Suðurland - 19.07.1913, Blaðsíða 2

22
STJÐURLAND
skatt. Aí fyrstu 1000 kr. x/2 af hundr-
aði, af 1000—2000 kr. 1 af hundraði,
„og svo framvegis, þannig, að skatt-
urinn eykst um V2 af hundraði á
hverju þúsundi, sem tekjurnar hækka,
alt að 6 af hundraði, sem greiðst af
því sem tekjurnar nema yfir 11000
kr. Þó skulu hlutaíólög greiða í
tekjuskatt 3 af hundraði af öllum
skattskyldum tekjum."
„Skattskyldar tekjur teljast hvers-
konar iaun, ávöxtur, arður eða gróði,
er gjaldanda hlotnast af eign eða at-
vinnu eða einstökum verknaði eða
atvikum ef þetta verður metið til
peningaverðs, svo sem:
a. tekjur af landbúnaði, sjávarútvegi,
siglingum, verslun, veitingasölu,
iðnaði, handiðnum, námurekstri og
hverjum öðrum atvinnuvegi,
b. tekjur af embættum, sýslunum,
biðlaunum, eftirlaunum, lífeyri og
og hverskonar styrktarfó, sem og
tekjur af allskonar vinnu, andlegri
og líkamlegri,
c. landskuld af leigujörðum og arður
af allskonar ítökum og hlunnind-
um, leiga eftir hús, lóðir og skip,
svo og áætlað árgjald af hvers-
konar fasteign, er eigandi notar
sjálfur. Ennfremur leigur eftir
innistæðukúgildi á jörðum, sem
eru í leiguábúð og af byggingar-
peningi og öðru lausafé, sem á
leigu er sett,
d. arður af allskonar verðbréfum,
skuldabréfum, vaxtabréfum og hlut-
abréfum þeirra félaga, sem eigi
greiða tekjuskatt hér á landi, svo
og vextir af útistandanhi skuldum
og öðrum fjárkröfum, þótt bréf sé
eigi fyrir, sparisjóðsinnlögum og
hverri annari arðberandi innistæðu.
e. ágóði við sölu á eign, enda þó
salan falli ekki undir atvinnurokst-
ur skattgreiðanda ef ætla má, að
hann hafi koypt eignina eða öðl-
ast hana á annan hátt í því skyni
að selja hana aftur með ágóða
eða hún hefir ekki verið í eigu
hans lengur en 3 ár,
f. gjafafé og vinningur í veðmáli og
talnaspili. *
Af tekjum þeim, sem fást með
því að eyða stofnfé eða taka lán skal
eigi skatt greiða, né heldur af fjár-
auka er stafar af erfðum, stofnun
hjúskapar, greiðslu lífsábyrgðar, bruna-
bóta eða þesskonar."
Frá tekjum skal draga áður en
skattur er lagður á:
Kostnað við atvinnurekstur, trygg-
ingar og nauðsynlegt viðhald. Skrif
stofukostnað, eftirlaun og aðrar kvað
ir er á kunna að hvíia. Iðgjöld af
lifeyri og annari lögboðinni persónu
tryggingu. Skatta og opinber gjöld
af fasteignum og atvinnurekstri, svo
aukaútsvar og aðra persónuskatta til
sveitar, landsjóðs og kirkju. Vexti
af skuldum gjaldanda. Framfærslu
eyri fyrir börn undir 14 ára aldri og
aðra skylduómaga 75 kr. fyrir hvern.
Nokkuð fleira er það sem draga
skal fiá, en þetta er það helsta.
„Af tekjunum skal greiða skatt til
hvers sem þeim er varið, hvort held-
ur gjaldandi heftr þær sér og skyldu-
liði sínu til framfæris og nauðsynja,
nytsemdar eða munaðar, til þess að
færa út bú sitt eða atvinnuveg eða
til þess að afla sér fjár, til gjafa eða
hver^ annars sem vera skal.
Tekjur sem eftir lögákveðinn frá-
drátt ekki nema fullum 500 kr., eru
undanþegnar skattgjaldi.
„Innlend hlutafólög og önnur at-
vinnufélög skulu greiða skatt af öll-
um tekjum sínum, að kostnaði frá-
dregnum.
Útlend hlutafólög og önnur atvinnu-
vinnufólög sem eiga eignir hér á landi
og hafa tekjur af þeiin eða af atvinnu,
sem hór er rekin, skulu greiða skatt
af tekjum þessum. Úó eru vátrygg-
ingarfélög undanþegin skattgjaldi hvort
sem þau eru útlend eða innlend."
„Undanþegin öllum tekjuskatti er
landssjóður og aðrir þeir' sjóðir, er
standa undir umsjón landstjórnarinn-
ar, kirkjusjóðir, sveitarfel. og bæjar-
fél., sparisjóðir, sem ekki eru eign
einstakra manna, kaupfólög, pöntun
arfél. og samskonar fólög og fram-
leiðslufólög (smjörbú, sláturhús og
önnur slík félög), nema að því leyti
sem þau reka verslun sem eigi er
takmörkuð við félagsmenn eina, enn-
fremur sjóðir, félög og stotnanir, er
vinna í almennings þarflr eða skatt-
frelsi er veitt með sérstökum lögum
eða samningum við landsstjórnina."
Skattinn skal innheimta á mann
talsþingum ár hvert, í fyrsta sinn
1915.
Heimilt er með ákvæði í fjárlög-
unum að hækka og lækka tekjuskatt
fyrir eitt fjárhagstímabil í senn“.
Um leið og lög þessi koma til
framkvæmda falla úr gildi eldri lög
um tekjuskatt, um ábúðar- og lauea-
fjárskatt og um húsaskatt (þ. e. þess-
ir skattar falla þá niðui).
í nánu sambandi við þetta frum-
varp stendur
Frv. um fasteignarskatt. „Af öllum
fasteignum skal gjalda skatt í lands-
sjóð eftir matsverði a/io af hundraði.
Eigandi skal greiða skatt þennan, en
á jörðum sem eru í leiguábúð þegar
lög þessi koma til framkvæmda get-
ur eigandi kraflst endurgjalds á V3
skattsins af leigjanda þar til nýr samn-
ingur er gerður."
Eignir þær, sein skatturinn hvílir
á, eru:
a. Jarðeignir, hvort, heldur bænda-
eignir eða þjóðeignir, eignir kirkna
og prestakalla, kristfjárjarðir eða
aðrar fátækraeignir, eignir sveitar
félaga eða stofnana hverju nafni
sem nefnast.
b. Húseignir með lóðum í kaupstöð-
um og verslunarstöðum, svo og
önnur hús og lóðir, sem ekki eru
metin með jörð t. d. þurrabúðir
og grasbýli.
e. Cbygðar lóðir í kaupstöðum og
verslunarstöðum, svo og aðrar
óbygðar lóðir og lendur, sem eru
fráskildar jarðeignum og eigi hafð-
ar til ábúðamota. Ennfremur sér-
skilin jarðarítök og hlunnindi, svo
sem námur, varplönd, veiðiá>-, foss-
ar, rekaréttindi o. fl.
Undanþegin skattinum eru hús þau
og lóðir, itök og hlunnindi, sem eru
þjóðeign eða til almenningsþarfa, svo
sem kirkjur, skólar, sjúkrahús o. fl.“
Ennfromur þær eignír er eigi nema
300 kr. virði í eígu sama manns.
„Á jarðeignír legst skatturinn á
eftir gildandi jarðamati. Á húseign-
ír og lóðir, itök og hlunnindi skal
hann lagður eftir virðingu skatta
nefndar; sé hús og lóð ekki sam-
eign, skal það virt hvort í sínu Iagi“.
„Fastoignaskatturinn skal í tvö ár
frá gjalddaga ganga fyrir öllum veð-
kröfum í eignum þeim, er hann hvíl
ir á“.
SkattUrinn er heimtur inn á matin-
talsþingurn; fyrsta skiftí 1915. Skatt-
inn má hækka og lækka með ákvæði
i fjárlögunum fyrir eitt fjárhagstíma
bil í senri.
Þessi tvö fturnv., ef samþykt verða,
breyta mjög skattalöggjöfinni og gera
hana míklu eðlilegri því ástandi sem
nú or. Að sjálfsögðu getur það ver-
ið álitamál hvort það fyrirkornulag
sem þau gera ráð fyrir, er réttlátt
eða heppilegt í öllum greinum. Hitt
er þó víst, að skattafyrirkomulagið
sem nú er er orðið úrelt og á alls
ekki við lengur, þó það væri gott á
sínum tíma. Úað er svo mikið tal-
að um skattamálin, að „Suðurl." þótti
íótt að geta þeirra nánara en annara
málefna, og það því fremur sem lík-
lega verður mikið um þau rætt á
þessu þingi.
Þá koma nokkur frumv. sem leiða
af hinum tveimur, ef þau verða að
lögum.
Frv. um jarðamat. „Allar jarð
eignir á landinu skal meta til pen-
ingaverðs 10. hvert ár, þó svo, að
fyrsta jarðamat eftir lögum þessum
skal fara fram árið 1914 ogsvohvert
ár, er ártalið endar á 0“.
„Hverja jörð skal meta eins og
hún mundi sanngjarnlega seld eftir
gæðum hennar".
„Með hverri jörð skal meta hús
þau er henni fylgja og höfð eru til
ábúðarnota, nema þau séu í eign
annars en jarðeiganda".
„Jarðamatið skal fram fara í júní-
mánuði og matið skal framkvæmt
af skattanefnd".
Landsstjórnin skal láta semja jarða-
bók fyrir alt Iandið, samkværnt rnats-
gerðum skattanefnda, með þeim breyt-
ingum er vorða kunna á matinu, og
skal bókin send ókeypis öllum sem
fá Stjórnartíðindin kauplaust. Jarða-
bókin gildir sem gjaldstofn fyrir fast-
eignarskatti um næstu 10 ár.“
„ Allan jarðamatskostnað skal greiða
úr landsjóði."
Jarðabókin frá 1861 verður úr
gildi uumin ef frumvarpið verður
samþykt.
Þetta frumv. er mjög þarflegt, því
núgildandi jarðamat er orðið alger-
lega óviðunandi og ranglátt sem mest
má vera. Það kann að hafa verið
gott fyrir rúmri hálfri öld, en á þess-
um síðasta aldarhelrningi hafa orðið
svo mikla og margvíslegar breyting-
ar á verðmæti jarðanna, bæði af
völdum mannanna og náttúrunnar,
að svona gamalt jarðamat getur ekki
náð neinni átt. Nýtt mat verður því
að koma sem allra fyrst, þó ekki sé
miðað við annað en að koma á sam-
ræmi í verðinæti jarðanna sem gjald-
stofna. Oft er lika miðað við jarða-
rnatið í kaupum og sölum og við
virðingar. fbið má nærri geta hve
sanngjarnt það er þegar verst lætur.
Sú breyting er líka til bóta í frumv.
að þar er gert ráð fyrir að meta til
peningaverðs, annað getur heldur ekki
kornið til nrála.
Frv. um skattanefndir. „í hverjum
hreppi og kaupstað skal vera skatta-
nefnd. í skattanefnd sitja 3 menn,
í kaupstöðum bæjarfógeti og 2 menn
er hann kveður til, en í sveitum
hreppstjóri og 2 menn er sýslumað-
ur tilnefnir. Á sama hátt skal skipa
eirm vara nefndarmann."
„í hverri sýslu og kaupstað skal
vera yfirskattanefnd."
„Sami maður má eigi sitja i skat.ta-
nefnd og yfirskattanefnd. Yfirskatta-
nefndarmenn, aðrir en formenn utan
kaupstaða, skulu skipaðir æfilangt.
Skattanefndarmeno, aðrir en fornrenn ,
skulu skipaðir til 10 ára, þannig að
annar nefndarmaður fer frá 5. hvert,
ár, í fyrsta sinn eftir lrlutkesti.“
„Skattanefndir hafa á hendi jarða-
matsstörf samkvæmt gildandi lögum.
Sömuleiðis er það skylduvork skatta-
nefndar á 10 ára fresti um sama leyti
og jarðamat fer fram að virða allar
húseignir og lóðir, sérskilin ítök og
hlunnindi í umdæmi sínu, þær sem
skattskyldar eru að lögum.*
Frv. þetta er í 23 gr. og kveður
greinilega á um skipun og verk3við
skattanefndar og svo „almennákvæði".
Er nefndinni ætlað að grenslast sem
best eftir efnahag manna og gefa
skýrslu um og semja skattaskrá.
Petta frv. er eins og hin fyrri að
mestu leyti verk milliþinganefndar
1907.
Frv. um laun hreppsljóra. Að
hreppstjóri fái í laun 1 kr. fyrir hvern
fullan tug hreppsbúa, þó ekki undir
30 kr.
Frv. um verðlag. „Frá 16. maí
1914 skulu öll gjöld, sem ákveðin
eru í landauruin eða álnatali eftir
verðlagsskrá, reiknuð til peninga eftir
meðalverði í verðlagsskrám þeim er
gilt hafa í hverri sýslu um sig um
síðastl. 10 ár, 1904—1914.“
Þetta er geit til að losast við um-
stang við að undirbúa verðlagsskrárn-
ar, því ef ábúðar- og lausafjárskattur
verður afnuminn, þá verða svo fá
gjöld miðuð við verðlagsskrá.
Frv. um breyt. á þeim tíma, er
manntatsþing skulu háð. Um að 1915
og þaðan af skuli manntalsþing byrja
um nriðjan júnímánuð og haldið
áfram tafarlaust. Þetta er ein afleið-
ingin af hinum fyrirhuguðu sköttum
af tekjum og fasteign. Ætlast er til
að þingum sé lokið fyrir júnímánað-
arlok.
Stjórnarskrárfrumv. það, er getið
var í síðasta blaði, felur í sér marg-
ar og stórar breytingar. fessar eru
stærstar:
Ríkisráðsákvæðið felt burt, landrit-
araembættið afnumið, konungkjörnir
þingmenn afnumdir. Tala þingmanna
verði 36, er allir séu kosnir. Sam-
einað þing kýs 12 menn i efri deild.
Kosningarréttur veittur öllum, konum
og körlum, sem kornin eru til lög-
aldurs, eru fædd hér á landi eða hafa
átt hór lögheimili í 5 ár. Skilja má
ríki og kirkju með einföldum lögum.
Enginn er skyldur að gjalda til þeirr-
ar guðsdýrkunar, sem hann aðhyllist
ekki sjálfur. Ráðherra skal vera einn.
•Með sérstöku lagaboði má skjóta
lagafrumv. samþ. af alþingi til leyni-
legrar atkvæðagreiðslu. Sambands-
lög skulu borin undir ieynilega at-
kvæðagreiðslu. Umboð konungkjör-
inna þingmanna falla niður um leið
og lögin koma í gildi; þá skal og
efna t.il nýrra kosninga.
----.^<>«o«o