Reykjavík - 13.04.1912, Blaðsíða 2

/
58
En það er meira blóð í kúnni!
„ThoreMélagið tjáir ráðherra, að
„Mjölnir“ fari ferðina í stað „Asks“.
En sá hængur var á, að „Mjölnir* var
í Noregi með sdltfarm til viðskiftavina
Þór. Tul. á Vesturlandi. Félagið segir,
að það hafi engin ráð með kol, svo
að „Mjölnir" geti komizt til Kaup-
mannahafnar. Hann verði því að fara
frá Noregi til íslands, án þess að
koma til Hafnar.
Og þetta á að vera ferð „í staöinn
fyriru „Ask“-ferðina, sem samningum
samkvæmt átti að fara frá Kaup-
mannahöfn og Leith til íslands!
En í Kaupmannahöfn lá skipsfarmur
af vörum, sem áttu að fara með „Ask“
og kaupmenn hér höfðu keypt í því
trausti, að félagið héldi orð og sam-
ninga.
En það er ekki fyrsta sinni sem
það hefir reynst valt að reiða sig á
efndir og orðheldni „Thore“-félagsins.
Kaupmenn hér á landi hafa beðið
stórt íjártjón við þetta. Er svo á
þeim að heyra, að þeir muni ekki
gleyma því. '
Margir aðrir hafa fyr og síðar beðið
fjártjón við að trúa félaginu.
Ef traust á því hér á landi dofnar
eða hverfur jafnvel til fulls og alls,
hverjum er þá um að kenna?
Engum, nema félaginn sjálfn og
ráðlagi þess.
J. Ó.
Bökmentaleg stigamenska.
Altítt er það, að menn þurfa að
margfalda handrit sitt að einhverju,
án þess að vilja þar fyrir birta það
almenningi. Þannig prenta menn
stundum fá eintök, sem menn hafa
til að gefa nokkrum vinum sínum.
Um kennara við æðri skóla er það
altítt, að þeir lesa fyrir nemendum
sínum, en þeir rita upp, það sem kenna
skal. Þetta er einkum títt um kenn-
ara fyrstu kensluár þeirra, meðan þeir
hafa enn ekki fært málefni í þann
búning, sem þeir eru ánægðir með
eða vilja láta koma öllum almenningi
fyrir sjónir. Flestir slíkir kennarar
lesa þannig fyrir í fyrstu.
En það er mikil tímatöf fyrir nem-
endur að rita upp fyrirlestra, enda ná
þeim misjafnt. Því er það að kenn-
arar láta stundum ritprenta (autografera
eða cyclostylisera) fyrirlestraiha og selja
nemendum eintök. Stundum eru ein-
tökin reglulega prenluð, en sett á titil-
blaðið: „Prentað sem handrit8. Með
þeim orðum lætur höfundurinn í Ijósi,
að verk sitt sé að eins lausleg drög
til rits eða uppkast; að það sé að eins
ætlað til sérstakra nota, en ekki að
svo komnu lagt undir almennings álit.
Þessi réttur höfunda þykir svo sjálf-
sagður, að hann er þegjandi viður-
kendur meðal allra mentaðra þjóða.
Slík rit hafa á sér helgi privat-
lífsins. Þau eru friðheilög fyrir dóm-
um. Það verða að minsta kosti að
vera alveg sérstakar óvanalegar ástæð-
ur fyrir hendi, til að réttlæta það, að
það sem er „prentað sem handrit“
verði gert að umtalsefni á prenti gagn-
vart almenningi.
Að öðrum kosti er það, að gera
pau að umtalsefni opinberlega, skoðað
sem skerðing á friðhelgi prívatlífsins
— sem bókmentaleg eða blaðaleg stiga-
menska.
Út af þessari almennu reglu um
REYKJAVÍK
Regnkápur
af öllum stærðum, miklar birgðir,
mjög ódýrar.
Sturla Jónsson.
friðhelgi handrita lifandi höfunda er
hrottalega brugðið í síðasta (4.) tbl.
afturgengins „Sunnanfara".
Þar er ritdómur(l) um „íslenzkan
sjórétt" eftir prófessor Jón Kristjáns-
son, en sú bók var „prentúð sem
handrit“ fyrir 2 árum.
Þetta eitt út af fyrir sig, að fara
að dæma opinberlega rit, sem prentað
er „sem handrit" og ætlað til kenslu
í stýrimannaskólanum, af því að eDgin
bók var til á íslenzku um efnið, %en
ótækt að eyða tíma nemenda þar til
fyrirlestra-skrifta. Jafnframt mun höf.
hafa ætlað hana sem grundvöll við
kenslu sína á háskólanum.
En svo mikið sem móti því mælir,
að dæma þannig opinberlega bók, sem
ekki er ætluð almenningi, og ekki
nema tilteknum nemendum, þá hefði
þó fremur mátt fyrirgefa það, ef dæmt
hefði verið hlutdrægnislaust um bókina
með alvöru og sæmilegum orðum. —
Sérstaklega hefði mátt vænta þess, að
dæmt hefði verið fremur um efni bók-
arinnar, en mál, ef málið væri ekki
sýnu lakara en alment gerist. En um
fram alt hefði mátt vænta þess, að
ritdómurinn væri svo sannorður, %ð
hann færi ekki með víssvitandi ósann-
indi.
En allar slíkar vonir svíkur ritdóm-
urinn.
Allar aðfinslur höf. að efni, eru
annaðhvort mállýta-aðfinslur eða hár-
toganir. Sérstaklega er það sem höf.
segir um þinglýsingar samkv. 1. 16.
Nóv. 1907 og um „farmenn" ekkert
annað eiTútúrsnúningur. Enginn, sem
les bókina í samhengi, en slítur ekki
lausar einstakar setningar, villist á því.
Sömuleiðis er það hártogun ein, er
höf. finnur að skilgreining sjóréttar,
að hann sé „lögin um siglingar". Það
sem höf. ritd. segir um, að veðsetn-
ingar og eignrétt skipa, sé ekki „sigl-
ingafyririnæli", er útúrsnúningur. —
Sjóréttinum mun vera óviðkomandi
lög um eign og veðsetning skipa, sem
sett eru á þurt land til að höggva þau
upp, af því að þau eru ófær til siglinga.
En annars heyra slík fyrirmæli til
sjórétti, af því að þau varða skipin
sem siglinga-tæki.
;(Niðurl. næst).
Jón Ólafsson.
Ritzau’s fregnbúr hefir flutt héðan
óhtutdræga og nokkurnveginn rétta
skýrslu um það mál til Hafnar.
En „Potitiken“ hefir flutt hvert lyga-
skeytið eftir annað um málið, og önn-
ur blöð eftir því blaði: sagt gjaldkéra
„uppvísan“ um „svik“ og „fjárdrátt“
o. s. frv.
Ekki hefir þó gjaldkeri kannast við
neitt slíkt. Enginn af þeim, sem rann-
sökuðu reikninga hans, hefir borið þær
sakir á hann.
— Bæjarins stærsta úrval —
ITýkomiö.
Sturla jónsson.
i?éfíar-rannsókninni í málinu er ó-
lokið, og fréttist ekkert af þeim enn,
sem ekki er við að búast; málshöfðun
er auðvitað ekki fyrirskipuð (þótt
„Polit." segi svo) — getur ekki orðið
fyrirskipuð að óloknum frumprófum.
Þetta er alt ein tilraun til að út-
breiða ærumeiðandi óhróður um gjald-
kera að óprófuðu máli.
En ef gjaldkeri reynist nú sýkn af
allri sviksemi, hvar standa þá þau blöð,
sem slíkt flytja? J. Ó.
„jlíjólknrraálií“
liennar Grasa-Guddn.
Forraáli til lesarans.
Einbverri masgjarnri konu, er nefnir
sig „G. Björnsdóttir", hefir orðið „mikið
um það“, að jeg gerði í „Rvík“ 23.
f. m. tilraun til að skýra svo nefnda
„reglugerð fyrir mjólkursölu í Rvík“.
Pilsaþytur. hennar er í „Lögr.“ 3. þ. m.
Minnstu máli skiftir hver kona þessi
er. Sökum nafn-líkingarinnar og þess,
að hún segist hafa verið mjólkursali,
halda sumir, að þetta sje Guðrún B.,
sú eí eitt sinn var bæjarfulltrýja í
Rvík. Því trúi jeg ekki; álít þá konu
greindari en svo. Jeg gæti betur trúað,
að þetta væri eftir frauken Grasa-
Guddu; hún getur hafa átt við mjólkur-
sölu, og þekkt þann brúsaloka-umbúnað
m. fl., sem hún lýsir, á þeim kafla
æfi sinnar, sem liggur milli hestrass-
pelatímabilsins og mjaðmarskekkjunn-
ar. Það fellur líka vel saman við
söguna af horfellis-prestinum og
mjólkur-þynninguna í skáldsögu Jóns
Thoroddsens.
Af því kona á í hlut, virði jeg hana
svars — hm — þori ekki að eiga það
á hættu, sem annars gæti orðið, að
það álitist óvirðing sýnd ritstarfsemi
kvenna. Mætti jeg þá búast við að
fá allar rúður í kofa mínum brotnar,
eða jafnvel að á mig yrði skorað að
„ganga á buxum“, ef gremjan kæmist
á hæzta stig.
Svar til franken Guddu.
Þjer hefir, kæra frauken Gudda, allra-
mildilegast þóknazt að nefna grein mína
„endileysu". Sje fyrri hluti orðsins
myndaður af stofninum : andi—vit, má
þetta til sanns færa; því þá er annað
eins lagaviðrini eins og mjólkursölu-
reglug. er skýrt rjett eftir orðanna
hljóðan, er ekki við anda eða viti að
búast. Af „enda“ getur „leysan* ekki
stjórnazt, því sjeð var fyrir enda greinar
minnar; enda er 15 sentímetrum—lág-
stikum, neglum, skorum eða hvað það
nú heitir — lengra enda milli á grein
þinni en minni — (dálksmál).
Þú ert, frauken Gudda, eins og kunn-
ugt er, mesta starfskona, og hefir því.
ekki gefið þjer tíma til að lesa reglug.
Eða maður gæti hugsað, ef ekki væri
vetur, að þú hefðir verið á grasafjalli
síðan reglug. kom út. Þú hlýtur að
fara eftir óáreiðanlegri sögusögn ef þú
hyggur, að reglug. „tryggi" nokkrum
manni „rjett“ fremur en áður var.
Hvað dýralæknis-vottorðið áhrærir, eru
það að eins þeir, er „gerast vilja“
mjólkursalar (eftir að reglug. kemur í
gildi), sem það þurfa að sýna, og svo
allir bæjarbúar, sem framleiða mjólk.
Og þú gerir allt of mikið úr þýðingu
vottorðsins, sem nýju mjólkursalarnir
eiga að heimta af framleiðendum.
Jeg geri ráð fyrir, að dýralæknir geti
með 5 mín. dvöl í fjósi sjeð, hvort
„fjós og nautgripir eru í góðu lagi“.
Hann kann að hitta svo á, að þann
5 mín. tíma, einu sinni á ári, sje allt
i lagi; en er það trygging fyrir því,
að aldrei komist þar ólag á, hinar
525,595 mín. ársins? Nei, þessi eina
skoðun á ári er marklaus hjegómi,
Gudda góð!
Reglugerðin heimilar „áreiðanlegum
mjólkursölum að kalla mjólk sína
barnamjólk*. Þeir, sem það ekki
leyfist, verða sama sem úrskurðaðir
„óáreiðanlegir". Því getur þú ekki
borið á móti, kæra Gudda. „Þar að
lútandi reglug.“, sem ekki er til, „en
hlíta verður", nær jafnt til allra. Ekki
víst, að þeir, sem eigi fengju uppfyllt
skilyrði þau, er hin ófædda reglug.
kann að setja, væru hinir óáreiðan-
legustu.
Þær hafa látið það út berast, systur
þínar, kæra frauken, sem jafnan eru
fróðastar um slíka hluti, að land-
fysikusinn muni þegar hafa getið barn,
barnamjólkur-reglug. við konu einni,
í sMatnaðarTerzliin Jóns Stefánssonar
Laugaveg 14
gerast þau beztu kaup, sem hægt er
að fá i bænum. T. d.: Kvenstígvjel
á 5 kr. Karlm.stígvjel á 6 kr. 50 a.
bæjarstjórninni, og Ijósan, stjórnar-
ráðið, væri farin að búa sig til að taka
á móti króanum. Vilt þú nú ekki,
hjartagóða Gudda, leggjast á bæn fyrir
hlutaðeigendum um það, ef sú „lútandi*
skyldi fæðast, að það þá yrði ekki með
öðrum eins dauðans-harmkvælum nje
slíkur óskapnaður eins og alsystir
hennar, mjólkursölu-reglug. ?
Reglug. segir : „Fita skal minnst...
á nýmjólk 3,2b°/o“. Hvergi eitt orð
um það, að nýmjólk með lægra fitu-
magni megi ekki selja í bænum með
nýmjólkurverði. Ef eitthvað hefði
staðið í reglug. í þá átt, mundi jeg óðar
hafa birt það fyrir kúnni minni, sem
jeg er að kvelja mig fyrir að selja
hreytuna úr, svo hún gæti þegnsam-
legast hegðað sjer eftir því.
Sá, sem hefir sagt þjer það, Gudda
mín góð, að jeg „vilji fá leyfi til að
seijá súra mjólk", hefir verið að
skrökva. Að eins þætti mjer ómannúð-
legt, að sekta einhvern volaðan náunga
okkar um 200 kr. fyrir að selja „súra
mjólk“ í bænum undir rjettu nafni:
súrmjólk. En seldi hann súra mjólk
undir nafninu: „nýmjólk", mætti hann
mín vegna fá skell; en til þessa tekur
reglug. ekki.
5. liður 3. gr. ræðir um sölubann-
aða „nýmjólk“,, en íyrri liðirnir um
„mjólk“, þar á meðal súra, sem því
lítur út fyrir að taki til súrmjólkur.
Þú heldur, kæra Gudda, að jeg hafi
átt bágt með að skilja 4. og 5. gr.,
og þakka jeg fyrir vorkunnsemina.
Konur eru ætíð svo undur tilfinninga-
næmar. 4. gr. skil jeg svona: Á
vetrum skal láta mjólkurílátín út
strax eftir að búið er að mjólka, á
t