Reykjavík - 17.08.1912, Page 2

130
REYKJAVÍK
Krá útlöndum.
Roosevelt forsetaefoi.
Fylgismenn hans hafa átt fund með
sér í Chicago í byrjun þessa mánaðar,
og nefndu hann til forsetaefnis. Var
þar tekin fullnaðar ákvörðun um, að
mynda nýjan flokk, og er hann kall-
aður Framsóknarflokkur. Fyrstur tal-
aði Beveridge þingmaður í efri mál-
stofu sambandsþingsins, og kvað mynd-
un þessa nýja flokks vera „ávöxt
margra ára óánægju við gömlu flokk-
ana“.
umsjón stjómarinnar, er væri nokkurs
konar aðal-banki landsins. Hann
mintist á frumkvæðisrétt (initative),
þjóðaratkvæði (referendum) og endur-
köllunarrétt (recall) kjósenda, og kvað
þau réttindi eiga einungis að styrkja
en ekki veikja þingbundna stjórn,
Yfirleitt þótti ræða hans meira í
íhaldsáttina en búist var við, og í
mörgu í líka átt og stefna Taft forseta.
Fylgismenn Boosevelts eru mjög
vongóðir um sigur nú, og talið að
honum aukist stöðugt fylgi. Það þótti
eftirtektarvert um fulltrúa þessa fundar,

ca
(=*=l
3
M
3
*0 fl
<*> S
.2 a
«£? .S
u $
a ö
8 *
t. p
3 p
O
p
cö
bO
a
p
ci
Cð !2
ö *o
.3 g
“ t>
1895.
50 ára afmæli alþingis.
fl r3
■a |
3
to
.a •€#
a
° 'S
ÖO §
o vr
0Q
^ a
M '°
.a *2
a 8
«8
20 £
bO
*«a
cð
bD
<D
3

cð .0
— o

! i

CD
o
■xT
I «
co
« i:
u -Z
05
M £
o
rt
a
e8
^4
a
ca
.5 . ■*»
,2 "
¥ Æ ®- s
w a 50 <1
a
F
bo
ð
M
•P
«73
e
to
P
o
«3
O
a
að þar voru svo að segja engir kosn-
ingasmalar, sem títt er á slíkum
fundum, en í þeirra stað voru mættir
menn úr meðalstéttunum. Þykir það
sýna, að þessi nýja hreyfing eigi djúpar
rætur í þjóðinni.
PanamaskarðariDn.
Efri málstofan í sambandsþinginu
vill ekki sleppa ákvæðinu um að
Bandaríkja-strandferðaskip skuli sigla
frítt um Panamaskurðinn. Talið er
ólíklegt að öldungadeildin muni vilja
hleypa deilu Breta og Bandaríkjamanna
um þetta mál til gjörðardóms í Haag,
þar eð hún telur það sé algjörlega
innanlandsmál Bandaríkjamanna. Blaði
einu í New York, hinna merkari, far-
ast svo orð um atkvæðagreiðslu öld-
ungadeildarinnar um að leyfa þeirra
skipum að sigla um skurðinn gjald-
s I
p a
M
I
cð :0 rfl
^ fi CO
Innkaupin i
Edinborg'
auka gleði —
minka sorg.
Roosevelt hélt þar ræðu á fundin-
um og iýsti stefnu sinni. Þykir skoð-
unum hans svipa mjög til skoðana
Lloyd George hins enska. Af endur-
bótum, sem hann viidi koma á, má
nefna: stytting vinnutímans, að ákveð-
ið sé lágmark á kaupi kvenna nú þegar,
og síðan á kaupi karlmanna, ellistyrk,
ríkisvátrygging, og að koma upp bönk-
um fyrir kornyrkjumenn. Toll-lögin
vildi hann láta endurskoða, og lækka
tolla, en láta nefnd rannsaka það mál.
Banka vildi hann koma á fót undir
laust, að hún „hafi verið meiri sví-
virða, en þótt þeir hefðu tapað sjó-
orustu við Colon“ (hafnarbær við skurð-
inn).“ Enn segir það : „Þeir sem með
atkvæði sínu samþyktu að roflnn væri
þjóðasamningur (milli Breta og Banda-
rikjamanna) munu neita að leggja það
í gjörð, hvort vér höfum rofið samn-
inginn“.
Aukakosningar á Englandi.
Nýlega eru um garðjgengnar auka-
kosningar í einu kjördæminu í Man-
chester til brezka þingsins. Þar var
siðast kosinn maður af frjálslynda
flokknum með 445 atkv. meiri hluta,
en nú var íhaldsmaður kosinn með
1,188 atkv. m. hl. íhaldsmenn hafa
unnið 7 kjördæmi síðan almennar
kosningar fóruíram í Desember 1910.
Af þessu verður þó ekki dregin sú á-
lyktun, að frjálslyndi flokkurinn sé að
tapa fylgi. Því er nú svo farið um
Englendinga, að sá flokkurinn, sem við
völdin situr tapar oftast nær auka-
kosningum. Sem stendur fylgja stjórn-
inni ........ 390 þingm.
en íhaldsmenn eru . . 280 —
Meiri hluti stjórnarinnar 110 þingm.
Byltingin á Tyrklandi.
Það eru nú rúm 4 ár liðin frá því,
að Abdul Hamid soldán lét það boð
út ganga um ríki sitt, að hann ætlaði
að veita þegnum sínum aftur stjórnar-
skrá eins og þá, er gefin var 1876.
Var það herinn og Ung-Tyrkir sem
þessu fengu til leiðar komið. Yfir
þessu varð mikill fögnuður þar í landi,
og er mælt, að þá hafi fallist í faðma
margra alda óvinir. — Tyrkir, Grikkir,
Gyðingar, Albaningar o. s. frv. Nú er
þetta á annan veg. Grikkir, sem eru
helzta kristna þjóðin, og Tyrkir standa
á öndverðum meið, og sama er um
Albaninga og Tyrki, og það eins þeir
Albaningar sem eru Múhamedstrúar.
Herinn er ennfremur orðinn fráhverfur
þeim, sem komu á fót þingbundinni
stjóm í Tyrklandi. — Hverju gegnir
þetta? Er það því að kenna að Tyrkir
séu ekki vaxnir þingbundinni stjórn ?
Það mætti virðast í fljótu bragði, en
í sMatnaöaryerzlun Jóns Steíánssonar
Laugaveg 14
gerast þau beztu kaup, sem hægt er
að fá í bænum. T. d.: Kvenstígvjel
á 5 kr. Karlm.stígvjel á 6 kr. 60 a.
svo er ekki. Þegar jafnrétt.inu var
heitið með stjórnarskránni 1908, bjugg-
ust hinar kristnu Þjóðir auðvitað við
því, að það yrði meira en í orði.
Reynslan hefir sýnt, að Tyrkir hafa
einungis ætlað að hafa stjórnarskrána
sem yfírskin til þess að þjaka kristnar
þjóðir þar í landi enn meir en áður.
Sum stórveldanna, einkum Rússar
og Englendingar, höfðu laust eftir
aldamótin tekið að hafa fulltrúa í
Makedoníu til þess að gæta hagsmuna
kristinna manna; var þeim það mikill
styrkur. Tyrkir sáu að smátt og
smátt mundi svo fara, að þeir mistu
að mestu yfirráðin. Tóku því það
ráð að koma á hjá sér þingbundinni
stjórn, og gátu með því komið því
til leiðar, að Rússar og Englendingar
kölluðu fulltrúa sína heim; gjörðu það
til að létta fyrir Tyrkjum um að koma
lagi á stjórnarskipunina. Þegar Ung-
Tyrkir höfðu unnið þetta á, kom það
brátt í ljós, að jafnréttið var þeim
ekki eins laust í hendi og þeir höfðu
látið. Yið kosningarnar um haustið
stiltu þeir svo til, að varla komust að
aðrir en Ung-Tyrkir, og þegar þeir
þóttust nógu fastir í sessi tóku þeir
að þröngva kosti kristinna manna,
brutu þau réttindi sem þeir höfðu
fengið í stjórnarskránni, og tóku auk
þess af þeim íorn réttindi. Mann-
fundir voru bannaðir og menn drepnir
á laun, sem fengið höfðu uppgjöf saka.
Gjörðu kristnir menn í Makedoníu þá
uppreisn, en stjórnin bældi hana niður
með harðri hendi og svo mikilli laun-
ung, að lengi vel fréttist ekki um
grimdarverk hennar. Mun fæst af þeim
hörmungum í letur fært.
Ung-Tyrkir ætluðu að fara eins að
í Albaníu, en íbúarnir hófu þegar upp-
reisn, og gátu Tyrkir aldrei kæft hana
til fulls, enda snerist nú mikið af her-
liðinu gegn stjórninni. Varð hún að
lokum að fara frá völdum, en við tók
Mukhtar Pasha, sem nú er Stór-Vesír,
og félagar hans. Vilja þeir leitast við
að bæta misfellur þær sem verið hafa
á stjórnarlagi Ung-Tyrkja, hafa meðal
annars sent nefnd til að rannsaka
óánægjuefni Albaninga.
Þess hefir áður verið getið í blaðinu,
að fulltrúadeild þingsins í Miklagarði
hafi verið lokað gegn vilja fulltrúanna.
Gjörði stjórnin nýja það, að ráði öld-
ungadeildarinnar. Kom fyrst út boð
frá Soldáai um að fulltrúadeildin skyldi
rofin, en er deildin hlýddi því ekki var
því framfylgt með valdi. Stjórninni
verður ekki legið á hálsi fyrir það,
þótt hún hafi rofið fulltrúadeildina, því
að þar sátu svo að segja ekki aðrir
en auðsveipnir fylgismenn Ung-Tyrkja.
Hafði verið kosið til deildarinnar í
vetur leið, með því móti, að hermenn
ráku kjósendurna á kjörstað eins og
sauði, og þvinguðu þá til að kjósa þá
sem Ung-Tyrkir vildu. Um samvinnu
milli stjórnar og fulltrúadeildar var
ekki að ræða.
Titanic-slysið.
Um það er komið álit dómstóls þess
er um það mál fjallaði og Lord Mersey
átti forsæti í. Er slysið talið því að
kenna, að skipið hefði farið harðara
en vera hefði átt. Dómurinn ámælir
mjög skipstjóranum á „Californian“
fyrir að hafa ekki komið til bjargar.
Ýmsar bendingar eru gefnar um hvað
á þessu slysi megi læra, svo sem að
auka björgunarbáta og gjöra traustari
hín vatnsheldu rúm í skipinu.
Nýlega hefir fundist á reki suður
með Ameríku, fla3ka og bréf frá Butt
hershöfðingja, er fórst með Titanic,
segist. hann vera staddur á fleka ásamt
fleiri mönnum, vistalaus og vatnslaus.
Óspektir kvenna.
Kvenréttinda konur á Englandi halda
enn þá uppteknum hætti um alls konar
spellverk, einkum beinast þær nú að
ráðherrunum og sitja um líf þeirra.
Asquith forsætisráðh. kom til Dyblinar
fyrir skömmu, var honum fagnað þar
forkunnar vel, en þó lá við að hann
léti þar líf sitt. Hann ók um borgina
ásamt konu sinni og Redmond írska,
og er minst varði kastaði kvenréttinda-
kona ein exi í vagninn, kom hún í
milli þeirra Redmonds og Asquiths, en
V erzlun
Gnörúnar J ónasson
Aðalstrœti 8.
Bezt, fjölbreyttast og ódýrast
MÆLGÆTl og ÁVEXTIK
í bænum.
Alls þrifnaðar gætt við afgreiðsluna.