Suðurland - 27.10.1911, Blaðsíða 1

SUÐURLAND.
II. árg'.
Auglýsinyaverð.
Þumlungurinn af meginmá-lBletri kostar 1 krónu, miðað við
eina d41ksbreidd í blaðinu. Fyrir smáletursauglyBÍngar (petit
eru tekníx 3 aurar fyrir orðið.
Q Sé auglýst að mun er mikill afsl&ttur gefinn. %
Landsímastöðin á Eyrarbalcka cr opin. frá
kl. 8Va— 2. og 3Va—8 á virkum dögum. A lielg-
um dögum frá kl. 10—12 f. hd. og 4—7 e. hd.
Einkasiminn er opinn á saina tíma.
Sparisjóður Árnessýslu cr opinn hvern
virkan dag frá kl. 3—4 c. hd.
Lestrarfélag Eyrarbakka láuar út bæk-
ur á sunnudögum frá kl. 9 —10. f. hd.
Ungmennamál.
Framtíðarhorfnr nngm. fél. íslensku.
ísleuskur lj'ðkáskóli.
í „Skinfaxa“ hefi eg litillega gjört grein
fyrir skoðun minni og skilningi á starli og
stefnu ungmennafélaganna íslensku, upphafi
þeirra og takmarki, og veit eg vel, að þar
er eg í fylsta samræmi við fyrstu forgöngu
menn þessarar hreyfingar hér á landi _
Bjartir og hlýir lýðháskólastraumar höfðu
snortið svo fyrst.u og fremstu forgöngu'
mennina, sinn í hvoru landi, að vísu á tals'
vert ólíkan hátt, en þó í fullu samræmi'
svo að hrifni þeirra og hugsjónir mynduðu
fasta heild, er lögð var til grundvallar að
„U. M. F. í.“ — Og það mun síðar í sög-
ur fært, að betri grundvöll hafl tveir menn
ungir og lítt reyndir sjaldan lagt að nokkru
verki! — Það var því heldur eugin tilviljun
að þeir fáu íslendingar meðal yngri manna,
er snortnir voru af lýðháskólahreyfingunni
norrænu, slóust þegar í lið með „landnáms'
mönnunum" nýju og tókust forustu áhendur'
Þannig var ungmennafélagsskapurinn ís_
lenski beinlínis grundvallaður á lýðháskóla.
hugsjónum þeim, er reynst hafa grannþjóð
um vorum svo giftusamlegar og blessunar.
ríkar. — Pær hugsjónir framkvæmdar j
verki hafa á tiltölulega skömmum tíma
gert litla landið Danmörku að frægu menn-
ingar- og framfaralandi, — og gert Noreg
að frjálsu og sjálfstæðu ríki. —
Svo rík var lýðháskólahugmyndin i hjört-
um fyrstu forgönguinannanna ungm.félaga
vorra, að á fyrsta öambandsþingi voru á
Þingvöllum 1907 var hreyft því máli, «3
ungm.félögin beittu sér fgrir stofnun íslensks
lýðháskóla — á Þingvöllum. — Fögur hug-
mynd og þrungin af þjóðrækni og stórfurðu-
legum skilningi á einni dýpstu og brýnustu
þjóðarþörf vorri! — Fannig er þá rakin hin
stutta ættartala U. M. F. í., og kemur hún
saman við ætt hinna norrænu félaga, er
öll eiga rót sína að rekja til lýðvakningar
Grundtvígs í Danmörku. — Og enn þá
þann dag í dag eru lýðháskólar grannþjóða
vorra besti bakhjarl ungmennafélaganna,
Eyrarbakka 27. oktober 1911.
uppspretta sú, er þau ausa 'úr'fáhuga og
lífsmagni. — Hver lýðháskóli erírauninni
fyrirmyndar ungmennafélag — eða ung-
mennaheimili, og þaðan koma þvi sí og æ
bestu ungmennafélagarnir.
—--------Hvern veg snýr nureynslasú,
er vér ísl. höfum fengið í ungmennafélags-
starfi voru þenna stutta tíma! Er hugs-
anlegt, að vór getum til lengdar haldið við
áhuga og lífsmagni ungmennafélaganna án
þess að hafa nokkura uppsprettu að ausa
úr, þótt vér um stundarsakir — meðan
félögin voru fá — gætum „lifað“ á eld-
móði þeim og ahuga, er fyrstu forgöngu-
mennirnir færðu oss utan að'.
— Nei. Alls ekki! — Reynslan sýnir
það og sannar hér á landi, sem sjálfsagt
var og er enn, að til þess að ungmenna-
félög vor geti blómgast og þroskast á þann
veg, er þeim var ætlað frá upphafi, —
verða þauaðeigaöfLugail Og „ramislensk
an“ íyðlláskóla að baki sér\ — Pá er
þeim borgið! Ög með því móti einu uá J>au
takmarki sínu! — —
Þess er heldur eigi að dylja, að heitasta
ósk og von margra góðra ungmennafólaga
er og heflr frá upphafl verið sú, að félags-
starf vort. yrði til þess að flýta fyrir stof n-
un íslensks lýðháskóla.
Hin mikla aðsókn að ungmennafélögun -
um víðsvegar um land alt — straumur
unglinga og æskulýðs vakinn af hinni ó-
ljósu þrá, sem grípur hvert óspiit ungling s'
hjarta, er „ungmennafélags“-strengirnir eru
hreyfðir, ]>að er hróp og köllun til þióðar inn-
ar, æskuheit bœn um íslenskan lýðháskó la,
er orðið gœti gróðrarstöð hins góða og
fagra, er hreyfist með æskulýðnum. Skóla
er skírt gæti þrána og gert hana að með-
vitund, þroskað ættjarðarástina og stálsett
hana til framkvæmda, vakið guðstrúna og
gert hana að sannnfæringu.
, Þessliáttar skóli er brýnasta þörf vor
Islendinga nú á dögum.
H. V.
Tugamálið.
Nú er fawð að nota í viðskiftum hið nýja
mælikerfi, sem ýmist er nefnt metra-mál,
tugamál eða stikumál og stundum er það
nefut kerfi en ekki mál. Hætt er við að
mörgum verði ótöm þessi nöfn, fyrst i stað,
og hætti við að vilja heldur nota gamla
málið, og er það eðlilegt, þó augljóst sé,
að tugaskifting sé hin hagkvæmasta í öll-
um reikningi.
En það var einkum eitt í þessu sam-
bandi sem eg vildi minnast á, það eru
nöfnin. Útiendu heitunum hefir verið breytt
í innlend og það var mjög vel hugsað, því
hin innlendu munu miklu betur auðnumin
21. blað.
en hin útlendu heiti, stikan er fallegra en
meter og vog er fallegra en gram, en sá
er galli á gjöf Njarðar, að útlendu heitin
eru notuð jafnhliða hinum innlendu og jafn-
vel fremur, til stórlíta á málinu og almenn-
ingi veitir stórum erfiðara að átta sig á
því, heldur en þessu væri ekki svona rugl-
að saman. Mér virðist heppilegast að nota
alment i ræðu og riti innlendu heitin, eða
algjörlega fella þau úr gildi og nota þau
útlendu þá einungis. Þetta vildi eg óska
að „Suðurland" vildi minna menn á, og
eg vona að menn yfir höfuð leitist við að
hreinsa mál sitt og byggja út úr því út-
lendum orðum, þar sem íslensk orð eru til
að tákna sama hugtakið.
íslenska tungan er sá kjörgripur sem
menn mega ekki skemma vísvitandi.
Annaðhvort alíslenskt eða alútlenskt.
Enga blöndun.
Einar Sigurfinnsson.
-------»<>0~0 --
SímsRcyti frá *3lviR
2*/l0—’ll.
Guðmundur Isleifsson, Háeyri.
Útaf unmælum Suðurlands, fykir okkur
rétt að lýsa því yfir, að við munum aldrei
verða á móti hafnargerð í Þorlákshöfn.
Hannes Þorsteinsson.
Sigurður Sigurðsson.
* *
*
Hvað sannar svo þessi yfirlýsing Reyk-
víkinganna. Hún hrekur ekki eitt orð af
ummælum síðasta Suðurlands. Gefur að
eins gægjur að þeir séu ekki brjóstheilir
sínu eigin bæjarfélagi. Halda að mann-
gildi sitt vaxi við það hjá kjósendum hér.
Svo þunnir halda þeir við séum, Arnesingar.
Yfirlýsingin frá þeim heiðruðu herrum,
hefði þurft að vera ákveðnari, t. d. á þéssa
leið:
Útaf ummælum Suðurlands, lýsum við
því yfir, að við erum eindregið með hafn-
argerð í Þorlákshöfn og þeim mannvirkjum
öðrum í Arnessýslu, sem á dagskrá hafa
komið og standa í sambandi við hana. —
Hefði yfirlýsingin verið svona ákveðin,
þá hefði einhver orðið til að trúa þessu.
En þeir segja aðeins: „aldrei verða á
móti henni“. Geta hæglega smogið út er
til atkvæðagreiðslu kæmi á þingi, án þess
að hafa svikið kjósendur í nokkru. Svo
auvirðilegt yfirskyns-kattar-klór er þetta.
Þeir munu þó ekki vilja segja með sím-
skeyti þessu : á okkur er ekkert að byggja !
Við erum allra vinir en engum trúir ?
Skilja mætti þetta svo.
—-----O^OO--------