Ú t g.
5) Já, er það ckki satt? Er það ekki »stór-
bölvun«, að »undirselja« aðra kaupmenn svo
skammarlega, að fólk geti fengið »meira af vör-
unni« iyrir fé sitt? Dásamlegur er hugsunar-
skýrleikinn orðinn. Útg.
6) Gamli Björn á hér væntanlega við verzlanir
eins og »Carl D. Tulinius’ Efterfolgercc, sem «■
s v o islenzk. að hún kann ekki einu sinni að
n e f n a sig á islenzku ! Ú t g .