Suðurland - 07.01.1914, Blaðsíða 1
SUÐURLAND
Alþýðublað og atvinnumála
IV. árS.
Eyrarbakka T. janúar 1914.
Nr. 29.
•MHH
8 u 5 u r 1 a n d •
kemur út cinu sinni i viku, á •
laugardögum. Argangurinn kost- • .
ar 3 krónur, erlendis 4 kr.
Ritstj JónJónatanssoná •
Asgautsstöðum. •
ínnheirat'imenn Suðurlands eru 8
hér á Eyrarbakka: skósmiður •
Guðm. Ebenezerson og
Yorzlm. JónAsbjörnssou (við
verzl. Einarsböfn). í Reykjavík •
Olafur Gíslason verslm. i 9
Livorpool •
Auglýsingar sendist í prent •
smiðju Suðurlands, og kos,ta : 8
kr. 1.50 fyrir þuml. á fyrstu síðu, •
en 1,25 á liinum. ^
Girífiur Cinarsson
yfirdúmslögmaður
Ijaugavcg 18 A (uppi) llcykjavík.
Tulsíml 43B.
Flytur ínál fyrir undirrétti og yfirdómi'
Annast kaup og sölu fasteigna. Venju
lega heima kl. 12 — 1 og 4—5 c. li.
Við áramótin.
„Tí'nans broiða mðða líður — líður"
Vér minnu nst þess helsti sjaldan,
að tíminn biður ekki, ef til vill minn
Umst vér þess rétt í svip um ára
mótin. Væii það oss fastara í huga
Riundum vér nota tímann betur.
Við áramótin verður oss litið um
öxl rétt í svip, vér reynum að gera
°ss grein fyrir hvort vér höfuin unn
’ð eða tapað í stritinu fyrir tiiverunni
Oftast mun það þá koma í ljós að
8Brið margfc er ógert sem átti að gera
T>minn hefði leyft að rniklu meira
væri gert, en vér höfum ekki kunnað
nota hann.
Hvert ár sem hður kveður oss
með pungum ásökunum um illa
uotaðan tíma. Hvert nýtt ár heilsar
að visu með nýjum vonum og ásotn
>ngi um að nota tímann betur, en
feyndin verður svona upp og ofan
Þegar frá líður, ásetningurinn gleym
•st, og vonirnar ræt.ast ekki alloft
Vegna þess að vér kunnum ekki að
öota tímann, því liðin stund og ónot
að tækifæri kemur aldrei aftur. —
Fyrir þjóðii nar í heild sinni eru sum
ð,in viðbui ð.ilitil, sýnast næstum
e,ns og áhrifalítil endurtekning liðins
tirna. Önnur eru viðbuiðarík og
Þeirra sjást glöggar menjar. Stundum
Serast þeir atburðir snögglega sem
^apa örlög þjóðanna um langar ó
^otnnar aldir. Og alloft mun það
^estu ráða til vogs eða falls hverjir
best hafa kunnað að nota tímann og
tsekifærin.
^n timans móða líður áfram, eins
8káldið kveður, með jöfnum, þung
stiaumi, og með straumnum ber
ast athafnir og hugsanir manna.
Ýmsu nýju skýtur uppá yfirboiðið,
hækkar og stækkar, öldurnar lúta
iví og lyfta því hátt á herðar sér.
Aftur er annað, sem aðeins bólar á,
sést aðeins rétt i svip, en þó óskýit,
og hverfur svo aftur í kafið. Ef til
vill kemur það fram aftur síðar —
enginn veit það. —
„Tíminn er peningar", segja Eng
lendingar, og það er óyggjandi sann-
leikur. Hann er hverjum þeim pen
ingar sem hefir heilsu og krafta til
að starfa, og som kann að nota tím-
ann. Hver hðandi stund er fyrir þá
aíla einhvers virði. Mistökin sem á
því verða hjá möigum af ossaðgera
tímann að peningum, stafa mest af
því að vér kunnum ekki ab nota
tímann. Þó liggur ekki altaf sökin
hjá einstaklingnum, en alloft að meira
eða minna leyfci i ýmsum göllum á
mannfélagsskipuninni, eða í öfugu og
illu stjórnavfari.
Eitt helsta maik og mið hvers
þjóðfélags á fiamsóknarbrautinni ætti
að vera það að greiða sem best fyrir
þvi að hveijum einstakling verði sem
auðveldast að nota tímann til menn
ingar og hagsældar fyrir sjálfan sig
og þjóðfélagið í heild sinni. Ef fram
fara og umbótaviðleitnin stefnir ekki
að þessu marki, er hún á villigötum
Vér íslendingar höfum eigi síst
ástæðu til að gera oss þetta ljóst
Vér erum fámenn þjóð sem býr í
lítt. numdu landi, þurfum því að nota
vel tímann og halda vel á þeim kröft
um sem vér höfum, og gefa þeim
sem best færi á að njóta sín. Þessu
verður þjóðfélagið að vaka yflr, það
er eitt af megin skilyrðum þjóðar
sjálfstæðis vors.
Það er ófyrirgefanleg synd í þossu
landi ef nokkurn heilsuhraustan og
starfhæfan mann þarf að vanta brauð.
At.vinnuleysi á ekki að vera hér til,
— og iðjuleysi auðvitað ekki heldur.
Að hvorttveggja á sér staÖ nú stafar
meðal annars af ófullnægjandi skipan
uppoldis og atvinnumála. Og nú eru
það framtíðarverkefnin að bæta þar
Úr. Stjórn og þing þarf að setjast í
Hliðskjálf og líta skörpum rannsókn-
araugum yfir hið núverandi ástand
og finna ráðin til umbóta og ganga
siðan ötullega að umbótastarflnu. —
Bæði þjóð vorri í heild sinni og
hveijum einstakling er mikil þöif á
að læra bet.ur að nota thnann og
,spara tímaun, og sú viðleitni vor
þyrfti að fá nýjan þrótt með hverju
nýju ári.
Árlð scm lcið.
fað heflr að ýmsu leyti verið erfltt,
þó ekki eigi það eintóm ámæli skilið.
Veturinn í fyrra var beyjafrekur viða
um land og vorið kalt, þó byrjaði
gróður suemma og urðu því fénaðar
höld góð, einmitt þessvegna, en minna
fyrir fyrirhyggju í heyásetningi, eða
svo mun víða verið hafa hér syðra.
Sumarið var óminnilega óhagsfcætt
hér á Suður og Vesturlandi, en ágætt
norðan og austanlands. Fyrir landið
í heild sinni heflr áiið líklega hvað
landbúnaðinn snertii varla orðið meðal
ár.
öjávarútvegurinn hefir yfirleitt átt
góðæri að fagna. Bátaaflinn varð þó
iýr, bæði hér syðra óg Norðanlands,
en ágætur á Austfjörðum. Pilskip
og togarar öfluðu vel. En verulegan
hnekki hefir sjávarútvegurinn fengið
hér syðra og vestanlands vegna óþurk-
anna.
Verslunin hefir gongið sæmilega.
Fiskur og kjöt var í háu verði og
yfir höfuð flestar innlendar áfurðir.
Útlend vara aftur á móti flesi dýr,
en kaup á henni fara árlega vaxandi,
og vaxa örara en fiamleiðsan, og svo
hefir að líkindum oiðið einnig á þessu
siðastliðna ári.
Annars er að svo komnu ekki tök
á að gera sér neitt ábyggilegt yfirlit
yfir árferðið og gengi atvinnuveganna
á þessu ári sem var að líða. Eitt-
hvað dálítið mun þó hafa fram þok-
ast í ýmsum greinum.
Tveir atburðir geiðust hér á þessu
ári sem miklum tíðindum sæta, ann-
ar ægilegurog ógnandi, og varð þó
að engu meini í þetta sinn. Það
voru eldamir miklu í grend við
Heklu.
Hinn atburðurinn gerir árið 1913
að rnerkisári í sögu landsins. Það
er stofnun Eimskipafélagsins, hún er
að vísu ekki formlega gerð á þessu
ári, en grundvöllurinn er lagður með
miklu meira einhuga atfylgi og eiu-
beittari samtökum, en íslenska þjóðin
hefir nokkru sinni áður sýnt. Þessi
félagsstofnun sýnist vera vottur þess
að þjóðin sé að vakna til nýs og betra
lífs, að henni sé farið að skiljast að
hún þurfi að geta sýnt það meir en
í orði að hún vilji vera sjálfstæð þjóð
og óháð. —
Eldarnir við Heklu slokknuðu aítur
án þess að vinna landinu að þessu
sinni nokkuit rnein, hamingja lands
ins varð þar meiri máttar. En sá
eldhugur, sem gripið hefir allan þorra
íslendinga austan hafs og vestan, er
þeir vöknuðu til meðvitundar um
mátt sinn til að losa samgöngur lands-
ins við umheiminn úr danskri einok-
un, slokknar væntanlega ekki aftur
bráðlega — hanri veiður að vaxa.
Fyrir þessa framtakssemi og sam-
tök þjóðarinnar yorður árið sem leið
eigi hvað síst meikisár. Byrjunin
er þjóðinni til sæmdar, en muna
skyldum vér þó að hún vansæmdar,
ef oss brestur þrek og þrautseigja t.il
áframhaldsins, þö áfallasamt kunni
að verða. —
Að þvi er til sfjN.'nm;Uaníta kemur
verður ársins hér að engu getið, til
þess gefastnóg tækifæii nú fyrir kosn-
ingarnar, enda á það vaila heima hér
i þessum sundurlausu næturhugsun-
um ritstjórans.
Far þú vel gamla 1913.
Velkomið nýja ár. Kom þú með
fult fang hamingju og hagsældar fyrir
þjóð vora.
Nýi þingflokkurinn
og næstu kosningar.
Suðurland vill vekja athygli les-
enda sinna á hinni ágætu grein í
síðasta blaði eftir herra kennara Jón-
as Jónsson trá Hriflu.
Þess er full þörf að kjósendur at-
hugi rækilega nú fyrir þessar næstu
kosningav hverjar eru orsakir alls þess
glundroða og hringlanda sem átt
hefir sér stað í hínni pólitísku flokka-
skipun, þess betur sem menn gera
sér þetta Ijóst, því meiri líkur eru
til þess að takast megi að koma
flokkaskipuninni í eðlilegt horf.
Eins og lesendur blaðsins sjá er
það sem hr. J. J. segir í grein sinni
um flokkaskipunina í öllu verulegu í
samræmi við það sem Suðurland hefir
áður lagt til þeirra mála. Suðurland
hefir áður haldið því fram að flokka
skipunin um sambandsmálið eitt væri
óeðlileg, og reynslan er lika búin að
sýna hvernig þessum flokkum hefir
farnast.
Þess er mikil og brýn þörf einmitt
nú að flokkaskipunin geti komist í
eðlilegt horí — orðið bygð á eðlileg-
um grundvelli, og í þá átt er stefnt
með stofnun Bændaflokksins.
Til munu vera þeir menn og eigi
allfáir meðal þjóðarinnar sem hafa
eiuhverskonar óbeit á allri flokka-
skipun, finst hun vera til ills eins.
Þessi hugsunarháttur hefir skapast
af reynslu þeirri sem fengin er af
hinni óeðlilegu flokkaskipun sem hér
hefir verið um að ræða. Og að nokkru
leyti stafar hann ef til vill af því
að svo skamt er enn liðið síðan vér
fengum þingræðisstjórn, að þjóðin hefir
enn ekki samþýðst henni eða lært að
skilja hana til fulls, og ekki lært að
gera nægilegan greinarmun á henui
og steingervingsfyrirkomulaginu sem
vér áður áttum við að búa.
Ef til vill finst sumum að engir
flokkar eigi að vera til, en það er
hraparlegur misskilningur. Flokka-.
skipun er blátt áfram óhjákvæmileg
og bráðnauðsynleg Það er óhjá-
kvæmilegt að menn moð sameigin-
legum skoðunum á mikilvægustu
landsmálum skipi skipi sér saman til
samviunu um þau bæði utan þings
og innan. Samtökin eiga ekki siður
heima á sviði stjórnmáíanna en i
öðrum mannfélagsmáluni. En auð-
vitað geta þeir einir fylgst að sem
samloið eiga.