Suðurland - 23.12.1913, Blaðsíða 2

ÍLO
SUÐURLADN
ekki. Flokkarnir voru altoi hátt upp
í draurasjónahillingum til að vita
um hin sönnu mein þjóðarinnar.
En í þessum alsherjargraut mistu
kjósendur flestir brátt. auga á hinum
upphaflegu steínum gagnvart Dönum;
jafnvel hin ómerkilegu málefni voru
horfin, takmarkið glatað, en ófull-
nægð blind þrá hið innra, löngun til
að halda áfram með sama hraða og
íyr. Fá komu menn í stað málefna,
flokkshöfðingjar og bardagahetjur, sem
sveifluðu vígaöxinni hátt svo að skein
á dreyrugt blaðið. Herinn fylkti sér
kringum þá; nöfn þeirra urðu heróp-
ið, vilji þeirra dutlungar og stundar
óskir hernaðarráðagerð. Sigurgleðin,
og hið blinda, heimska fylgi stó for-
ingjunum til höfuðs, svo að þeir töldu
sér alt fært, hverskonar hiingl og
brall var leyfilegt; enginn gat fundið
að, alt var jafngott. Eitt helsta blað
ið prédikaði þá kenningu, að æðsta
boðorð hvers stjórnmálamanns ætti
að vera að geta yfirgefið vini sína og
f'allist í faðma við övinina
VitanJega er það samkvæmt anda
þingræðisreglunnar, að hver stétt í
mannfélaginu geti átt í þinginu for
vígismann i hlutfalli við fylgismanna
fjölda. En hér varð alt annað ofaná.
Bændur áttu jafnan einhverja úr
siuni stétt á þingi, en sjaldan stóðu
þt'ir framarlega í flokkunum og höfðu
mga heildarstefnu. Sjómenn og verka
menn í bæjum hafa enga talsmenn
att á þingi, því ekki er teljandi þeim
til heilla útgerðarmenn og kaupmenn,
smn í þinginu hafa st.aðið á móti af
öllu afli hverskonar endurbótum fyrir
sjimenn, jafnvel því að sómasam-
Jega væri litið eftír að fiskiskipin væru
ekki manndrápsbollar. Sú eina stétt
sem vetulega hefir mannað þingið
var embœttisstéttin: sýslumenn, dóin
arar, læknar, prófessorar og prestar.
í þessum hópi hafa verið ýmsír þjóð-
nýtir menn, sjálfsagðir og til heilla í
þingínu, en fleiri hafa þeir verið sem
mjög heflr brostið þekkingu, vilja og
ahuga til þingstarfa. En höfuðgall
inu á þessari þingskipun er og var að
ein stétt var þar einvöld, en það má
aldrei vera. Engin stétt er nógu
góð, vitur og sanngjörn til að búa
fyiir aðra. Milli stéttanna er barátta
iim brauðið og ljósið; og þar sem þvi
or skift verður hver að sjá um sig.
Fjolmörg dæmi eru til, er sýna þetta,
eti eg vel sem sýnishorn eftirlauna-
málið. Enginn vafl er á að öll al-
þýða óskar að afnema eftirlaun em
bættísmanna. Og engin frágangsók
væri fyrir þá, fremur en aðrir menn,
að spara nokkuð til elliáranna. Máli
þessu er oft hreiít á fundum, ekki
síst þar sem verið er að veiða at-
kvæði. En aldrei hefir verið reynt
að gera neitt í þinginu í þá átt, af
þeirri einfóldu ástæðu, að þar sat í
ruiklum meiri hluta su stétt, sern átti
von á að njóta eftirlaunanna. Ef
bændur og sjómenn hefðu átt tals
inenn á þingi eins og þeir höfðu rótt
til, þá væru eftirlaunalögin fyrir löngu
úr gildi numin.
Hér er því komið að öðrum höfuð
galla gömlu flokkaskiftiugarinnar. Hún
heflr ekki einungis verið ótrygg og
hvikul; hún heflr líka verið ranglát
og villandi. Hún hefir gint alþýðuna,
við sjó og til sveiia, til að fá em-
bættismönnunum til meðferðar nær
alt hið pólitíska vald í þinginu.
Þannig er þá sannað og sýnt, bæði
hversvegna flokkaskipunin er orðin
óieysanleg flækja, og hversvegna al-
þýðan hefir borið svo lítið úr býtum,
þótt hún að nafninu eigi þátt í □ög-
gjöf og landstjórn. Orsökin er, að
flokkaskiftingin var bygð á útlendu
málunum í stað hinna itinlendu, og
að ein stótt hafði alræðisvald í þing-
inu.
Stórverk Bændaflokksins er það,
að hafa tekið sér vígstöðu samkvæmt
innanland3málum. Og ef hann heldur
saman og er tryggur stefnu sinni,
neyðir hann aðrar stéttir þjóðfélagsius
til að fylkja á sama grundvelli. Þá
sóst best, hvar hver er staddur. Þá
munu embættismenn og kaupmenn
mynda flokk, íhaldssaman, með þeim
mönnum í landinu, sem vel trúa for-
ustu þeirra. Bændaflokkurinn drotn
ar í sveitunum en í bæjunum mynda
verkamenn og sjpmenn flokk, er held-
ur fram áhugamálum þeirra. Þegar
svo er komið, er flokkaskipunin orðin
heilbrigð og eðlileg. En hvað um
utanlandsmálin munu menn spyrja?
fví er fljótsvarað. f’au eiga að liggja
í þagnargildi fyrst um sinn. Yitaskuld
látum við ekki ganga á rótt okkar.
Við gerum enga uppgjafarsamninga
við neina þjóð. Við látum sam-
bandsmálið liggja á hillunni. Allir
menn með heilbrigðri skynsemi og
þekkingu á aðstöðu okkar gagnvart
Dönum vita, að nú og um langt
skeið verður ökleift að gera við þá
hagfelda sambandssamninga. Þess-
vegna mælir alt með að snúa sér
eingöngu að innlendum málum. Bar
er mest þöifln og uppskeruvonin.
Bændaflokkurinn hefir tvöfalda þýð-
ingu í þjóðlífmu. Hann á að halda
verndarhendi yflr rótti sveitanna, en
hann á þar að auki að hreinsa alt
an'drúmsloftið í íslenska stjórnmála-
heiminum. Hann á að kenna hverri
stétt að halda saman og sigla undír
réttu merki. Hann á að kenna ís
lenskum kjósendum að fylkja um
málefoi, en ekki um menn.
Um ungmennafélögm
(Guðm. Hjaltason.)
Iungangur.
Ungmennafélögin eru eit.t af menn-
ingarmeðulum þjóðar vorrar. Og þau
eiga að verða og geta líka orðið
miklu fullkomriari en þau eru nú. En
eigi þau að eflast og fullkomnast, þá
verður æskan ennþá betur að halda
sér við það sem stefnuskrá þeirra lof
ar, halda fast við kiistíndóminn, efla
þjóðrækni og siðgæði, t. d. bindindið.
En eldra fólkið verður Jíka að leggja
rneiri rækt við ungmennafélögin eti
það hefir gjört hingað lil. Það verð-
ur að styðja og efla þau ekki síður
en sérhverja aðra framfara viðleitni
unglinganna, og aldrei að láta sér
detta í hug að amast við neinu sæmi-
legu — hvað þá góðu — æskufélagi.
I.
Skógræktln.
Skógar og plönLurækt yfirleitt hafa
mí mörg U. M. F. tekið á stefnuskrá
sína. Og með þessu vilja þau m. a.
vera þjórðækin í verkinu- Þau hafa
því girt sér smærri og stærri rækt-
unarreiti, þetta frá 200 — 300 □ f.
alt að 2 dagslátturr, og sumstaðar
ennþa stærri. Og svo hafa þau út-
vegað sér bæði innlendar og útlendar
plöntur, svo hundruðum, já þúsund
um skiftir. Til þess hafa'^ þau eitt
miklu fé og miklum tíma — bæði
svefns og öðrum hvíldartíma, stund
um í óþakklæti foreldra og húsbænda.
Ekki heflr það verið tóm léttúð eða
„rall" sem hefir ríkt í U. M. F. á
meðan þau voru að stríða við að
koma upp þessum mörgu ræktunar-
reituin!
En nú er farið að prédika fyrir
U. M. F. sem öðrum, að skógplöntun
verði til lítils gagns á landi hér. Og
hver veit nema eitthvað só íétt í
prédikun þeirri? Og það er von að
skógræktaráhuginn hjá öllum þorra
manna dofni, ef það sannast, að tíma
og fé hefir verið varið til ónýtis við
trjáplöntunina. Og þá má líka búast
við, að mörgum ungmennafélögum
falli allur ketill í eld, og hugsi sem
svo: Til hvers vorum víð nú að öllu
þessu girðinga og plöntubraski ?
En ekki skulu ungmennafélögin láta
sér hugfallast, þótt sannað yrði að
trjáplöntun sé til lítils eða einkis
gagns hér á landí.
Ungmennagirðingarnar geta sannar-
lega orðið að gagni fyrir því. Ekki
þarf annað en sá í þær kartöfium og
kálfræi. Það borgar sig, hvað svo
sem ti jáplöntuninni liður. Vanti áburð
í girðingarnar, þá er að sá í annan
helming þeirra aðeins þetta árið og
svo í hinn helminginn hitt árið. Hafa
svo, til reynslu, eins og bent hefir
verið á í blaði þessu dálítinn trjá-
plöntu og blómareit þar sem hentast
er í girðingunni. Það þaif ekki að
kosta mikið og verður litið tíma og
fjártjón þótt trén og blómin mishepn-
jst. En islensk tré og íslensk blóm
ættu að geta lifað þar. Birki og
reynir t. d. Og þar sem næst til skóg-
ar, þar œtlu þeir helst að girða og
friða skógreiti eins og Laugardalsfél
ið hefir gert, því víst er um það, að
viðhalda má skógum þeim og skógar
leyfum, sem vér núhöfum. Og víða
er skógurinn i vexti, bæði hækkar
hann og breiðist út, t. d. í Mýrasýslu.
Og þar sem skógur heflr vaxið eftir
landnámstíð og jatðvegur er óskemd-
ur nokkurnveginn, þar ætti skógur að
geta vaxið enn sé hann ftiðaður vel.
Skógræktarmálið er eitt af lífsspurs
málum vorum, því eldiviðinn vantar
víða svo hörmulega. Ef vér höldum
áfram að brenna áburðinum, þá þarf
ekki að búast við miklum framförum
í túnræktinni, þá verður örðugt að
fjölga býlum í sveitunum, þcí minkar
ekki mannstraumurinn til kaupstað
anna og til útlanda, þá þarf yflrleitt
ekki að gera sér neinar glæsivonir
um verklega framför þjóðarinnar.
Pað má nú, auðvitað, taka upp
meira af mó en gjört, er. En bæði
er óvíst að mórinn hér á landi sé
eins rnikill og sumir mófræðingar
halda. Og svo á hann næsta langt
í larid með að myndast aftur að gagni
þar sem hann einusinni er uppi ættur.
Og langt verður líka þangað til raf-
magnið í vötnum vorum fer að veita
oss eldsmatinn, t. d. elda og upphita
húsin, þótt iafljósum fari nokkuð að
fjölga.
Er því best að fara liœgt í að kœla
þennan litla skógplöntunar áhuga, sem
vaknaður er — hann 'er ekki^hættu-
legur. En hvað sem ’þessu líður, þá
ættu ungmennafólög "ekki að ’hætta
við girðingarnar, heldur halda þeim
Oð og auka þær.
Fi amh.
Listin afskræmd.
Eftir að eg hafði hlustað á Bjarna
Björnsson, ætlaði eg mér þegar að
skrifa grein um hann. Var mérþásagt
að hann væri um það leyti alfarinn
af landi burt, svo eg hætti við það.
Nú sé eg að hann er byrjaður aftur
á sínum sama starfa, og bið því rit-
stjóra Suðurlands fyrir éftirfarandi
linur.
í vor ferðaðist eg milli ísafjarðar
og Reykjavíkur. Skipið kom við á
ýmsum höfnum á leiðinni. Á Fiat-
eyri var viðstaðan lengst. fá gekk
einn farþiganna á lard, festi upp
auglýsingar í þorpinu um það, að hann
mundi skomta fólki méð „list“ sinni
um kvöldið.
Retta var eftirhermumaðurinn
Bjarni Björnsson. Mér var sagt að
hann væri að koma úr hringferð
kringuin landið, og hefði fólk þyrpst
til hans kvöld eftir kvöld að hlusta
á hann, enda var hann hróðugur yflr
hve vel sél' gengi.
Mér var foryitni á að fara að sjá
og heyra „list" hans.
Samkoman varð furðu vel sótt, því
sú fregn heflr borist út um landið
að eftirhermur hans þyki góð skemt-
un í höfuðstaðnum.
Hvað var nú á skemtiskránni ?
Eftiihermur eftir leikendum úr
Leikfélagi Reykjavikur og sumum
dönsku leikendunum sem komið hafa
hingað síðastliðin ár. Éftirhermur
eftir ýmsum stjórnmálamönnum vor-
um og öðrum er opinberlega tala á
mannfundum. Svo sem alþingismönn-
unum Lárusi prófessor Bjarnasyni,
Jóni Ólafssyni o. fl. Eftirhermuupp-
lestur eftir Einari Hjörleifssyni og
„Ingimundarvísur" og aðrar þeim
líkar léttúðar- — að eg ekki segi
klám- — vísur sungnar.
Eg hefl séð alla islensku leikendurn-
ar, sem hann hermdi eftir, leika í
Reykjavík, og er hann ekkert veru-
lega líkur neinum þeirra, nerna að-
eins einum (Ftiðfinni prentara). Af
þessari skemtiskrá álit eg þó eftir-
hermur hans eftir þessum íslensku
loikenduin tiltölulega meinlausastar,
og þó var þetta ekkert annað eu
hörmuleg afskræming leiklistarinnar.
Eg hefl séð þessa leikendur leika þessi
hlutverk sem hann er að herma eftir
þeim, svo vel, að allir áhoríendur í
loikhúsinu hafa setið hljóðir til þess
að taka sem nákvæmast, eftir hverju
oi ði og látbragði, og njóta listarinnar
sem bost. Þeir sem þvi liafa heyrt
og sóð þetta leikið áður hljóta að
finna listinni misboðið með þessu, og
ekki að undia þo þeir verði bæði
hryggir og reiðir ; en allur fjöldi fólks
gorir sér ekki grein fyrir því sem
fram fer, meir en svo, að það hlæi'
og fiflast yflr skripalátunum sem
gerast fyrir framan það. Ilvernig
skrípalætin eru til orðin, um það or