Suðurland - 07.01.1914, Blaðsíða 2

114
SUÐURL'AND
Annars er óþarfl að fara nánar út
í þetta að sinni, það er gert svo glögt
og ítarlega í grein hr. J. J. í síðasta
blaði, að óþarft er að svo stöddu við
það að bæta.
En á þessa nýju og íyrstu tilraun
til eðlilegrar flokkaskipunar, Bænda
flokkinn, þykir rétt að minnast dálítið.
Rað er rétt sem hr. J. J. segir í
grein sinni, að Bændaflokkurinn var
ekki litinn neinum vinaraugum af
sumum í Reykjnvík, bæði utan þings
og innan. Samvinna Bændaflokksins
við gömlu flokkana í þinginu gekk
þó „eftir atvikum" vel, enda átti
Bændaflokkurinn ekkert meira undir
þeir ra náð hvers um sig en þeir hans.
En hitt var öllum vitanlegt að þessi
flokkur var ekki vel séður á sumum
æðri stöðum, eða hjá suraum höfð-
ingjum gömlu flokkanna. Og skrafað
var það rétt fyrir þinglokin að tveir
af þeim, sinn úr hvorum flokki hefðu
átt tal saman um að gera bandalag
moð sínum flokkum til að „drapa
þennan b..... bændaflokk".
Ef til vill verður það reynt nú við
þcssar kosningar, ýmist opinberlega
eða þá í laumi. En verði það reynt
et það kjósendanna að átta sig á því
hvort fyrir þá muni betur gefast, að
Ijá lið sitt til þess að eyða þessari
fyrstu tilraun til eðlilegrar flokka
skípunar, eða að styðja hana. En
enginn sem vill hafa fyrir því að
hugsa sig dálítið um ætti að þurfa
að vera í vafa um þetta.
Það verður ef til vill sagt að þessi
flokkur sé óþarfur, og að hann geti
etkert orðið nema nafnið. 0 jæja!
við höfum heyrt hvað höfðingjar
gömlu flokkanna segja: Verið þið
ekki að þessari vitleysu að mynda
ré;stakan flokk; eins og við höfum
ekki altaf viljað sinna þessum áhuga-
malum ykkar, eins og við viljum
ekki þetta sama. Og haldið þið að
þið getið haldið saman flokki þar sem
sumir ykkar eru gamlir Sjálfstæðis
menn en sumir gamlir Heimastjórn-
nrmenn o. s. frv. Já, þarna kemur
jtað. Sambandsmálið á hjá þeim enn
að ráða flokkaskipun og annað ekki.
Og það enda þótt að það mál sé úr
sögunni um sinn. Rví sambands-
samningagerð við Dani getur ekki
legið fyrir í náinni íramtíð.
En einmitt af því að nú eru það
innanlandsmálin en ekki sambands-
niálið sem fyrir liggur, geta menn
skipað sér saman til samvinnu um
|>au án þess að þurfa að taka tillit
lil þess hvar þeir hafa áður staðið
rneðan alt annað réði flokkaskipun
inni, og með eðlilegri og heilbrigðri
samvinnu um þessi mál ætti smám-
saman að geta dregið saman til meiri
oiningar útávið. —
Við Bændaflokksmenn þekkjum
aðalmótbárurnar sem frarn verða
færðar gegn flokki okkar og ættum
að vera við þeim búnir. Við vitum
að nú er tími kominn til að fylkja
í réttri skipan. Við viljum ekki vera
uppfyllingartölur á víð og dreif, aftan
við stóru feitu tölurnar gömlu flokk-
anna. Við viljum raða okkur saman og
halda saman, og látum hvorki hót.-
anir, ginningar né fagurmæli aftra
okkur frá þvi. Retta verða þeir allir
að hafa í huga sem ganga til kosn-
inga undir merki Bændaílokksins, og
þetta verða kjósendur að hafa í huga
sem þennan flokk vilja styðja.
Blöð gömlu flokkanna hafa lítið
minst á Bændaflokkinn eða stefnu
hans, þau hafa látið hann í fiiði,
þess er skylt að geta, hvað sem því
veldur. Lögréttu þykir stefnuskrá
hans ekki nógu ákveðin. Má vera
að Bændaflokkurinn hafl tekið þann
annmarka að erfðum frá eldri flokk-
unum, og skal síst á móti því borið
að stefnuskráin þyrfti og ætti að vera
ákveðnari, og hún verður það vænt-
anlega.
í ísafold heflr birst stefnuskrá frá
hálfu Sjálfstæðismanna, sem að sumu
leyti virðist falla saman við stefnu-
skrá Bændaflokksins. Rað er vinn-
ingur fyrir flokkinn er fleiri vilja
vinna í svipaða átt, en að engu leyti
gerir það hann óþarfari.
Séra Sigurður Stefánsson skrifar
nýlega langa grein í Lögréttu, meðal
annars um riðlun flokkanna á síðasta
þingi, Þykir honum miður fara að
svo varð og spyr í skopi: „Hví voru
flokkarnir ekki 40? En það hefði
ekki verið meiri fjarstæða þótt svo
hefði orðið heldur en það sem fyrir
honum virðist vaka: að einn flokkur
geti safnað þjóðinni undir meiki sitt.
Rað er óhugsandi að því er innan-
landsmálin snertir, en það væri æski-
legt og ætti ekki að vera ómögulegt
að flokkarnir gætu sýnt sem mesta
einingu útávið.
Bændaflokkurinn eða milliþinga-
stjórn hans hefir gert lítið að því að
„stilla upp“ sem kallað er. Pykir
réttast að leggja það á vald kjósenda
í hverju kjördæmi hverjir þar eigi að
verða í kjöri, en þess ætti að mega
vænta að það verði í ekki allfáum
kjördæmum þeir menn er fylgja vilja
stefnu Bændaflokksins og. taka sér
stöðu í honum.
Flokkurinn spyr ekki um það hvort
frambjóðendur hafi verið Sjálfstæðis
eða Heimastjórnarmenn, heldur um
það eitt hvort þeir vilji vinna í þá
stefnu sem flokkurinn hefir sett sér,
og til þeirrar samvinnu treystir hann
bændunum fyrst og fremst, —
Við kosningarnar næstu fylkja
gömlu flokkarnir á sínum grundvelli,
og Bændaflokkurinn á sínum. Það
er kjósendanna að ráða leikslokum.
Sveitakjördæmin út um land geta
nú fyrst og fremst reynt sig á því
hvort þau vilja heldur leggja alt sitt
ráð á vald gömlu flokkanna, sem
hafa allan mátt sinn og megin í nokkr-
um mönnum í höfuðstaðnum, sem
álíta sig hafa þegið „af guðs náð“
valdið til þess að ráða lögum og lof-
um fyrir þessar hræður út um landið,
eða þau vilja sjálf vinna að samtök
um til samvinnu um landsmál, sam-
tökin sem eru þannig vaxin að þau
eiga sér rætur víðsvegar úti hjá þjóð
inni og geia átt fyrir sér að þróast
og styrkjast á heilbrigðum grundvelli.
J. 7
Um ungmennafélögin.
(Eftir Guðm. Hjaltason.)
—:o:—
Framh.
II.
Jþróttirnar.
Ungmennafélögin eru líka að votta
þjóðræknina í verkinu með því að
Aðalfundur
Prentfélags Árnesinga verður haldinn í Fjölni
á Eýrarbakka laugardaginn 31. jan. 1914,
kl. 11 i. hd.
Hluthafar ámintir um að mæta.
<Rrentfdlagsstjórnin.
***************************
stunda og útbreiða ýmsar íþróttir.
Það fer þó vonandi varla með þær
eins og skógplöntunina, að þær verði
gagnslitlar eða gagnslausar dæmdar.
Rví það eru víst allflestir heiisufræð
ingar samdóma um, að t. d. flmleik-
ar, sund og böð séu ómissandi fyrir
heilsuna sé skynsamlega að farið.
Og um heilsuna ætti þó allir að
hugsa, hvað svo sem þeir nú dæma
um ungmennafélögin.
Heilsumálið er og að verða mesta
áhyggjuefnið margra framfaramanna.
Og er það von.
Nýlega, einmitt núna í „Skírni",
er fyrirlestur eftir Steingrím lœknir.
Efnið er okki álitlegt: það heitir
„Heimur versnandi feru. Sýnir Stein-
grímur þar, að mikil aftuifðr sé núna
í heimmum þrátt fyrir állar fram-
farirnar, afturför í heilsu sálar og
líkama. Tekur hann helstu dæmin
úr þeim löndum, sem framfarirnar
eru hvað mestar í. Þar eykst tann
veiki, þar fækkar fæðingum, þar fœkk-
ar góðum mœðrum; þar eykst tæringin,
geðveikin, fábjánaskapurinn, krabba
meinin, heyrnar og málleysi, augna
sjúkdómar og ýmsir fleiri sjúkdómar.
Par síhnignar siðferðinu og sjálfsmorð-
um fjölgar mikið. Og „svipuð hnign-
unarmerki má finna hjá okkur“,seg-
ir hann. (>g svo bætir hann við:
„Ressvegna er ástæða fyrir okkur ís-
lendinga að líta í okkar eigin barm
og reyna að koma í veg íyrir frek
ari spiilingu holdsins". „Yér veiðum
að viðra vora fölvu kroppa í lofti og
sólskini undir berum himni og halda
líkamanum hreinuin jafnt utan sem
innan“.
Er hann því auðvitað með fimleik-
um og böðum, bæði vatnsböðum, lofc-
böðum og sólböðum.
Böð þessi öll eru alveg ómissandi,
þau hreinsa og styrkja líkamann svo
hann stendur sig miklu betur á móti
árásum margra sjúkdóma, já þau
lækna líka suma sjúkdóma beinlinis.
Og auk þess gera köldu böðin mann-
inn harðari af sér svo honum verður
minna um alla vosbúð og kulda í
vötnum og sjó frostum og snjó. Og
köld böð styrkja og herða sálina á
margan hátt. En baða verður eftir
vissum reglum og er hægt að fá þær
hjá lækninum.
III.
Slðgæðisástand ungmonnafélag-
anna.
„Og lendir nú ekki alt þetta ung-
lingabrask í« léttúð og ralli? hugsa
og segja margir. Ekki hefl eg orðið
þess var í þeim ungmennaíélögum
sem eg þekki. Yið skemtanir þeirra
hefl eg verið, en hefi ekkert haft út
á þær að setja.
Og annars held eg áð fullorðna
fólkinu og gamalmennunum sé best
að fara hægt í það að dæma um
léttúð æskunnar. Eg er nú kominn
á sjötugs aldur og hefl næsta mikið
kynst unglingum utanlands og innan
bæði sem skólabróðir, leikbróðir og
kennari og er kominn að þeirri niður-
stöðu, að æskan stendur alls ekkert
á baki. hinum eldri í mannkostum
yflrleitt. Hefl eg reynt að sýna fram
á það í „Kirkjublaðinu" 1913 nr. 14
og skal hér aðeins bent á eitt af at-
riðum þessa máls, sém þar eru nefnd.
Oft er mikið talað um óstöðug-
lyndi æskunnar. En aldrei hefi eg
getað fundið að unga fólkið sé yflr-
Jeitt hviklyndara en eldra fólkið. Rað
er nú siður en svo. Hörmulegustu
og Ijótustu svikin hafa oftastnær ver-
ið framin af þeim sem komnir voru
af æskuskeiðinu. Og ekki hafa, til
dæmis, félög eldra fólksins orðið stað-
fastári en æskufélögin. Æskulóttúðin
og hviklyndið minnir mig oftast á
afneitun Póturs. Sviksemi eldri ár-
anna minnir mig fremur á Júdas.
Æskuléttúðin verður aldrei eins ófög-
ur og óeðlileg og léttúð fullorðinsár-
anna. En margur stórversnar með
aldiinum, er meinlaus í bernskunni,
hvikull í æskunni, en svikull á eldri
árunum. í loforðum og viðskiftum
heflr mér virst unga fólkið að minsta
fult svo samviskusamt sem eldra
fólkið. Ef ekki samviskusamara.
Samt er munur á hvaða ungt fólk
á i hlut. Sumt lærir næsta snemma
að slá plötur. Og oft hefl eg heyrt,
en betur væri að það væri slúður, að
óhættara heflr þótt að t. d. lána
stúlkum fé en piltum. En öll góð
ungmennafélög munu kenna öllum
ungliogum jafnt ráðvendni og sam-
viskusemi.
IV.
Eg er því viss um að ungmenna-
félagsskapur vor þarf ekkeit aðskamm-
ast sín fyrir neinum öðrum félagskap
eða menningarstofnunum hér á landi
þeim sem eg þekki nokkuð. Og unga
fólkið ekki heldur fytir eldra fólkinu.
Já, eg fer svo langt, að eg held að
eldta fólkið sumt geti farið að læra
margt gott af ungmennafélögunum.
Hveit ætli sé nú „uppbyggilegra",
að vera á ungmennafundi, byggja
girðingar, gróðursetja plöntur, iðka
fimleika, taka þátt í góðum umræð-
um, heyra vekjandi og fræðandi fyr-
irlestra, eða þá að sitja á seiðhjalli
kærleikslausra dagdóma og við vín-
drykkjur? Eg segi ekki að margir
geri þetta, en til eru þeir, bæði hér
á landi og annarsstaðar. Langbesta
fólkið, sein eg hitti fyrir utanlands,
bæði í Noregi og Danmörku, vaT