Skeggi - 29.06.1918, Page 3

SKEGGI
að hættulcgasta hluta þess yrði
lokið fyrir haustið.
Lauk málinu svo að oddvita
var falið að leita samninga, við
urnboðsmenn Monbergs, um
endurbótaverk þetta. Fjárfram-
lðg voru ekki nefnd. Sennilega
gengið að því vísu að sýslan fái
lán til verksins.
í fundarlok skýrði sýslum, frá
að hann hefði útvegað 40 þús.
kr. styrk handa björgunarbát, og
að lítill vandi mundi að fá þann
bát ef ekki stæði á framlaginu
annarsstaðar frá. Taldist honum
tij að báturinn mundi kosta 120
þús. kr. og vantaði því 80 þús.
kr. Sagði hann að sýslan gæti
tekið þá upphæð að láni og
gert bátinn út, ef ekki yrðu
aðrir til, enda væri von á styrk
úr landssjóði til rekstursins ef
nauðsyn krefði. Kvað best eiga
við að sýslan ætti bátinn. Stuttar
umræður urðu um málið, en
engin ályktun gerð. Síðan fundi
slitið.
Til
skóla- og íræðslunefnda
frá
fræðslumálastjóra
27. maí 1918.
—o—
Með auglýsingu, dags. 15. sept.
í fyrrahaust, hefir stjórnarráðið
veitt ýmsar undanþágur frá fram-
kvæmd fræðslulaganna síðastl.
vetur, heimiiað að stytta náms-
tíma í heimangönguskólum frá
því sem ákveðið er í reglugerð-
um skólanna og það alt niður í
8 vikur; sömuleiðis stytta vinnu-
tíma farskóla, eða jafnvel láta
niður falla farskólana, ef miklir
erfiðleikar voru á að halda þeim
uppi sakir eldiviðarskorts, eða af
öðrum ástæðum. En þá bar
fræðslunefnd að ráða eftirlits-
kennara til 24 vikna, er skyldi
aðstoða við heimilisfræðsluna.
það var hræðslan við eldiviðar-
skort, sem í fyrrahaust gat gefið
tilefni til að veita slíkar undan-
þágur, einkum þó í heimangöngu-
skólum, sem einvörðungu notuðu
kol til hitunar, og annan eldivið
erfitt að fá, þegar kolin brugðust.
Sumstaðar á landinu hefir þetta
undanþáguleyfi alls ekki verið
notað að neinu leyti, sumstaðar
verið notað af nauðsyn og sum-
staðar nauðsynjalaust. Og ekki
einungis notað leyfið, sem stjórnin
gaf, til að stytta kenslutíma eða
jafnvel láta farskólahald niður
falla, heldur hefir gleymst að
fullnægja skilyrðinu, sem stjórnin
setti: að ráða mann til eftirlits
með heimilisfræðslunni. Auglýsing
stjórnarráðsins hefir þannig verið
missilin á einstaka stað, eða
fótum troðin.
Ekki er mjer enn fullkunnugt
um, hve mikil brögð kunna að
vera að því, að dregið hafi til
sem enn eiga éborguð sveiiaií tsvör og vörur
til Vestmannaeyjahrepps eru ámintir um að gjöra
það sem fyrst.
Högni Sigurðsson,
muna úr barnafræðslunni síðast-
liðinn vetur, með því að skýrslur
eru enn að mestu leyti ókomnar,
en jeg veit að nokkur brögð eru
að því, og vil jeg því beina þeirri
áskorun til skólanefnda og frœðslu-
nefnda að gera nú i tœka tíð allar
nauðsynlegar ráðstafanir til þess að
rjetta aftur við skólahaldið nœsta
vetur, þar sem slegið kann að hafa
vcrið slöku við það síðastliðinn
vetur. Vænti jeg þess og, að
hreppsnefndir tregðist ekki við
að veita fje til barnafræðslunnar,
þó að sumu leyti láti ekki vel í
5ri.
Enginn maður ætti að vera
svo grunnhygginn, að ímynda
sjer að landinu verði forðað fári
á neyðarárum með því að sveit-
arstjórnirnarvanrækisjálfsögðustu
skylduna. Barnafræðslunni má
ekki fresta að skaðlausu. Van-
ræksla á henni kemur þessari
kynslóð t koll — og eftirkom-
endunum.
Sagnaþættir
eftird.brm. Brynjólf Jónsson
frá Minna-Núpl.
III.
Um Jón Thorlacius.
Jón Thorlacius var sonur
Brynjúlfs Thorlaciusar á Hlíðar-
enda, þórðarsonar biskups. Jón
var af náttúru ljettiyndur og tjör-
mikill, en ólst upp við hið mesta
ef’tirlæti. Varð hann því ljett-
úðarfullur og ófyrirleitlnn mjög,
glettinn og frekur við sjer meiri
menn, en hjartagóður við aum-
ingja. Gáfaður var hann í besta
lagi. Og i Skálholtsskóla er ekki
annars getið enn alt gengi að
sköpum fyrir honum. Fjekk
hann góðan vitnisburð þaðan.
þá var hann sendur til Kaup-
mannahafnarháskóla. Gekk hon-
um þar vel fyrst. En brátt sló
hann sjer lausum og tók að
drekka. Varð þá námið lítið.
Ekki var hann sjerlega vinsæll
af skólabræðrum sínum við há-
skólann. þótti honum sem þeir
liti niður til hans. En það þoldi
hann ekki og notaði því hvert
tækifæri til að leika á þá. Einu
sinni sem oftar gekk Jón á sölu-
torg. Varð hann þar eftir þá
er menn fóru heim til miðdags-
verðar. Sá hann að kcrling ein
var líka eftir. Jón gekk til
hennar og sá að hún grjet. Jón
mátti ekkert aumt sjá. Kenndi
hann í brjósti um kerlinguna og
spurði hvað að henni gengi.
„það vill enginn kaupa af mjer“,
segir hún, „jeg eignast engan
skilding, svo jeg get ekki keypt
mjer neinn matarbita“. En því
keypti enginn af henni, að allir
sáu að hún hafði haft fransós-
sýki; hún var neflaus. Bauð
öllum við henni. Jón spurði
hvað hún hefði að selja. „Rú-
sínur“, segir hún. „Jeg skal
kaupa þær“, segir hann. „Láttu
þær í vasa mína“. Hún troðfyllti
alla vasa hans. En hann borg-
aði ríflega. Nú fór hann til
skólabræðra sinna, var mjög
hróðugur og sagði þeim, að hann
hefði keypt svo mikíð af rúsín-
um, að hann hafi jetið lyst sína
og eigi þó enn alla vasa fulla.
þeir mættu eiga það, sem í vös-
unum væri, ef þeir vildu. Jú,
þeir vildu það, og átu alt úr
vösunum. þá er því var lokið,
sagði Jón þeim, að hann hefði
keypt rúsínurnar af fransóskerl-
ingu. Hún hefði látið þær í vasa
sína, hann ekki snert þær og því
síður haft Iyst á að smakka þær,
Hinum varð bylt við; fengu
flestir uppsölu. Var þeim ekki
gott í skapi til Jóns á eftir. Frá
þessu sagði hann í elli tengda-
dóttur sinni og er það tekið eftir
henni.
1 Svo fór Jón af háskólanum að
aldrei tók hann embættispróf.
Foreldrar hans hafa ef til vill
ekki vitað það í fyrstu, er hann
kom heim. Nokkuð var það, að
þau tóku á móti honum með
svo mikilli viðhöfn, að rautt
klæði var lagt á gangstíg hans
þaðan sem hann fór af baki, og
heim að bæjardyrum. Vitað
höfðu þau komu hans fyrirfram.
Höfðu þau sent fósturdóttur sína,
þórunni Halldórsdóttur, biskups,
norður til foreldra hennar áður
en Jón kom. Hötðu þau orðið
vör við samdrátt milli þeirra áður
en Jón fór utan, og vildu því
ekki að þau fyndust aftur. þeim
likaði ekki stúlkan handa Jóni;
þótti hún ærið Ijettúðarfull og
ekkert búkonuefni. Jón saknaði
vinar í stað, er þórunn var farin.
þurfti hann bráðum að bregða
sjer norður. Föður hans grun
aði hvað undir byggi. Skrifaði
hann Halldóri biskupi brjef með
Jóni. Var það þess efnis, að
hann ljet í ljós grun sinn, að
Jón muiiiiía Ofðja þórunnar, og
bað biskup að gifta honum hana
ekki. Jón grunaði hvers efnis
brjefið í.-, :»di vera, fór í það á
leiðinni ''/BHagði það, skrifaði
annað rithönd föður
síns, þaö vsr þess efnis, að
bæði Jón þórunnar, vænti liann
þess, að biskup vísaði honum
ekki frá. þau giftust á Hólum.
Svo fóru þau suður að Hlíðar-
enda. þórunn reið á undan í
hlaðið. Hjónin voru úti. Hún
kastaði á þau kveðju af hestbaki:
„Sælir, faðir góður! Sælar, móðir
góð! Hjerna er hringurinn, og
við erum gift“. Og hún rjetti
frám höndina um Ieið Er auð-
ráðið, að hún hefur vitað hug#
þeirra og viljað sýna þeim ósigur
þeirra sem átakanlegast þetta
er tekið eftir frú Kristínu, ekkju
sjera Jóns á Breiðabólstað.
Faðir Jóns útvegaði honum nú
Kirkjubæjarklaustars-umboð. Fór
Jón austur og var þar 1 eða 2
ár. þá var umboðið tekið af
honum. Olli því megn drykkju-
skapur og þar af leiðandi vanskil.
Eftir það gjörði faðir hans honum
bú á Barkarstöðum. Bjó Jón
þar nokkur ár. þá bjó á Stóra-
Núpi Einar Brynjúlfsson, sýslu-
manns í Hjálmholti, Sigurðssonar.
þeir feðgar áttu þá eign, og
hafði Brynjúlfur sýslumaður bygt
upp kirkjuna þar og vandað hana
mjög. Stoðirnar voru úr möstr-
um herskipsins Gothenborgar og
harla digrar. í henni var líka
mikið af útskurði eftir Ámunda
Jónsson „snikkara", er þar var
yfirsmiður. Hafði sýslumaður
skipað svo fyrir, að sóknarmenn
skyldu endurnýja tröð og torf-
þak'á kyrkjunni 5. hvert ár, var
því fylgt framyfir 1850. En er
því var hætt, tók kirkjan að fúna
og eigi fyr. það man sá er
þetta ritar. þeir Einar og Jón
höfðu makaskifti á búum sínum.
Tók Einar Barkarstaði en Jón
Stóra-Núp. Bjó hann þar mörg
ár. Fátt er sagt af búskap hans,
en því meira af drykkjuskapnum.
Er sagt að þórunn hafi drukkiö
engu síður en bóndi hennar. það
vildi Jón þó ekki. Og eitt sinn
er brennivínskvartjel kom úr
kaupstað, fór Jón með það upp
á stofuloft, læsti síðan loftinu og
geymdi sjálfur lykilinn, svo þór-
unn kæmist ekki að kvartjfelinu.
þórunn átti smíðatól, því hún
var þjóðhagi á trjesmíði. (Var
mjólkurtrog eftir hana til á
Minna-Núpi fram á daga þess er
þetta ritar). Og með þvi hún
vissi h v a r á loftinu kvartjelið
stóð, þá tók hún nafar sinn og
boraði upp í gegn um loftið og
kvartjelsbotninn. Brenivínið bun-
aði niður og hafði hún kerald
undir bununni. Siðan setti hún
keraldið inn í búr og drakk úr
því með ausu. En Jón greip í
tómt, er hann ætlaði að fá sjer
hressingu úr kvartjelinu.
_____________________(Framh.).
Auglýsingum, í blaðið, skal
koma til ritstjóra eða í prent-
smiðjuna.
I