Reykjavík - 20.01.1912, Blaðsíða 2

10
REYKJAVlK
Thore-félagið og póstferða-
samningurinn við það.
14. þ. m. kom símskeyti til póst-
meistara frá bréfhirðingamanninum á
Norðfirði þess efnis, að skipstjóri á
„Austra" (er þar var þá staddur)
neitaði að flytja póstinn 1 land og neit-
aði að sækja póst í land, en heimtaði,
að póstur, sem fara ætti í skipið, skyldi
kóminn um borð 2 kl.st. eftir að
stipið væri’ lagst.
Síðari hluti 6. gr. í samningnum
fræga við Thore-félagið segir svo :
„Þegar eftir komu gufuskips skal
flytja póstflutning úr skipi, hvort sem
það liggur við land eða fyrir akkerum
á sjó úti, til næsta pösthúss, og skal
félagið bera kostnaðinn af flutningi
þeim, nema í Kaupmannahöfn; þar
verður póstflutningurinn sóttur. Sömu
reglum skal fylgja um að koma 'póst-
flutningi á skip“.
Auðvitað hefir skipstjóri sjálfsagt
farið eftir skriflegu boði stjórnanda
félagsins, hr. Thor E. Tuliniuss.
En hvernig verður þetta atferli fé-
lagsins fóðrað gagnvart skýlausum
orðum samningsins ?
Ráðherra hefir — að því er menn
frekast vita, átölulaust — þolað félag-
inu mörg og stórvægileg brot á sam-
ningnum, og nú siðast fyrir áramótin
annaðhvort samþykkt alveg óþolandi
ferðaáætlun (áætlnn, sem sjálf virðist
vera stórt brot á samningnum), eða
þá að félagið hefir gefið út áætlun
sína án samþykkis stjórnarráðsins —
og er það trúlegast, eftir öllu öðru að
dæma.
Að stjórnin hefir hætt að borga fé-
laginu 6000 kr., sem ólöglega var um
samið, og Alþingi hefir eigi viljað
veita — það getur engin afsökun verið
félaginu í þessu tilfelli, því að þær
6000 kr. áttu að eins að vera borgun
fyrir að flytja póst með millilanda-
skipunum frá íslandi til útlanda, en
„Austri" var hér á ferð trá\útVóndum,
til Islands. Og á þeim ferðum er fé-
laginu skylt að flytja póst. Auk þess
var hér víst einnig að ræða um póst
hafna milli.
Er nú ekki synda-mælirinn, svika-
mælirinn, samningsrofa-mælirinn full-
ur?
Ætlar ráðherra að þola félaginu einn-
ig þetta asnaspark?
Það má ráðherra vita, að svo er
rík gremja manna hér við Thorefélag-
ið og við afskiftaleysi stjórnarinnar af
samnings-rofum þess, að þessu máli
verður fylgt með athygli.
Almenningur mun þrá að sjá, hvað
„Ingólfur" segir næst um þetta mál.
Það má ekki ganga óátalið, og það
verður ekki látið' ganga óátalið — ef
ekki fyrri, þá munjþingið ognýstjórn
taka hér í taumana. En vill ráðherra
endilega skjóta þessu fram af sér þang-
að til?
Jón Ólafsson.
Um ull og ullarverkun.
Eftir Sigurgeir Einarsson.
(Framh.).
Eins og kunnugt er, er uiiin mjög
misjafnlega verkuð hjer á landi hjá
bændum ; en því miður hafa þeir, sem
verka hana vel, engan hagnað af því
víðast hvar, vegna þess að kaupmenn
láta saman alla hvíta ull, hvemig sem
hún er verkuð, og gefa sjaldan meira
fyrir þurra og vel þvegna ull, en þá,
sem er illa verkuð, og þetta lagast
ekki, fyr en ullin er flokkuð og gerð-
ur verðmunur á henni eftir gæðum.
Dæmi eru til þess, að kaupmenn hafa
tekið ull hjá bændum með þeim skil-
yrðum að ullin væri þvegin að nýju,
á kostnað ullareiganda, en þau dæmi
eru allt of sjaldgæf.
Sú er önnur ill afleiðing af því, að
góðri og slæmri ull er slengt saman,
að sýnishornin, sem send eru til kaup-
endanna af umboðsmönnum seljanda
hjeðan, eru oft óábyggileg, svo að
þegar ullarheildin komur fram, sem
búið er að kaupa, þá er hún verri en
sýnishorn það, sem keypt var eftir.
Um þetta atriði kvörtuðu Englend-
ingar, sem von er; það gerir þá tor-
tryggna og verður orsök þess, að þeir
bjóða minna en þeir gætu boðið næsta
ár; sýnishornin eiga að vera sönn
mynd af vörunni.
En þessir og aðrir gallar munu lag-
ast, þegar samvinnufjelög verða stofnuð,
þvottahús byggð og áreiðanleg flokkun
á ullinni verður framkvæmd.
íslenzkir bændur ættu að hafa lært
það hin síðari árin, hve afarmikla
þýðingu samvinnufjelagsskapurinn og
samtök hafa fyrir vöruvöndun og verð-
hækkun; flokkun á saltfiski, slátur-
húsin og smjörbúin ættu að hafa sýnt
mönnum það, að næsta sporið á sam-
vinnufjelagsbrautinni ætti að vera
ullarþvottastöðvar. Þar ætti að þvo
ullina, svo að hún verði fyrsta flokks
vara, hvað þvott og aunan frágang
snertir. Það er mun hægara fyrir
bændur, að koma á fót ullarþvotta-
stöðvum en smjörbúum, af því að
mikið er hægara að flytja ullina til
þvottastöðvanna tvisvar á ári en
mjólkina til rjómabúanna daglega 2—3
mánuði.
Þær sveitir eru fáar hjer á landi,
þar sem ekki er hægt að koma á íót
ullarþvottastöðvum vegna örðugleika,
þar sem fjárrækt er teljandi.
Nauðsynlegt er það, er þvottastöðvar
komast á fót, að hver þvottastöð hafi
sjerstakt merki á ull sinni, og jafn-
framt sje sameiginlegt merki fyrir
alla útflutta íslenzka ull. Með sam-
eiginlega merkinu er komið í veg fyrii
það, að illa verkuð og eðlisverri útlend
ull sje seld á heimsmarkaðinum undir
nafninu „íslenzk ull“., eins og komið
hefir fyrir um ull frá Norður-Rússlandi
og ef til vill víðar að. Með því hefir
oss verið eignaður sóðaskapur annara;
vjer höfum nóg af honum, þótt ekki
sje við hann bætt. Þvottastöðvar-
merkið yrði til þess, að hver einstök
stöð, sem vandar vöruna, getur fengið
á sig gott álit, og yrði það hvöt inn-
byrðis á milli stöðvanna, að vanda
vöruna sem allra bezt.
Eftir því sem Landshagsskýrslurnar
telja, hefir útflutt ull hjeðan af landi
árin 1895—1909 numið alls 23133718
pundum, og hefir iandsmönnum verið
greitt fyrir hana 14358067 krónur,
eða til jafnaðar á ári 957204 krónur.
Ef gengið er út frá meðalverðinu, og
talið, að með betri verkun á ullinni
fáist 5% meira fyrir hana, þá nemur
það á einu ári 47860 krónum; er
þessi verðhækkun þó áætluð hjer lág,
en eigi að síður er fjörutíu og sjö
þúsund krónur lagleg upphæð, sem
landsmenn græða á einu ári fyrir
betri ullarverkun. Kostnaður sá, sem
leiðir af því að koma á fót þvotta-
stöðvuro, getur verið fljóttekinn aftur,
ef ullarverðhækkuninni væri varið til
þess. Bændum ætti því að vera á-
hugaefni, að máli þessu sje komið í
framkvæmd hið bráðasta; hvert árið,
sem liður í aðgerðaleysi, er tap fyrir
landið og hvern einstakan bónda.
Þvottahúsin geta valið um, hvort
þau seija ull sína kaupmönnum hjer
á landi eða senda hana sjálf í um-
boðssölu til .útlanda, en í báðum til-
fellunum yrði ullin borguð með pen-
ingum, sem væri bændum haganlegra
en vöruskiftaverzlunin gamla og nýja.
Þegar þvottahús komast á almennt og
sala á ull í stórkaupum, þá mun það
verða öflugasta meðalið til þess, að
hin skaðlega og óvinsæla vöruskifta-
verzlun leggist niður. (Meira).
Misskilnin gur.
Brandur: Hvað kemur að honum
Þórarni Tulinius, svo vitrum manni,
að banna skipstjórum sínum að flytja
póstsendingarnar í land ? Hann hlýtur
þó að sjá, að það er samnings-rof,
Hrappur: Og hann veit sínu viti
hann Þórarinn; hann hefir einhverja
flækju fyrir sig að bera. Þú mátt
vera viss um, að hann hefir ráðgast
um við refinn sinn, áður en hann
gerði þetta.
Brandur : Refinn ! Magnar (hann
ref til átrúnaðar ?
Hrappur: Dæmalaust ertu skiin-
ingslaus. Ég verð að skrifa, held ég,
svo sú skiljir mig. (Skrifar): „Rée
vin sinn“. Þú veizt að hæstaréttar-
málflytjandi Bée er lögfræðilegur ráðu-
nautur hans.
Brandur: Nei, það vissi ég ekki.
Ég hélt Sveinn væri það !
Hrappur: Sveinn ! Nei, ekki þegar
reynir á lög; bara i samningum við
pabba.
Oizur gullrass.
Aímælisgjaf ir
til
Heilsuliselisins.
Nú er verið að gera upp reikn-
inga Heilsuhælisins fyrir árið 1911.
Aðsóknin hefir verið svo mikil, að
sjúklingarnir hafa oft orðið að
bíða. Árangurinn er ágætur; mun
það sannast, ,að hann er einsgóður
og í bestu hælum utanlands. Kostn-
aðurinn hefir ekki orðið meiri en
við var búist. Um alt þetta kem-
ur bráðum nákvæm skvrsla.
En við höfum orðið fyrir einum
miklum vonbrigðum.
Deildir Heilsuhælisljelagsíns gera
fremur að dofna en lifna. Tillög
landsmanna eru of lítil, svo litil,
að ekki er annað sýnna, en að því
reki, að hækka verði meðgjöfsjúk-
linganna, ef menn verða ekki greið-
ugri við Heilsuhælið eflirleiðis.
Einna mest hefur Hælinu áskotn-
ast i minningargjöfum í Ártíða-
skrána og öðrum gjöfum og áheit-
um.
Mörgum hefir íarist höfðinglega
við 'hælið, gefið því veglegar gjafir.
Og margir hafa jafnan á ýmsan
hátt sýnt því velvild bæði i orði
og verki. Einn þeirra manna er
Ólafur Björnsson, ritstjóri ísafoldar.
Hann hefur nú fyrir skömmu vak-
Sveinn Björnsson
yfirdómslögmaður.
Haínarstræti 16
(á sama stað sem fyr).
Skrifstofntími 9—2 og 4—6.
Hittist venjnlega sjáifnr 11—12 ojjr 4—5.
ið máls á þvi, að menn eigi að
hugsa til Heilsuhælisins á afmælis-
degi sínum, gefa því afmœlisgjafir*.
Hafa honum þegar borist þess
konar gjafir; mun hann leggja alt
kapp á, að þær verði sem flestar
og mestar.
Jeg kann honum bestu þakkir
fyrir þetta ágæta nýmæli, og vona
að það verði Heilsuhælinu til mik-
ils stuðnings.
Það er auðvitað, að stjórn Heilsu-
hælisfjelagsins og allar deildir þess
munu taka með þökkum við öll-
um afmælisgjöfum. Sömuleiðis
ber jeg það traust til ritstjóra allra
íslenskra blaða, að þeir vilji veita
afmælisgjöfum viðtöku og geta
gefendanna i blöðum sínum.
Og hver veit, hvað úr þessu get-
ur orðið.
Ef ali uppkomið fólk vildi muna
Heilsuhælið á hverjum afmœlisdegi
sínum og gefa því nokkrar krónur,
sem það geta, en hinir krónubrot,
sem minna mega, þá mundu allir
standa jafnrjettir í fjárhagnum, en
Heilsuhælið komast úr miklum
kröggum og ná þvi óskamarki, að
geta veitt fátæklingum ókeypis vist
og efnalitlum ódýra vist.
Öll íslensk blöð eru vinsamlega
beðin að flytja lesendum sinum
þessa orðsending.
Rv. 14/i 1912.
G. Björnsson.
„Kjósandi" nokkur finnur maklega
að framkomu borgarstjóra í hafnar-
málinu í „Vísi“ 18. þ. m., en hann
lætur þó þess atriðis ógetið, er sýnir
einna fjósast, að borgarstjóra hlýtur
að hafa gengið eitthvað alveg sjerstakt
til, að vilja strax binda bæinn sam-
keppnislaust við eitt einasta fjelag.
Einn bæjarfulltrúanna hafði getið þess,
að mannvirkjasmiður nokkur í Rödby
á Lálandi, Hey að naíni, mundí ef til
vill hugsa til hafnargerðar hjer, eða
að minnsta kosti geta látið hingað
með góðu móti ýms verkfæri nauð-
synleg til hafnargerðarinnar, þar sem
hann væri um það leyti. að ljúka við
meiri háttar hafnargerð í nýnefndum
bæ. En borgarstjóra varð svo mikið
um að heyra nefndan þennan væntan-
lega keppinaut við elskhugafjelag sitt,
að hann kastaði því fram, að nefndur
hr. Hey .mundi vera „fallit“. En sem
betur fór, þá fór bæjarstjórnin ekki að
fortölum borgarstjóra, heldur sam-
þykkti hún með stórmiklum atkvæða-
mun, að bjóða skyldi verkið út til
frjálsrar samkeppni, og gefst þámeðal
annara hr. Hey kostur á að gera boð
í það.
En málið er ekki úr hættu samt.
Bæjarstjórnin verður að gæta þess, að
borgarstjóri fari nú eftir fundarsam-
þykktinni, og bjóði verkið þegar út.
Annar kjósandi.
*) Það var, eftir því sem hr. Ól. Björns-
son ritstj. skýrir frá í blaði sínu, hr. M.
Stephensen verzlunarmaður, sem fyrstur
vakti máls á afmælisfjelagsstofnuninni.