Skeggi - 13.04.1918, Qupperneq 1
I
Höfnin og
hafnargerðin
í Vestm.eyjum
eftir
jes A. Gísiason.
(Niður!)
Á Hörgaeyrargarðinn reyndi
ekki til muna fyr en í ofsaveðr-
inu 19. febr. þ. á., en eptir það
veður kom það í ljós, að garður
sá var stór-skemdur, og að
skemdirnar á honum komu fram
eins og á syðri garðinum: hleðslan
bilaði aðallega vestan-megin. það
er því ekki annað fyrirsjáanlegt,
en sömu forlög bíði þessa garðs
sem hins garðsins, ef haldið
verður áfram á sama grundvelli,
og ekki breytt til. Jeg leiði hjá
mjer að lýsa hjer skemdunum
á Hörgaeyrargarðinum, því að
bæði blasa þær við almenningi
að nokkru, og svo mun sýslu-
neindinni vera þær orðnar vel
kunnar, því að jeg geng út frá
því, að hinn daglegi eptirlits-
maður hafi gefið nefndinni skýrslu
um bilanirnar og jafnframt komið
með tillögur um, hvað nú skuli
til bragðs taka. Reyndar var
hinn daglegi eptirlitsmaður ekki
búinn að því 28. febr., þegar
nefndin kom saman, en svo getur
einnig vel verið, að honum beri
ekki að gera það; getur líka verið
að hann sje búinn að segja af
sjer starfinu. Um þessí atriði er
mjer ókunnugt; nefndinni hlýtur
að vera það kunnugt og þá einnig
hvaða skyldur hinn daglegi eptir-
litsmaður hefur haft gagnvart
henni. En furðulegt væri það í
meira lagi, ef nefndin hefði þarna
megin engan eptirlitsmann, eða
ef eptirlitsmaðtírinn væri svo
tómlátur að gera nefndinni ekki
aðvart þegar í stað um eins alvar-
legar bilanir og Hörgaeyrargarð-
urinn varð fyrir 19. febrúar. En
hvað sem þessu líður, þá má þó
segja nefndinni það til hróss, að
eptir óþarflega langt þóf, þó,
fjelst hún á tillögu eins nefndar-
manns, á fundinum 28. febr., í
þá átt, að láta nú rannsaka
hvernig þessi garður yrði gerður
svo, að hann gæti staðið, sam-
kvæmt áliti og samkomulagi við
verktakanda. það er óskandí að
sýslunefndinni takist að koma
þessari hugsun sinni í fram-
kvæmd, og að við því hefðum
annan garðinn í lagi upp úr öilu
braskinu, þótt það sje álit margra,
að hjer sje um svo mikin mun
garðanna að ræða til að skýla
höfninni, að Hörgaeyrargarðurinn
væri betur ógerður ef Hring-
skersgarðurinn hefði fengist nægi-
lega traustur.
Jeg hefi nú sagt sögu hafnar-
innar og hafnargerðarinnar hjer,
og hei'ur það mál orðið nokkru
lengra, en jeg hafði hugsað í
byrjun, en hjá því varð þó ekki
komist, og ýmsu slept sökum
rúmleysis, sem vel hefði verið
þess vert að minnast á, en áður
en jeg lýk máli mínu, vil jeg með
nokkrum orðum minnast á hvað
næst liggur fyrir að gera hjer, úr
því sem komið er.
það sem þá liggur næst fyrir
er: að útvega hæfilega traustar
festar, til þess að leggja hafskip-
um við hjer innan-hafnar. Aldrei
hefur það komið betur í ljós en
í vetur, hversu þessu er stórlega
ábótavant, talsvert ijelegra en
fyrir nokkrum árum, veruleg
apturför á því svæði, og var
mesta mildi að spjöllin á bátum,
sem stöfuðu af rekandi hafskip-
um innan um vjelarbátana, urðu
þó ekki enn tilfínnanlegri en
raun varð á hjer 19. febrúar.
Óskiljanlega lítið hefur um langan
tíma verið gert hjer til að bæta
þessar festar, en verði það ekki
gert hið bráðasta, þá mun það
verða til þess, að skip fást ekki
til að koma hingað, og er þá
illa farið, svo mikil sem flutnings-
þörfin er hingað og hjeðan flestan
ársins tíma. þessu kann að
verða svarað á þá leið, að nú
sje? ekki hægt að útvega þessar
festar. Jeg fyrir mitt leyti held
samt, að það sje ekki ókleift.
Innan sýslunefndarinnar sjálfrar
eru, svo sem alkunnugt er hjer,
svo góðir útvegu-menn, að þeim
væri vel til þess treystandi að
útvega höfninni þessi bráða-
nauðsynlegu legutæki, og mundu
einnig með ánægju gera það, en
hitt er einnig víst, að sjálfkrafa
koma þessi tæki ekki hingað. —
þá er þessu næst annað verk-
efni fyrir hendi, sem, eins og
áður hefur verið minst á, þolir
enga bið en það eru umbætur á
sýslubryggjunni: að lengja hana
fram, hækka hana og breikka á
nokkru svæði, Sýslunefndin
hefur þegar stigið spor í þá átt,
samkv. því sem gerst hefur á
ný-afstöðnum sýslufundi, og mun
eflaust leiða það mál farsælfega
til lykta. Efnið í þessa bryggju-
bót er ýmist við hendina eða
skamt undan, aðeins nokkuð
steinlím þarf að fá-að, og verk
þetta getum við unnið sjálfir, að
mestu.
| þá er þriðja verkefnið, sem er
óaðskiljanlegt frá hafnar-bóta-
hugmyndinni, og það er vatn.
‘ Hefði hafnargerð sú, sem verið
hefur hjer á prjónunum, hepp-
nast svo, að skip hefðu iðulega
leitað hingað, þá mundi hinn til-
; finnanlegi vatns-skortur hjer hafa
| gert bagalega vart við sig. — Um
; þetta atriði var auðvitað ekkert
I hugsað þegar ráðist var út í
hafnargerðina. það skoðað sem
auka-atriði þvert á móti því sem
venja er annarstaðar; en vatns-
laus höfn, hvernig sem það er
skilið, er ekki nútíðar-höfn og
verður því síður framtíðar-höfn.
Reyndar er hjer, að öllum lík-
indum, nægilegt vatn í jörðu, og
það skamt frá höfninni, eptir
því sem síðustu rannsóknir hjer
benda til og verður þess von-
andi ekki lengi að bíða, að farið
verði að gera alvarlegar ráðstaf-
anir í þá átt, áð notfæra sjer
þennan iangþráða fjársjóð, því að
það er ómótmælanlegur sann-
leikur, að vatnsskorturinn og
slæmt vatn hefur að ýmsu staðið
hjeraðinu fyrir þrifum, bæði hvað
þrifnað og heilnæmi snertir;
hefur skortur sá oft og tíðum
verið sannkailað böl.
þegar búið er að leysa við-
unanlega af hendi þau þrjú verk-
efni, sem nú hefur verið drepið
á, þá er komið að fjórða verk-
efninu, sem er ný hafnargerð.
Jeg hefi tekið það fram áður
og þótst færa rök fyrir, að
hafnargerð sú, sem nú um
nokkur ár hefur verið unnið að,
sje ónýtt verk og að þess vegna
verði að hætta við það verk á
þeim grundvelli, sem til þess var
stofnað. En þar með er ekki
sagt, að hverfa verði frá hafnar-
hugmyndinni fyrir fult og alt.
Hafnar þörfnumst við, óhultrar
hafnar, sem verði til frambúðar.
Reynslan er búin að sýna það,
að það þarf að vanda betur til
þess verks, en átt hefur sjer stað.
Til þess þarf fyrst og fremst vel
hæfa menn til að undirbúa verkið
og í öðru lagi vel hæfa menn til
að líta eptir allri framkvæmd
verksins. Hjer verða hyggindi
og framsýni að taka höndum
saman við þrek og atorku, en
láta þá menn hvergi koma nærri
slíku verki, sem virðast skapaðir
til þess að gera ekkert og fram-
kvæma ekkert. — Við þurfum
að leita okkur manna í þessu
efni, þeirra manna sem sjá hvað
hjer við liggur, hvað hjer eigi
að gera, hvaða leiðir sjeu hyggi-
legastar úr því sem komið er, og
væri í því efni ekki óhugsandi,
eptir því sem mjer hefur verið
bent á, að verkfræðingafjelag
íslands mundi reynast okkur
heiliadrúgt, ef til þess væri leit-
að og það spurt ráða í þessu
vandamáli, sem nú má með rjettu
nefna vandræðamál.
En hvaðan á að taka fje til
nýrrar hafnargerðar hjer, mun
margur spyrja. Gamla hafnar-
gerðin er að líkindum búin að
binda okkur svo þunga bagga,
að óhugsandi er, að við getum
bætt bar við nokkru til muna,
einkum þegar þess er gætt,
hversu margt annað bráðanauð-
synlegt, og jafnframt óhjákvæmi-
legt, en kostnaðarsamt eins og
t. d. hafnarfestar, bryggja, vatns-
veita og margt, mar&t fleira kallar
að. Hjer verður því annar aðili
að koma til og hlaupa undir
bagga, þótt þungur sje, og það
er landssjóður. Og sú krafa er
alls ekki ósanngjörn, að lands-
sjóður geri hjer höfn, ástæðurnar
fyrir því eru: Að Eyjarnar eru
landssjóðs eign, sem verða hon-
um því arðvænlegri, sem þær
verða byggilegri og fjölmennari,
og að Eyjarnar eru sá eini staður
hjer fyrir Suðurlandi, sem bætt
geta úr hinu tilfinnanlega hafn-
leysi fyrir Söndum. Væri hjer
óhult höfn hafskipum, mundu
útlendar og innlendar vörur verða
lagðar hjer upp, sem síðan væru
í sjódeyðum, fluttar í stórum
mæli til allra hjeraðanna austan
frá Ingólfshöfða og vestur að
Eyrarbakka, og einnig mundu
jafnhliða verða fluttar frá þess-
um hjeruðum ýmsar innlendar
vörur, sem síð.an yrðu fluttar
ýmist til útlanda eða annara
landshluta t. d. Reykjavíkur, sem
hjeruð þessi skipta við. Meðan
flutningstækjum á meginlandinu
er eins háttað og nú, munu flestir
þeir sem til Eyjanna nq, kjósa
þá leiðina helst að draga að sjer
vörurnar hjeðan, og flytja afurðir
sínar hingað sjóleiðis. það verður
þeim ódýrasta flutningsleiðin,
Nýtt, fjölbreytf úrval af vefnaðarvörum.
n n